کیهان آنلاین – ۳ آذر ۹۳ – نزدیک به دو هفته پیش، عصر شنبه ۱۵ نوامبر، فرصت نادری دست داد تا شمار قابل توجهی از ایرانیان ساکن لندن ازسخنان آگاهی‌بخش پروفسور کیومرث اشکان، جراح برجستۀ مغز در انگلیس بهره‌مند شوند. این جلسه توسط انجمن حمایت از معلولین ایرانی در بریتانیا برگزار شد.
فریال کامران پور، عضو هیئت مدیره این انجمن و مدیر جلسۀ آن شب در کتابخانۀ مرکزی کنزینگتون پس از خوشامد به حاضران شرح حال کوتاهی از پروفسور اشکان به حاضران ارائه داد.
پروفسور اشکان عضو مخصوص کالج پزشکان و جراحان سلطنتی انگلستان است. او جراح و متخصص مغز و اعصاب و سرطان است و یکی از برجسته‌ترین پزشکان جهان به شمار می‌رود. در عین حال پروفسور کیومرث اشکان جوان‌ترین جراح مغز در بریتانیاست. یکی از جالب‌ترین کارهایی که این جراح برجسته و تیم علمی او در سال ۲۰۱۳ انجام داده‌اند تولید واکسن تومور
مغزی است که یکی از مهم‌ترین دست‌آوردهای علمی در سال ۲۰۱۳ در جهان شناخته شده است. پروفسور اشکان که بیش از ۲۵۰ مقاله در نشریات معتبر پزشکی منتشر کرده، رئیس بخش مغز و اعصاب بیمارستان کینگز لندن است. پروفسور اشکان رئیس هیئت مدیره انجمن پزشکان ایرانی مقیم بریتانیا نیز هست و هم چنین برای کمک مستقیم به ایرانیان، هر سال مدتی را در ایران می‌گذراند.
پروفسور کیومرث اشکان نخست از حضور در میان هم‌میهنان خویش اظهار خشنودی کرد و ابراز امیدواری نمود که همراه پیشرفت و فن‌آوری‌های نوین در جراحی مغز، نخاع و اعصاب بتواند کمکی به بیماران و معلولین بکند. وی توضیح داد که موضوع سخنرانی او مربوط به جراحی مغز، نخاع و اعصاب (نوروسرجری) است و نه دربرگیرندۀ مباحث مربوط به رشتۀ پزشکیِ مغز، نخاع و اعصاب که “نورولوژی” یا روانکاوی نامیده می‌شود.
پروفسور اشکان آنگاه درباره جراحی “فانکشنال” (کارکردی) گفت که عبارت از قرار دادن الکترودها(میکروچیپ‌ها) در مغز، نخاع و یا بر روی اعصاب است تا به کمک جریان الکتریسیته بتوان عملکرد مغز و اعصاب و نخاع را بهبود بخشید. بخش فوق تخصصی دیگر “نورونکولوژی” است که مربوط به سرطان مغز و نخاع است. یک عرصه فوق تخصصی دیگر، نخاع است که شامل جراحی برای درمان کمردرد، سیاتیک و دست‌درد است. یکی دیگر از رشته‌های فوق تخصصی در زمینه بهبود عملکرد مختل شدۀ مغز و اعصاب به دنبال تصادفات است که مشکلات حرکتی به بار می‌آورند. جراحی مغز کودکان نیز جزو رشته‌های فوق تخصصی است . جراحی عروق مغز نیز که درمواردی انجام می‌گیرد که جداره‌های عروق درون مغز ضعیف شده و باعث پارگی و خون‌ریزی مغزی شوند، عرصه فوق تخصصی دیگریست.
پس از این تقسیم‌بندی پروفسوراشکان تاکید کرد که هرچند ازتمام رشته‌های فوق سررشته دارد ولی در سه رشتۀ اول تخصص دارد. ۹۰ درصد کار او در همین سه رشته است و صحبت‌های وی در این سخنرانی نیز محدود به آنها بود.
پروفسور اشکان در توضیح جراحی “فانکشنال”(کارکردی) گفت استفاده از جریان الکتریسیته و یا الکتریسیته ساکن حتی به بیش از ۲۰۰۰ سال پیش برمی‌گردد. در آن زمان در بین‌النهرین از ماهی “تورپیدو” که حامل الکتریسیته است، برای رفع سردرد استفاده می‌کردند. از اواسط قرن ۱۸ میلادی از الکتریسیته ساکن برای درمان افسردگی و بیماری‌های روانی مشابه استفاده می‌شده‌است. وقتی به قرن بیستم می‌رسیم از سال ۱۹۳۸ در ایتالیا استفاده از الکتریسیته برای وارد آوردن “شوک مغزی” به بیماران دارای افسردگی و شیزوفرنی شروع شد. وی با اشاره به فیلم معروف «پرواز بر فراز آشیانه فاخته» اثر میلوش فورمن و با بازی جک نیکلسون گفت که این نوع استفاده از «شوک مغزی» را در این فیلم نیز می‌بینم. اما سال ۱۹۸۷ سال بسیارمهمی در رشتۀ جراحی مغز و اعصاب است. دراین سال پروفسور “بن آبیت” برای نخستین بار در فرانسه از جریان الکتریسیته برای درمان و بهبود یک بیمار مبتلا به پارکینسون استفاده کرد. پروفسور اشکان افزود که این شانس را داشته است که مدت یک سال دوره کارآموزی را نزد این استاد طی کند و اظهار امیدواری کرد که این مبتکر بزرگ روزی جایزه نوبل پزشکی را از آن خود سازد.
در این رشتۀ فوق تخصصی، الکترودها (میکروچیپ‌ها) یا درعمق مغز یا بر روی نخاع و یا بر روی اعصاب مختلف (برای درمان میگرن و یا صرع) کار گذاشته می‌شوند. پس از این مرحله با فرستادن و تنظیم دقیق فرکانس این ضربه‌های الکتریکی، عملکرد ضعیف مغز، نخاع و یا اعصاب تقویت می‌شود و بهبود می‌یابد. این جراحی‌ها بیشتر برای درمان مشکلات حرکتی مانند پارکینسون و یا ضعف و از کارافتادگی عضلات دست و پا به دلیل عدم دریافت فرمان‌های مغز و نیز برای قطع دردهای بسیار شدید به کار گرفته می‌شوند. پروفسور اشکان اشاره کرد که نباید فراموش کنیم که اگر به کمک الکتریسیته عصب ناقل درد به مغز مسدود شود، انسان دیگر احساس درد نخواهد کرد. او سپس برای هر یک از موارد بالا کلیپ‌هایی را برای حاضران نمایش داد. در یکی از این کلیپ‌ها نشان داده می‌شد که چگونه با این شیوه لرزش شدید بیمار مبتلا به پارکینسون به نحو شگفت‌انگیزی به حداقل می‌رسد. پروفسور اشکان افزود باید توجه کنیم که قرار دادن میکروچیپ‌ها درعمق مغز عمل بسیار ظریفی است زیرا که این دستگاه ممکن است در جایی به کوچکی تنها سه میلی‌متر کار گذاشته شود. او حاضران را از فن‌آوری‌های بسیار پیچیده برای دسترسی به چنین نقاطی در مغز پیش از انجام عمل جراحی نیز مطلع کرد و با توضیح درباره کار گذاشتن میکروچیپ برعصب گفت که آنها را زیر پوست قرار می‌دهند و در همه این موارد، دستگاه‌ها به کمک باتری‌های با عمر طولانی کار می‌کنند.
آنگاه پروفسور اشکان درباره سرطان مغز اطلاعاتی ارائه کرد و گفت متاسفانه به دلیل رشد سریع مغز درسنین پایین، سرطان مغز در کودکان بیشتر شایع است. بیش از صد گونه تومور مغزی وجود دارد که نسبت به انواع غده‌های سرطانی در اندام‌های دیگر بسیار بیشتر است و همین کار از میان برداشتن آنها را بسیار مشکل‌ترمی‌کند. او با نشان دادن تصاویر ام- آر- آی و “سیتی‌اسکن” که به گفته وی روز به روز بهتر و دقیق‌تر می‌شوند، انواع مختلف تومورهای مغزی را نشان داد. پروفسور اشکان سپس نمونه‌ای از پیشرفت‌های علمی و فن‌آوری‌های نوین را که عمل جراحی بر تومورهای مغزی را آسان‌تر، امن‌تر و موثرتر کرده‌اند، شرح داد. او از پیشرفت‌های مهم در ساختمان میکروسکوپ در سی سال گذشته و دستگاه‌های راه‌یابی به درون مغز، جهت رسیدن به نقطۀ دقیق تومور صحبت کرد. پروفسور کیومرث اشکان درباره مایع حاوی عناصر” فلورسنت ” نیز توضیح داد و گفت که بیمار پیش از عمل آن را می‌نوشد و به این ترتیب در زیر میکروسکوپ، نقاط سالم مغز به رنگ آبی و نقاط آلوده به تومور به رنگ سرخ در می‌آیند و همین سبب آسان‌تر شدن درآوردن تومورهای سرطانی می‌شود. وی افزود که البته این مایع، حساس بودن نقاطی را که تومور در آنها ایجاد شده و در آوردن آنها باعث آسیب‌های برگشت‌ناپذیر می‌شود نشان نمی‌دهد و در اینجا تنها تجربه و دانش جراح تعیین‌کننده است.
در پایان این جلسه علمی، دکتر کیومرث اشکان از شیوه‌ها و فن‌آوری‌های جدید در درمان مشکلات حرکتی در انسان که منشاء آنها در نخاع و مغز است و معمولاً به دنبال تصادفات به وجود می‌آیند صحبت کرد که شامل جراحی برای درمان کمردرد، سیاتیک و دست درد می‌شود.
سخنان و اطلاعاتی که پروفسور اشکان در اختیار حاضران گذاشت چنان بکر و جالب بود که سبب پرسش‌های زیادی از سوی حاضران چه در بخش پرسش و پاسخ و چه پس از پایان جلسه گشت.
یادآوری می‌شود که انجمن پزشکان ایرانی مقیم بریتانیا همراه با انجمن حمایت از معلولین ایرانی در انگلیس، شب ۲۹ نوامبر در هتل کارلتون لندن یک مهمانی شام برگزار می‌کند که هدف از آن جمع‌آوری کمک مالی برای خرید یک دستگاه مینی‌بوس جهت انجمن حمایت از معلولین است. هر دو انجمن امیدوار هستند که این دستگاه سهولتی در زندگی شماری از معلولین ایرانی در بریتانیا به وجود آورد. مهماندار این مهمانی خیریّه پروفسور کیومرث اشکان خواهد بود.
