خاورمیانه: تروریسم به جای دموکراسی (وحید وحدت‌حق)

[گزارش] [بخش پنجم: مصر]

کیهان آنلاین – ۱۲ دی ۹۳ – در بخش پیشین این مقالات به فعالیت‌های گروه تروریستی القاعده با کمک گروه‌های دیگر جهادی در صحرای سینا پرداخته شد.

در ژانویه ۲۰۱۱ صدها اسلام‌گرا از زندان‌های مصر فرار کردند. تا به امروز کاملا روشن نیست که آیا مقامات دولتی و امنیتی مصر چراغ سبز برای آزاد کردن زندانیان داده بودند تا بتوانند هرج و مرج در مصر به وجود بیاورند؟ آیا رئیس جمهوری وقت و یا مقامات امنیتی دیگر کشور مصر با حفظ سکوت خود اجازه غیرمستقیم آزادی زندانی‌ها را داده بودند؟ در اینجا به این پرسش‌ها نمی‌پردازیم ولی به پیامدهای این رویداد پرداخته خواهد شد.

مصر در مقابله با اسلام‌گرایی

در ژانویه ۲۰۱۱ آیت‌الله سید احمد خاتمی، امام جمعه تهران، از ایران همبستگی خود را با زندانیان فراری در مصر اعلام کرد و علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی نیز دولت ایالات متحده آمریکا را محکوم کرد که گویا مخالف رفرم در مصر است.

مقامات آمریکایی از آن طرف اعلام کردند که مخالف رفرم نیستند ولی اجازه نخواهند داد که قدرت در کشور مصر به دست اخوان‌المسلمین و گروه‌های جهادی بیافتد.

بین اسلام‌گراهای افراطی که از زندان آزاد شده بودند، زندانیان صحرانشین نیز بودند. صحرانشینان مصری اگرچه برای استقلال بیشتر خود مبارزه می‌کنند ولی با نیروهای جهادی نیز همکاری می‌کنند. بین زندانیان آزاد شده البته بزهکاران عادی نیز وجود داشتند.

در سال ۲۰۱۱ این گروه‌ها می‌توانستند به آسانی در بازار سیاه مصر اسلحه‌هایی که از از لیبی وارد مصر شده بود، تهیه کنند و مورد استفاده قرار دهند.

در این میان طرفداران القاعده در مصر هر روز بیشتر می‌شدند و از هر طرف به این گروه‌های جهادی می‌پیوستند. آنها امکان عملیات مستقیم در نقاط مرکزی مصر را نداشتند پس عملیات خود را بیشتر در صحرای سینا و درون مصر متمرکز کردند.

اعضای گروه‌های القاعده برای رسیدن به اهداف خود از هر وسیله‌ای برای توجیه اهداف سیاسی- مذهبی خود استفاده می‌کنند.

طبق گزارش کمیسیون ۱۱/۹  کنگره ایالات متحده آمریکا این نوع استفاده ابزاری از بزهکاران ریشه ایدئولوژیک در تاریخ اسلام دارد. طبق این گزارش سیاست القاعده و تفکر اسامه بن لادن در سنت تفکرات روحانی مشهور سوری به نام احود بن‌الحلیم بن تیمیه حرانی ریشه دارد که در قرن سیزدهم میلادی می‌زیسته است. تفکراتی که هیچ نزدیکی با فرهنگ مُدارا ندارد و کاملا خشونت‌آمیز است و برای رسیدن به اهداف خود از هر وسیله‌ی استفاده می‌کند. تیمیه از بنیانگذاران وهابیت و جنبش سلفی به شمار می‌رود.

این یک واقعیت تاریخی است که اسامه بن لادن با استناد به تیمیه  گفته بود که باید از ستیزه‌جویانی که حتی نیات “پاک” ندارند برای رسیدن به هدف خود استفاده کرد.

در هر صورت عملیات تروریستی القاعده در سال ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ در مصر بیشتر می‌شود. آنها حتی با بمب گذاری خطوط لوله‌های نفت در مرزهای مصر و اسرائیل را منفجر کردند و با استفاده از نیروی نظامی صحرانشینان القاعده در آگوست ۲۰۱۲ به سربازان مرزی اسرائیل و مصر حمله کرده و چندین سرباز اسرائیلی و مصری را کشتند.

این حملات منجر به واکنش شدید و فوری دولت وقت مصر شد و ارتش مصر بزرگ‌ترین عملیات خود را علیه گروه‌های تروریستی در صحرای سینا انجام داد.

ارتش مصر در آن زمان شروع به بستن تونل‌هایی کرد که از خاک مصر به نوار غزه نیز وصل بود. آخرین عملیات نظامی ارتش مصر که با این عملیات قابل مقایسه باشد در سال ۱۹۷۳ انجام شده بود.

در سال ۱۹۷۳ ارتش مصر در مقابل ارتش اسرائیل قرار گرفته بود ولی امروز ارتش مصر به موازات ارتش اسرائیل با نیروهای القاعده و جهادی نیز در جنگ قرار گرفته است. اما این نکته قابل تأمل است که امروز ارتش مصر با موافقت و هماهنگی ارتش اسرائیل به این نوع عملیات در صحرای سینا می‌پردازد.

ارتش مصر در اکتبر ۲۰۱۴ نیز در حمله‌ای به نیروهای القاعده در صحرای سینا تعدادی از اعضای گروهی به نام “انصار بیت‌المقدس” را که به القاعده پیوسته بودند زندانی کرد و تعدادی از آنها را کشت.

با وجود جنگ مصر با القاعده گروه‌های جهادی قوی‌تر شدند

ولی با این اقدامات و تدابیر نیز نه تنها تعداد گروه‌های جهادی کمتر نشد بلکه بعضی از مجاهدین جنگ داخلی سوریه و بعضی دیگر از نوار غزه برای ادامه مبارزه و تقویت گروه دیگری از اعضای القاعده به نام «انصارالجهاد» به صحرای سینا رفتند.

بعد از اینکه رئیس جمهوری سابق مصر، محمد مرسی، در تابستان ۲۰۱۳ از قدرت برکنار شد، هنوز در حدود ۱۰۰۰ مجاهد افراطی و ۱۰٫۰۰۰ صحرانشین که در واقع مزدوران اسلام‌گرایان هستند در صحرای سینا فعال بودند. دولت مصر ولی دیگر حاضر نبود تونل‌هایی را که از خاک مصر به نوار غزه وصل هستند تحمل کند و تا کنون اکثر این تونل‌ها را نابود کرده است.

از دید نیروهای جهادی، صحرای سینا از سرزمین‌های اسلامی محسوب می‌شود. به همین دلیل آنها مدام حتی مسیحیانی را که قرن‌ها در آنجا زندگی کرده‌اند به مرگ تهدید می‌کنند.

[ادامه دارد]

[بخش اول]   [بخش دوم]    [بخش سوم]    [بخش چهارم]

دکتر وحید وحدت‌حق، جامعه‌شناس و دکتر علوم سیاسی از دانشگاه برلین، کارشناس مسائل خاورمیانه و تروریسم و مترجم است. وی سال‌ها در انستیتوی پژوهشی خاورمیانه (Memri) و بنیاد اروپایی برای دموکراسی (EFD) به کار و تحقیق مشغول بوده است.
دکتر وحدت‌حق سلسله مقالاتی در زمینه تروریسم اسلام‌گرا برای کیهان آنلاین- لندن نوشته است که به تدریج در اختیار خوانندگان قرار می‌گیرد.