مکعب جادویی مذاکره و معامله اتمی: پنج نکته در معمای اتمی ایران (لورنس نورمن؛ وال استریت ژورنال)

 کیهان آنلاین – ۲۲ بهمن ۹۳ – «وال استریت ژورنال» در شمارۀ مورخ ۹  فوریه خود مقاله‌ای زیر عنوان «پنج نکته در معمای اتمی ایران» منتشر کرده که ترجمۀ آن را در ادامه می‌خوانید.

مذاکره و معامله درباره برنامه اتمی ایران با شش کشور یک سال قبل آغاز شد. هر یک از طرفین مذاکره می‌دانستند چه عواملی برای انجام یک توافق در این باره ضرورت دارد.

یک مقام رسمی آمریکایی می‌گوید دیپلماسی به بازی مکعب جادویی Rubik Cube  شبیه است. قطعات مربع به هم چسبیده این مکعب رنگارنگ را باید طوری تغییر داد که در هر سطح فقط قطعات مربوط به یک رنگ قرار گیرند. برای رسیدن به این هدف و هم چنین موفقیت در مذاکرات اتمی چندین راه موجود است ولی هر یک از عوامل توافق وابسته و پیوسته به بسیاری از جوانب دیگر راه حل مسئله است.

۱ـ تعداد سانتریفوژها

سانتریفوژ دستگاه غنی‌سازی اورانیوم است. هر قدر تعداد سانتریفوژهای ایران بیشتر باشد زودتر موفق به تولید سوخت اتمی می‌شود. ایران می‌خواهد تعداد ۹هزار سانتریفوژ را که اکنون در اختیار دارد حفظ کند در حالی که غرب خواهان تقلیل قابل ملاحظۀ سانتریفوژهاست. دیپلمات‌های غربی می‌گویند چنانچه ایران  در دیگر موارد امتیازات اساسی بدهد حاضرند قبول کنند که این کشور تعداد سانتریفوژهای خود را متوقف کند یا تولید آن را به مقدار قابل ملاحظه‌ای کاهش دهد.

۲ـ ذخیرۀ اورانیوم

ایران از زمان شروع مذاکرات تولید اورانیوم غنی شدۀ خود را کاهش داده است ولی هنوز مقدار قابل ملاحظه‌ای در اختیار دارد اما پس از امضای توافق می‌تواند حتی به‌میزان کنونی بیفزاید. برای کاهش میزان ذخیرۀ اورانیوم، ایران باید از تعداد سانتریفوژهای خود به‌میزان بیشتری بکاهد. از نظر غربیان اگر ایران همان طور که مذاکره شده اورانیوم غنی شده را به روسیه ارسال دارد می‌تواند تعداد بیشتری سانتریفوژ در اختیار داشته باشد.

۳ـ پژوهش و کاوش درباره دانش اتمی

ایران با کاهش پژوهش و کاوش خود درباره دانش و نیروی اتمی شدیداً مخالف است و این امر موجب نگرانی غرب است زیرا اگر ایران موفق  به تولید سانتریفوژهای نیرومندتری بشود خواهد توانست در یک زمان معین اورانیوم بیشتری را غنی‌سازی ‌کند. هر چه با کاوش بیشتر ایران توافق شود بیشتر ضرورت پیدا می‌کند که بازرسان آژانس بین‌المللی نیروی اتمی بدون برنامۀ تدوین شده و بدون تعیین وقت قبلی از تمام مراکز وابسته به نیروهای اتمی ایران ـ چه مراکزی که اعلام شده و چه اعلام نشده- بازرسی به‌ عمل آورند برای آنکه اطمینان حاصل شود که ایران سانتریفوژهای نیرومندتری به راه  نیانداخته است.

۴ـ تحریم‌ها

بهترین پاداش ایران کاهش تحریم‌هاست که در حال حاضر به شدت علیه این کشور اعمال می‌شود. غرب به طور تلویحی اشاره کرده که ممکن است در ابتدا تعدادی از تحریم‌ها را به ‌حالت تعلیق درآورد و به ‌تدریج که ایران به تعهدات خود عمل می‌کند تحریم‌ها را تقلیل دهد ـ هرچه رهایی از چنگ این تحریم‌ها با کندی بیشتری صورت گیرد ایران خواهان امتیازات بیشتری در زمینۀ الزامات مورد بحث از جمله غنی‌سازی، پژوهش و بازرسی خواهد شد.

۵ ـ مدت اعتبار توافق

دربارۀ مدت زمانی که ایران باید به تعهدات خود احترام گذاشته و فعالیت‌های اتمی خود را محدود کند توافقی نشده است. غرب خواهان  ۱۵ تا ۲۰  سال است. هر قدر این توافق برای مدت طولانی‌تری صورت گیرد و در نتیجه فعالیت اتمی ایران محدودتر بماند غرب دربارۀ موارد دیگر نرمش بیشتری به ‌کا‌ر خواهد برد.

یک سازش و معامله امکان‌پذیر، توافقی پانزده‌ساله است که ده سال پس از امضای توافق، ایران بتواند تعداد سانتریفوژهای خود را افزایش دهد و اورانیوم بیشتری غنی کند.