[بخش اول: قفقاز و افغانستان]
کیهان آنلاین – ۹ آذر ۹۳ – با شروع “بهار عربی” در ابتدای سال ۲۰۱۱ بسیاری از کارشناسان اروپایی امیدوار بودند که شاید جنبشهای دموکراتیک در دنیای اسلام شروع به رشد کند. با “بیداری اسلامی” اما کارشناسان و سیاستمداران اروپا نیز کم و بیش بیدار شدند.
به دنبال مداخلات نظامی غرب در عراق، افغانستان و لیبی بدبینی بخشی از جوامع اسلامی به غرب افزایش یافت. آنها حاضر نیستند اشکال مناقشات با غرب را در فرهنگ سیاسی حاکم بر جوامع خود ببینند بلکه غرب را منشاء مشکلات خود میدانند.
بیشترین سود از این جنگها و مناقشات را گروههای افراطی اسلامگرا به ویژه جهادیون گروههای تروریستی القاعده که در خاورمیانه، در خاور نزدیک و حتی در مناطق جنوبی صحرای آفریقا حضور دارند، بردند و میبرند.
تروریسم اسلامگرا
شهر سوچی در نزدیکی مرز گرجستان در قفقاز در فوریه ۲۰۱۴ شاهد بازیهای المپیک زمستانی بود. دکو عمروف که به نام بن لادن روسی شهرت یافته و از ژوئن ۲۰۰۶ خود را “رئیس جمهور زیرزمینی” جمهوری چچن و از اکتبر ۲۰۰۷ به بعد خود را امیر “امارات قفقاز” مینامد، سالها قبل از شروع بازیهای المپیک در سوچی شروع به تهدید کرد که مانع اجرای مسابقات ورزشی در آنجا خواهد شد چرا که به عقیده وی سوچی متعلق به مسلمانان است و در آنجا نمیبایست بازیهای المپیک انجام میگرفت.
دکو عمروف معتقد بوده و هست که باید از هر امکان خشونتآمیز برای پیشبرد اهداف دینی و مذهبی جهت برپایی “امارات
قفقاز” استفاده نمود. در ۲۱ اکتبر ۲۰۱۳ یک “بیوه سیاهپوش” که به خود کمربند انتحاری بسته بود در یک عملیات تروریستی، خود و پنج تن دیگر را در یک اتوبوس شهری به قتل رساند که طی آن بیست تن نیز به شدت زخمی شدند. مقامات روسی از آن به بعد اطمینان تام پیدا کردند که باید بیشترین اقدامات امنیتی را به کار گیرند تا بازیهای المپیک در سوچی به خوبی به پایان برسد.
واقعیت تلخ اما این است که مسابقات ورزشی در تمام جهان میتوانند آماج عملیات تروریستی قرار گیرند. در مسابقه دو ماراتن شهر بوستُن در ماساچوست ایالات متحده آمریکا حدود ۲۰٫۰۰۰ نفر شرکت میکنند. در پانزده آوریل ۲۰۱۳ دو مرد از قفقاز شمالی در ساعت ۱۴٫۵۰ دقیقه بمبی را که در کیف دستی یکی از آنها حمل میشد منفجر میکنند که بر اثر آن سه نفر کشته و بیش از ۲۶۰ نفر زخمی میشوند.
این دو برادران زارنایف بودند که در سال ۲۰۰۱ پس از جنگ اول در چچن به جمهوری داغستان رفته و سپس به ایالات متحده فرار کردند. یکی از آنها در یک تعقیب و گریز توسط پلیس کشته، و برادر دیگر دستگیر میشود. در همین درگیری یکی از این دو برادر یک پلیس را به ضرب گلوله از پای در آورد.
برادر کوچک در زندان اقرار میکند که انگیزه بمبگذاری آنها مداخله نظامی آمریکا در عراق و افغانستان بوده است. این دو برادر قفقازی طرز ساختن بمب را از ویدئویی یاد گرفتند که اعضای گروه تروریستی القاعده در شبکه یوتیوب منتشر کرده بودند.
برادران زارنایف نیز به نام اسلام در بوستُن بمبگذاری کردند، درست مانند دیگر چچنهایی که به نام اسلام امنیت قفقاز را به خطر انداختهاند.
از آن سو، ۳۰ گروه مختلف طالبان پاکستانی در سال ۲۰۰۷ خود را زیر چتر گروه “تحریک طالبان پاکستان” سازمان دادند. هدف آنها مبارزه با دولت کشور پاکستان بود. در عرض پنج سال در یک جنگ داخلی اعلام نشده در پاکستان بیش از ۴۰٫۰۰۰ غیرنظامی کشته شدند. حکیمالله مسعود، رهبر این سازمان در اول نوامبر ۲۰۱۳ توسط یک پهپاد آمریکایی کشته شد. یکی از سخنرانان سازمان “تحریک طالبان پاکستان” بعد از مرگ رهبرشان تهدید کرد که “هر قطره خون حکیمالله مسعود به یک بمبگذار انتحاری تبدیل خواهد شد. ملا فضلالله یک واعظ متعصب که کارش نفرتپراکنی است جانشین حکیمالله مسعود شد. ملا فضلالله زمانی طولانی در افغانستان زندگی میکرده است.
تا به امروز مسئله تروریسم در افغانستان به هیچ وجه حل نشده است این در حالیست که قرار بود تا پایان سال ۲۰۱۴ نیروهای بینالمللی کمک به امنیت (ایساف) به ماموریت خود در افغانستان کم کم خاتمه دهند.
باراک اوباما، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا، در ماه مه ۲۰۱۴ حتی قول داده بود که ۹۸۰۰ سرباز باقی مانده آمریکایی در افغانستان در سال آینده سربازان افغانی را تعلیم دهند و در عین حال گروههای افراطی مرتبط با القاعده را “شکار” کنند.
طبق گزارش نیویورک تایمز اوباما فرمان محرمانه داده است که فعالیتهای نظامی آمریکا در افغانستان بیشتر شوند. همزمان ماموریت سربازان آمریکایی در این کشور دست کم برای یک سال دیگر تمدید شده است. هدف این ماموریت سربازان آمریکایی مبارزه با گروههای رادیکال اسلامی طالبان است. طبق این گزارش نیروی هوایی آمریکا نیز مصمم است به ارتش افغانستان در مبارزه با طالبان یاری برساند.
با وجود همه این تمهیدات، در هفتههای گذشته حملات تروریستی طالبان بیشتر شده و ارتش و پلیس افغانستان قادر به حفظ امنیت این کشور نیست. حتی قرار است در سال آینده در حدود ۸۵۰ سرباز آلمانی نیز در افغانستان به مبارزه خود با تروریسم ادامه دهند.
*دکتر وحید وحدتحق جامعهشناس و دکتر علوم سیاسی از دانشگاه برلین، کارشناس مسائل خاورمیانه و تروریسم و مترجم است. وی سالها در انستیتوی پژوهشی خاورمیانه (Memri) و بنیاد اروپایی برای دموکراسی (EFD) به کار و تحقیق مشغول بوده است.
