گزارش کیهان لندن از کنفرانس امنیتی در بحرین: بحران منطقه و نقش دوگانه جمهوری اسلامی

نازنین انصاری – وزرای امور خارجه و دفاع و مقامات ارشد دیپلماتیک از خاورمیانه، شمال آمریکا، اروپا و آسیا  از ۵ تا ۷  دسامبر ۲۰۱۴  در کنفرانس امنیتی منامه شرکت کردند که توسط موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک (IISS) در بحرین برگزار شد. 

امسال دهمین بار بود که این کنفرانس برگزار می‌شد. کنفرانسی که به دلیل گفتگوهای دوجانبه و چندجانبه و تبادل نظر درباره چالش‌های امنیتی و سیاست خارجی به یکی از ارکان اصلی حل مسائل امنیتی منطقه خلیج فارس تبدیل شده است.

جان برد وزیر خارجه کانادا، دکتر عبدالطیف آل زیان دبیرکل شورای همکاری کشورهای خلیج فارس، سامح شکری وزیر امور خارجه مصر، ژان ایولو دریان وزیر دفاع فرانسه، دکتر ابراهیم الجعفری وزیر امور خارجه عراق، هوشیار زیباری وزیر دارایی عراق، دکتر نزار بن عبیدمدنی وزیر امور خارجه عربستان سعودی، شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان وزیر امور خارجه امارات متحده عربی، فیلیپ هاموند وزیر امور خارجه انگلستان، مایکل فالون وزیر دفاع انگلستان و علی آل احمدی رئیس اداره ملی امنیت یمن در این کنفرانس حضور داشتند.

دکتر جان چیپمن مدیرکل و مسئول اجرایی مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک در سخنانی اظهار داشت: “در سال ۲۰۱۴ سیاست‌های جغرافیایی و امنیتی منطقه خاورمیانه با چالش‌های بزرگ‌تر و سخت‌تری مواجه شده.  بحران‌های زیاد، شدت تهدیدهای موجود و افزایش دولت‌ها و شبه‌دولت‌های حاضر در منطقه امکان حل مسائل را سخت و سخت‌تر کرده است.”

عدم حضور نمایندگان آمریکا در کنفرانس منامه

عدم حضور مقامات ارشد دولت و کنگره آمریکا در این کنفرانس باعث تعجب نمایندگان دیگر کشورهای حاضر شد.  این در حالیست که قرار بود چاک هیگل، وزیر دفاع پیشین آمریکا حتی پس از استعفایش در این گفتگوها شرکت کند، اما دو روز قبل از آغاز گفتگوها از این تصمیم منصرف شد.

هم‌چنین نماینده یا مقامات عالی‌رتبه جمهوری اسلامی ایران نیز در این گفتگوها شرکت نداشتند.  به گفته خالدبن احمد الخلیفه، وزیر خارجه بحرین ، محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران دعوت  وى و موسسه IISS را نپذیرفت.  تنها عضو حاضر از جمهوری اسلامی “مهدی زاده حال” از وزارت امور خارجه ایران بود که به گفته خودش از سوی مؤسسه “کربر”  آلمان به این کنفرانس دعوت شده بود.

مسئولیت دفاع از جایگاه جمهوری اسلامی ایران که با انتقادات و اعتراض‌های همه‌جانبه رو برو شد بر عهده دکتر حسین موسویان (از اعضای سابق تیم هسته‌ای جمهوری اسلامی و سفیر سابق رژیم ایران در آلمان) بود که انرژی  و پشتکار غریبى از  خود در این کنفرانس نشان ‌داد.

اظهارات تند مقامات بحرینی علیه جمهوری اسلامی

اولین حمله به نظام حاکم بر ایران در آغاز نشست هنگام پخش تلویزیونی گفتگویی با نام “تصویر آینده خاورمیانه فرای ستیزه و کشمکش”  از سوی محمد بن خالد الخلیفه وزیر امور خارجه بحرین صورت گرفت. او در این برنامه گفت: “ما  زمانى را به یاد می‌آوریم که شاه ایران مرد سیاست منطقه بود و فضای منطقه نیز صلح‌آمیز بود. ما به یاد می‌آوریم که شاه،  مسئله بحرین را  از راه مسالمت‌آمیز حل کرد، به نوعى که در مدت زمانی کوتاه ایران به کشور دوست و متحد ما تبدیل شد. ما به یاد می‌آوریم که شاه نیز انرژی هسته‌ای می‌خواست اما شرایط تهدیدآمیز نبود.”

در واکنش به این اظهارات موسویان که از مواضع جمهوری اسلامی دفاع می‌کرد گفت: “ایران در عمل و به طور رسمی متحد جنگ با داعش در عراق و سوریه است. تا زمانی که افراط‌گرایی در خاورمیانه از بین نرود این منطقه هم‌چنان با مشکل مواجه خواهد بود».

موسویان هم‌چنین گفت که با وجود جنگ و تحریم، جمهوری اسلامی انعطاف‌پذیری از خود نشان داده است و کشور هاى منطقه بایستى  سیاست‌هاى رودررویى  خود را تغییر داده و پیش‌شرط های خود را کنار بگذارند تا از نفوذ و قدرت ایران به عنوان یک پتانسیل مثبت بهره‌مند شوند و  از طرح بزرگ منطقه‌ای بر اساس همکارى بین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، ایران و ترکیه پشتیبانى کنند.

الخلیفه اما در بخش دیگری از اظهاراتش گفت: “ما شاهد اظهارات متعدد ایران مبنی بر ادعای در دست گرفتن کنترل نقاطی از منطقه و گسترش انقلاب اسلامی در کشورهای منطقه هستیم. تا زمانی که ایران در این مسیر گام بر می‌دارد ساختار امنیتی خاورمیانه که در برگیرنده همه کشورهای منطقه است شکست خواهد خورد.”

این اتهامات در جلسه‌هاى بعدی نیز با همین شدت علیه رژیم اسلامی ایران مطرح شد. سلمان بن حامد الخلیفه شاهزاده بحرین هنگام مهمانی شام اظهاراتى عنوان کرد که به دیدگاه حاضران نه تنها خطاب به داعش بلکه به ایران نیز بود.

او گفت: “ما نه تنها در جنگ با تروریسم هستیم، بلکه در جنگ با تئوکراسى و حکومت مذهبى نیزهستیم. آیا ما آن قدر جسارت، اخلاق و خرد جمعی داریم که با آنچه درحال وقوع است اعلام خطر کنیم؟ در واقع آنچه باید برایش جنگید خود ایدئولوژی است. وقتی ایدئولوژی تئوکراسى مطرح می‌شود باید آن را یک ننگ شمرد، باید آن را محاصره کرد و در نهایت با آن جنگید و شکست‌اش داد. ما می‌بایست از تمام قوای خود استفاده کنیم تا آنان که خود را نژاد برتر انسانی می‌پندارند و معتقدند حکمرانان مذهبى هستند و فکر می‌کنند قدرت الهی به آنان اعطا شده پاسخگوی جهان باشند.”

تلاش عراق برای آرام کردن فضای علیه جمهوری اسلامی ایران

هیات نمایندگان کشور عراق بیشترین تلاش را در جهت آرام کردن فضا علیه ایران به کار بستند. اما نمایندگان عمان، کشورى که روابط حسنه‌اى با جمهورى اسلامى دارد سکوت اختیار کردند.

هوشیار زیباری وزیر اقتصاد عراق از دکتر نزارمدنی وزیر مشاور امور خارجه عربستان سعودی پرسید که آیا راهی برای مذاکره و توافق با ایران وجود دارد؟ پاسخ دکتر مدنی این بود که “ایران از کشورهای مهم منطقه است و روابط تاریخى  بین ما وجود دارد. ما برای مذاکره و گفتگو کاملاَ آماده‌ایم و امیدواریم از اعمال خودسرانه دست بردارند و درامور دیگر کشورها دخالتی نداشته باشند.”

حمله شدید وزیر خارجه کانادا به قاسم سلیمانی

جان برد وزیر امور خارجه کانادا رژیم ایران را متهم به سوء استفاده از بحران منطقه کرد و گفت: “قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس ایران، از قبل از سال ۲۰۱۰ شبه‌نظامیان شیعه را در عراق سازماندهی می‌کرده است. او از علنی شدن حضورش در عراق و انتشار عکس‌هایش در رسانه‌های همگانی خشنود است چون این کار ظاهرا او را در فضای ترور و وحشت به یک قهرمان تبدیل کرده است.”  

وزیر امور خارجه کانادا افزود: ” داعش به وضوح یک فرقه تهدیدکننده و یک خطر جدی است و ما نمی‌توانیم پتانسیل شبه‌نظامیان شیعه عراق را برای رقابت با این فرقه نادیده بگیریم.”

اظهارات وزیر خارجه کانادا با واکنش حسین موسویان که به دفاع از مواضع جمهوری اسلامی در این کنفرانس امنیتی شرکت کرده بود روبرو شد و در پاسخ گفت: “شما با داعش در هتل‌های لوکس می‌جنگید، قاسم سلیمانی در میدان با آنها می‌جنگد.”

در همین زمینه مارک فیتزپاتریک مدیر بخش منع گسترش سلاح‌های کشتار جمعی و هم چنین «دولت اسلامی» در توییتر خود نوشت: “ به نظر مى‌رسد که حسین موسویان طاقت شنیدن انتقاد بیشترى را ندارد و شروع به پرتاب نارنجک کرده است!”

جمال خاشوقی مدیر شبکه العرب نیوز نیز گفت که دولت‌های عربی در  پیدایش داعش شریک هستند چرا که اصل مشارکت اقتصادی و سیاسی لازم و کافی را در کشورهایشان نپرورانده‌اند. او تأکید کرد: “داعش فقط حاصل کوتاهی ایران نیست، داعش نتیجه کوتاهی عرب‌ها نیز هست و ریشه پیدایش داعش در خاک و رد بستری از مراقبت‌های مناسب رشد کرده است.”

فیلیپ هاموند وزیر خارجه بریتانیا نیز عنوان کرد: “ایران یکی از عناصر حیاتی و تعیین‌کننده امنیت در منطقه خلیج فارس بوده و باید توجه داشته باشید که چه ما در مذاکرات اتمی به توافق برسیم چه نرسیم، در مورد نقش ایران در پشتیبانی از رژیم اسد در سوریه، یا تلاش برای بی‌ثبات کردن منطقه از طریق شبه نظامیان در قضاوت‌هایمان تغییری نمی‌دهیم.”

او تأکید کرد: “ایران باید به مساله داعش نه فقط به چشم یک تهدید بلکه به چشم این نگاه کند که می‌تواند قسمتی از کمک برای مبارزه جهانی با این گروه باشد. ایران باید دست از مقابله بردارد و برای جنگ با داعش به جامعه جهانی بپیوندد.”

در جلسه پایانی این کنفرانس فیتزپاتریک به بازنگری مذاکرات اتمی با ایران پرداخت و اظهار داشت که به عقیده او حسن روحانی حداقل به خاطر ۱۰۰ میلیارد دلاری که ‍(با کاهش تحریم‌ها) به اقتصاد کشورش کمک خواهد شد مایل به همکاری و توافق اتمی است اما آیت‌الله خامنه ای هم‌چنان مایل به پذیرش شرایط لازم برای توافق نیست.