بروز فارسی (+عکس، صدا) بازکردن و بستن بخت، باطل کردن سحر و طلسم، مُهره مار برای زیاد شدن مِهر و دوستی، پیدا کردن دزد با آینهبین و بستن قفل و دخیل و انداختن لباس در آب روان برای بهبود امور تنها بخشی از کارکردهای بازار فالگیری و رمّالی در ایران است. بازاری نسبتاَ آزاد که روزگاری میگفتند باب دل بیسوادها و عوامالناس است اما امروز در میان تحصیلکردگان جامعه هم پر رونق شده و اخبار و حاشیههای مربوط به آن کم نیست.
روزی خبر میرسد رئیس فلان فدراسیون ورزشی و یا یکی از فوتبالیستها سراغ رمّال و کفبین رفته و روزی دیگر گزارش میشود فلان سیاستمدار با رمّالها و جنّگیرها در ارتباط است و سرنوشت مردم و کشور را با فالگیری و جنّگیری رقم میزند.
تا همین چند سال پیش وقتی اسم دعانویس و فالگیر به گوش میرسید پیرمرد و پیرزنی کمرخمیده، نشسته پشت یک میز چوبی در خانهای کلنگی، در یکی از کوچههای تنگ و باریک پایین شهر در ذهن تداعی میشد، اما امروز در کنار این کهنه حکایت، فالگیرها و دعانویسهایی در پایتخت فعالیت میکنند که از زمین تا آسمان با آنچه در گذشته بودند تفاوت دارند.
رمالی و جادوگری به طور صریح در قوانین ایران جرمانگاری نشدهاند، اما مطابق بند ۱۸ ماده ۳ آییننامه قانون مصوب سال ۱۳۲۴ کسانی که از طریق رمّالی و پیشگویی در مغازه و منزل اقدام به فریب مردم نمایند و این کار را به عنوان کسب و پیشه خود قرار دهند، مرتکب جرم شده و قانون بــرای ایــن افـراد زندان و جزای نقدی پیشبینی کرده است. البته این در شرایطی است که از فرد رمّال به هر دلیل شکایتی مطرح شده باشد. از این رو نیروی انتظامی تا زمانی که شکایتی مطرح نباشد، کاری به این افراد ندارد. همین موضوع سبب میشود که فالگیرها و رمّالها با خیالی آسوده و هرجا که شرایط فراهم باشد بتوانند فعالیت کنند.
بنگاه پر رونق “آلن” با مشتریان خارجی
“آلن” یکی از مشهورترین فالگیرها و کفبینها در منطقه سعادتآباد در شمال تهران است و به قول معروف کسب و کارش سکه است. مدتها باید انتظار کشید تا خط تلفنش آزاد شود. مشتریان ثابتش روال کار را میدانند. پول را به حسابش واریز میکنند، شماره قبض و یا تصویر رسید پرداختی بانک را برایش ارسال میکنند و در ساعتی که سرش خلوتتر است با او تماس میگیرند، نیت میکنند و آلن بین سه تا ده دقیقه برایشان صحبت میکند.
البته قیمت مراجعه حضوری خیلی بیشتر از پاسخگویی تلفنی است. چون فالگیر هم وقت بیشتری میگذارد و هم پاسخهای کاملتری میدهد. تازه اگر مشکل و گرهای در کار باشد و تشخیص بر طلسم و جادو باشد، نسخهای میپیچد و هزینهاش را هم میگیرد. اما برای دیدار حضوری، باید واسطه و پارتی داشت که البته چند امتیاز هم دارد. چون در این صورت، مشتری هم تخفیف میگیرد، هم وقت زودتری به دست میآورد و هم برای سفارشیها وقت بیشتری گذاشته میشود.
تخصص آلن فال هندی است. حداقل قیمت فالبینی تلفنی او ۱۵ هزار تومان است اما مراجعه حضوری به او دست کم ۲۵ هزار تومان است که گاهی تا ۳۰۰ هزار تومان هم میرسد. از خارج هم مشتریانی دارد. ایرانیانی که یا تلفنی به او زنگ میزنند یا وقتی برای سفر به کشور میآیند به سراغ او میروند. تبلیغات آلن روی اینستاگرام هم هست و با بعضی مشتریانش از طریق وایبر و واتس آپ در ارتباط است و اگر مورد خاصی باشد از این طریق هم کارشان را راه میاندازد. او حداقل روزی ۱۰ تماس تلفنی دارد که به طور متوسط ۲۰ هزار تومان از هر کدام دریافت میکند. هفتهای ۵ و گاهی هم ۱۰ مشتری حضوری دارد و در مجموع درآمد ماهیانههاش بالای سه میلیون تومان است.
بهناز و مشتریان تلفنی
البته در شهرهای کوچکتر درآمد فالگیرها آن قدر زیاد نیست. “شادی” از فالگیرهای معروف کرج روزی ۵ ساعت فالگیری میکند بین ۱۰ تا ۱۵ مشتری روزانه دارد و بابت هر فال فقط ۵ هزار تومان میگیرد.
“بهناز” همکار او در تهران اما درآمدش از بابت پاسخگویی به مشتریان تلفنی بیشتر از اوست آن هم به دلیل نیت که ۱۵ هزار تومان پول باید به حسابش ریخته شود. اگر هم تعداد نیتها زیادتر شود به عنوان امتیاز یک فال مجانی هم میگیرد. البته مشتریها مستقیم نه به حساب وی بلکه به حساب مادرش پول را واریز میکنند او برای مشتریانش «اشانتیون» هم دارد و اگر برایش مشتری جلب کنند امتیازاتی برای آنها در نظر میگیرد (فایل صوتی)
رقابت بین فالگیران و دعانویسان
پرطرفدارترین فالها در ایران فال قهوه و پاسور است. اما چند سالی هست که طرفداران فالهایی مثل تاروت و شمع نیز زیاد شده است. حوزه دیگر رقابت فالگیرها هنرشان در دعانویسی است. یعنی فالگیری که بتواند دعانویسی هم انجام دهد نانش دیگر در روغن است. البته داشتن این «تخصص» کار هرکسی نیست.
افسانه یکی از مشتریان دائم فالگیرهاست و گاهی هم پولی برای دعانویس میدهد. میگوید بیشتر برای سرگرمی این کار را میکند اما سابقه هم داشته که حرفهایی که فالگیر به او گفته درست از کار درآمده و به همین دلیل فالگیری و کفبینی برای او سرگرمی است که تا حدودی هم به آن اعتماد دارد.
علاوه بر افزایش مِهر و محبت، گروهی از مشتریان برای درمان بیماری و حتی نازایی به فالگیر مراجعه میکنند، زنان و مردان جوانی که چند سالی از زندگیشان گذشته و علم پزشکی برای درمانشان راه به جایی نبرده است. بعضیها در پی عشق واقعی و همسر میگردند و بعضیها چرخ زندگیشان نمیچرخد و طلب دعا و جادو میکنند. در مجموع اکثر مراجعهکنندگان به افسانه، خانمها و دختران جوان هستند و که گمشده آنها بخت خوب و طالع نیک است.
طبق آخرین اعلام وزارت بهداشت جمهوری اسلامی ۱۰ درصد جمعیت ایران در سال به انواع فالگیر و جنگیر و دعانویس مراجعه میکنند. در پروژه تحقیقاتی که دانشکده مدیریت و علوم اجتماعی تهران شمال در مورد سطح گرایش دختران دانشجو به خرافات انجام شده، مشخص شده ۶۸ درصد از دختران در فاصله سنی ۱۸ تا ۲۶ سال دست کم یک بار به فالگیر مراجعه کردهاند،۵۰ درصد نیز چند بار مراجعه کردهاند و ۸۳ درصد از دانشجویان و دختران حرفهای فالگیران را تصدیق کرده و با اعتقاد به سراغ آنها رفتهاند. (باشگاه خبرنگاران؛ ۳ بهمن ۱۳۹۳)
سال ۱۳۹۰ هم رییس پلیس آگاهی استان تهران و البرز مدعی شد که سالانه ۳۸۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان در ایران گردش اقتصادی رمّالان و فالگیرهاست. (سایت الف؛ ۳۰ شهریور ۹۳)
برخی افراد تخصصشان فقط فالبینی و طالعبینی است. برخی دیگر اما علاوه بر اینها، دعانویسی و مشکلگشایی هم میکنند و کلاسهای آموزشی دارند و به کسانی که بخواهند در فالگیری مهارت پیدا کنند آموزش میدهند. آن هم با جزوات مخصوص. اساتید فالگیری تجربیات خود را درقبال دریافت رقمی از ۳۰۰ هزار تومان تا یک میلیون تومان به طور خصوصی به شاگردان منتقل میکنند.
پرونده قضایی رمّالها و دعانویسان در ایران:
سال ۱۳۹۰: ۱۸۹ پرونده
سال ۱۳۸۹: ۱۴۲ پرونده
سال ۱۳۸۸: ۱۲۰ پرونده
[منبع: اداره مبارزه با جعل و کلاهبرداری پلیس آگاهیِ ناجا]