روشنک آسترکی- بنا به گزارش سازمان محیط زیست استان خوزستان هوای اهواز روز ۲۰ بهمن ماه با آلودگی ۵۴ برابر حد مجاز به شرایط اورژانسی رسید.
بنا به گزارش خبرگزاری مهر مدیر کل محیط زیست خوزستان حد مجاز آلودگی هوا به میکروگرم در مترمربع را ۱۵۰ عنوان کرد که روز گذشته شهر ماهشهر با ۱۰۰۰۰ و شهر اهواز با ۸۱۰۰ به ترتیب آلوده‌ترین شهرهای استان خوزستان معرفی شدند.
با توجه به حد مجاز آلودگی هوا می‌توان گفت ماهشهر تقریبا با ۶۷ و اهواز با ۵۴ برابر حد مجاز به شرایط اضطراری رسیدند. البته میزان آلودگی در بسیاری دیگر از شهرستان‌های این استان نیز از حد مجاز بالا‌تر بود. برای نمونه آلودگی شهر سوسنگرد ۱۳۸۱ و آبادان، بهبهان، شادگان و شوشتر به ترتیب با ۴۸۶، ۲۸۶، ۲۷۶ و ۲۶۰ از دیگر شهرهای آلوده استان خوزستان ارزیابی شدند.
هم‌چنین سرهنگ قاسم قدرتی، رییس پلیس راه خوزستان در برنامه زنده تلوزیونی استان اعلام کرد وضعیت گرد و غبار موجب شده شعاع دید به حداقل برسد و در جاده‌های استان دید رانندگان بیشتر از ۷۰ متر نیست. پلیس راه از رانندگان خواسته است به هیچ عنوان مگر موارد ضروری وارد جاده‌ها نشوند و تندرستی و زندگی خود را به خطر نیندازند.
از هورالعظیم تا اهواز
پدیده ریزگرد که با حمل توده‌های عظیمی از مواد جامد و معلق همراه است با تصاویر ماهواره‌ای به طور واضح قابل ردیابی و تشخیص است. اولین گزارش گرد و غبار در منطقه جنوب غرب ایران و کشور عراق در بین سال‌های ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۷ ثبت شده است. هم‌چنین بررسی‌ها نشان می‌دهد که فعالیت و تأثیر گرد و غبار دوباره از اواخر زمستان ۱۳۸۴ ظاهر شده، در سال ۱۳۸۵ تقریبا فروکش کرده و در سال ۱۳۸۶دوباره شدت یافته و تا کنون ادامه دارد.
در همین زمینه حسین آخانی، زیست‌شناس و عضو هیات علمی دانشکده علوم دانشگاه تهران در گفتگو با هفته‌نامه آسمان منشاء تولید ریزگردها را تالاب‌های نابود شده هورالعظیم (بین‌النهرین) حد فاصل مرز بین ایران و عراق می‌داند. این تالاب در طول چهار دهه گذشته تا ۹۰ درصد نابود شده و اکنون به کانونی از شن‌های روان تبدیل شده است. آخانی می‌گوید: تا کنون برای هیچ یک از دیدگاه‌ها دلایل علمی مدون ارائه نشده و این وظیفه دستگاه‌های دولتی بود که با روش‌های شناخته‌شده علمی در جهت شناسایی منشاء ریزگردها اقدام کنند.
بنا بر گفته کار‌شناسان آزمایش‌های متعددی که با میکروسکوپ الکترونیکی صورت گرفت، نشان داد داخل ریزگردها، دیاتوم (Diatom)نوعی جلبک که در آب‌های شور و شیرین دیده می‌شود، وجود دارد. علاوه براین، ریزگردها حاوی نوعی زئوپلانکتون به نام استراکد (Ostracod) است. این یافته‌ها ثابت می‌کند ریزگردها منشا تالابی دارند نه بیابانی. بر این اساس، خاستگاه ریزگردها نمی‌تواند مناطق دور دست نظیر عربستان و شمال آفریقا باشد زیرا اساسا در این مناطق، تالابی وجود ندارد.
نکته علمی دیگری که وجود دارد اینکه عمده ریزگردهایی که در آسمان ایران مشاهده می‌شوند، رُسی هستند. خاک‌های رس هم با توجه به اینکه از جنس رسوب‌شوندگان هستند دانه‌هایشان بسیار ریز است. در حالی که تپه‌های ماسه‌ای که در بیابان‌های عربستان و آفریقا وجود دارد، دانه‌هایشان در مقایسه با خاک رس بسیار درشت‌تر است به همین دلیل امکان جابه‌جایی این ماسه‌ها در مسافت طولانی وجود ندارد. این درصورتی است که ریزگردها نه تنها در استان‌های مرزی بلکه در آسمان تهران هم دیده شده‌اند.
فاجعه با بی‌توجهی مسئولان رقم خورد
گفتنی است حدود ۱۰ سال پیش برنامه محیط زیست سازمان ملل (UNEP) با انتشار گزارشی از وقایعی که در سطح مجموعه تالاب‌های هورالعظیم (بین‌النهرین) در حدفاصل بین دو کشور ایران و عراق رخ داده بود، به کشورهای منطقه هشدار داد که عواقب این تخریب‌ها در کمتر از یک دهه آینده به یک بحران تبدیل خواهد شد. سازمان ملل در این گزارش که متن کامل آن در ۵۰ صفحه به همراه ده‌ها تصویر ماهواره‌ای منتشر شده بود، خاطرنشان کرد: فاجعه‌ای که در منطقه بین‌النهرین به وقوع پیوسته فاجعه‌ای در مقیاس فجایع دریاچه آرال و جنگل‌های آمازون است که بزرگ‌ترین فجایع زیست‌محیطی تاریخ به شمار می‌روند.
این سازمان در گزارش خود اعلام کرد این یکی از بد‌ترین فجایع زیست محیطی مهندسی شده توسط بشر است که عواقب آن برای همیشه در خاطره جهان باقی خواهد ماند. واقعه‌ای که با نابودی ۹۰ درصد تالاب‌های بین‌النهرین در خاورمیانه رقم خورد، نمونه‌ای از یک بحران خانمان‌سوز است که می‌تواند به افزایش درگیری‌ها و جنگ در منطقه، افزایش آلودگی‌های زیست‌محیطی، تهدید جوامع بومی، نابودی سایت‌های باستان‌شناسی و زیستگاه‌های جانوری و گیاهی و افزایش شمار پناهندگان زیست محیطی و تهدید حقوق بشر بینجامد.
اکنون به نظر می‌رسد مسئولان محیط زیست و سطوح مختلف قانون‌گذاری و اجرایی کشور با بی‌توجهی به همه این هشدار‌ها باعث رقم خوردن چنین فاجعه‌ای در استان خوزستان شده‌اند. بنا بر ادعای برخی منابع، بررسی‌ها در ۲۲ استان درگیر پدیده ریزگردها نشان می‌دهد این ریزگردها در خوش‌بینانه‌ترین حالت ۴ تا ۵ میلیارد دلار و در بد‌ترین سناریو بالای ۳۰ میلیارد دلار بر اقتصاد این مناطق ضربه وارد می‌کنند.
تجمع اعتراضی مردم خوزستان
در ادامه شدت پیدا کردن ریزگردها و متوقف شدن روند عادی زندگی در شهر اهواز به شکلی که به گفته برخی شهروندان مردم حتی در خانه نیز مجبور به استفاده از ماسک هستند، شهروندان اهواز روز ۲۱ بهمن ماه در مقابل استانداری این شهر تجمع و نسبت به بی‌مسئولیتی و بی‌توجهی مقامات اعتراض کردند.
تصاویر زیر مربوط به گردهمایی شهروندان اهواز در برابر استانداری این شهر است.
