[گزارش و گفتگو]
کیهان آنلاین – ۳ بهمن ۹۳ – “هنگامى که اى. اف.هاتُن سخن می‌گوید، همه گوش‌ها تیز می‌شوند.” این یکى از معروف‌ترین عبارات تبلیغاتى سال‌هاى دهه١٩٧٠-١٩٨٠ در آمریکا بود. اى. اف .هاتُن نام سرمایه‌دار و بنیان‌گذار یکى از شرکت‌هاى برجسته مالى آمریکا بود.
امروز از دید مقامات ارشد سیاسى و اقتصادى آمریکا، اروپا، خاورمیانه و آسیا، کریم سجادپور کارشناس ارشد بنیاد صلح بین‌المللى کارنگى در واشنگتن، معادل اى. اف .هاتُن در امور سیاسى ایران است.
به دلیل صلاحیت حرفه‌ای و قدرت تحلیل عمیق سجادپور نمایندگان کنگره أمریکا همواره جویای نظریاتش هستند و او نیز بر برداشت آنها نسبت به مسائل ایران آگاهى دقیقى دارد.
در زمانى که روند و اقدامات کنگره آمریکا درباره افزایش تحریم‌ها بر سر زبان‌ها است و یک روز پس از پیاده‌روى دوستانه و دیپلماتیک آقایان ظریف و کرى در خیابان‌هاى ژنو، به پاى صحبت کریم سجادپور نشستم.
به نظر سجادپور اگر تصمیم نهایى در مورد پرونده هسته‌اى ایران در دست پرزیدنت اوباما و آقاى روحانى بود، دو کشور مى‌توانستند در عرض ۴٨ ساعت گره مشکلات را باز کرده و به توافق برسند. به عقیده سجادپور “در این ٣۶ سال هیچ کابینه
دولت آمریکا به اندازه کابینه اوباما به دنبال برقرارى ارتباط و همکارى با جمهورى اسلامى نبوده است.” اما نقشى که آیت‌الله خامنه‌اى و نیروهاى تندرو پشتیبان وی از یک سو و کنگره آمریکا از سوى دیگر ایفا می‌کنند، دینامیک مثبت بین دو دولت را خنثى مى‌کند.»
کریم سجادپور معتقد است: “منشاء اصلى رویکرد منفى کنگره نسبت به ایران سیاست هسته‌اى جمهورى اسلامى نیست بلکه بر خوردش در قبال اسراییل است.” به عبارتى دیگر مانع اصلى در مناسبات دو کشور، نفرت نظام اسلامی ایران از اسراییل، تقویت ارتش حزب‌الله و جهاد اسلامى و انکار واقعه تاریخى هولوکاست است.
سجادپور مى‌گوید رهبر انقلاب و نیروهاى پشتیبانش دشمنى علیه آ مریکا و اسراییل را نه تنها پایه و اساس بلکه موتور بقاى هویت خود ارزیابى مى‌کنند و مسیر این ارتباطات را نهایتا تهدید وجودى برای خود به حساب مى‌آورند. “اگر فردا روابط ایران و آمریکا طبیعى و عادى شود، تغییر اساسىى در امور داخلى آمریکا رخ نخواهد داد، اما بر عکس، در ایران پس از ٣۶ سال خاموشی فریادهایی که شعار مرگ بر آمریکا سر داده‌اند، عملى است انقلابى! و به این ترتیب عواملى که تا کنون از این رویه بهره‌مند شده‌اند موقعیت خود را از دست خواهند داد.”
با اینکه آیت‌الله خامنه‌اى ظاهراً روى مثبت به مذاکرات نشان م دهد ولى عملاً نه تنها روى خط قرمزها پافشارى مى‌کند بلکه زنگ‌هاى خطر را نیز به صدا در می‌آورد. برای نمونه، اعلام می‌کند که ایران به ١٩٠،٠٠٠ سانتریفوژ احتیاج دارد یا اصرار مى‌کند که کلیه تحریم‌ها بلافاصله برداشته شوند آن هم وقتى که خوب مى‌داند این عمل ناممکن است.
یکى از نشانه‌هاى واضح دیگر در مورد سیاست دوگانه رهبر جمهوری اسلامی، به عقیده سجادپور، این است که آیت‌الله خامنه‌اى در نظر دارد افکار عمومی ایرانیان را براى شکست مذاکرات و ادامه مبارزه آماده کند. ”موضوع محبوب آقاى خامنه‌اى اقتصاد مقاومتى است نه سرمایه‌گذارى خارجى و پر رونق شدن اقتصاد ایران.”
نکته دیگر، موضع رهبر رژیم ایران در خصوص پرونده حبس جیسون رضاییان، خبرنگار روزنامه واشنگتن پست است. “به عقیده من اگر آقای خامنه‌اى اراده آزاد کردن جیسون را داشت، او بلافاصله آزاد می‌شد. تا جایی که من به یاد دارم، در ٣٠ سال گذشته هیچ خبرنگار روزنامه خارجى در ایران به اندازه جیسن در گزارش‌هایش چهره مثبتى از جمهورى اسلامى به غرب نشان نداده است! اما از هر خبرنگار سرویس خارجى دیگری دوره طولانى‌ترى را در حبس به سر می‌برد.”
با این حال به نظر سجادپور تصویب لایحه افزایش تحریم‌ها در این مقطع زمانى قدم مثبتى نخواهد بود و وضعیت سیاسی بین‌المللى را بیشتر ناامن خواهد کرد. از دید او، احمدی نژاد مهره مشوق انزواى ایران در صحنه جهانی بود. اماهم اکنون برخورد مثبت دولت حجت‌الاسلام حسن روحانى به اضافه کشش و موقعیت بازار ایران، از یک سو توافق بین‌المللى را درباره افزایش تحریم‌ها سست کرده و از سوی دیگر، افزایش تحریم‌ها فرصتى به تندروها خواهد داد تا برنامه سلاح هسته‌اى خود را توسعه دهند.
با اینکه مقامات آمریکایى امید زیادى به حل پرونده هسته‌اى ندارند ولی حتى اگر کنگره آمریکا لایحه افزایش تحریم‌ها را تصویب کند، آمریکا اقدامات دیپلماتیک و کوشش‌هایش را براى گسترش روابط با جمهوری اسلامی ایران رها نخواهد کرد. بدین ترتیب، از دید سجادپور بهترین راه مسالمت‌آمیز حل مسئله هسته‌اى همانا Managed Irresolution یعنی «بلاتکلیفی مدیریت شده» خواهد بود.
به نظر کریم سجادپور در صورتی که جمهورى اسلامى ادامه روابط با آمریکا را رد کند، اتحاد بین‌المللى تقویت و جمهورى اسلامى به عنوان مانع اصلى شناخته خواهد شد. ولى اگر پذیراى روابط حسنه باشد، این به نفع همه خواهد بود زیرا همکارى‌هاى هسته‌اى ادامه یافته و فضاى همکارى سیاسى منطقه‌اى نیز تقویت خواهد گردید.
