شبِ آخرِ برلیناله: خرس طلایی بدون کارگردانش

آزاده کریمی؛ علی اشتیاق-  خرس طلایی جشنواره فیلم برلین برای «بهترین فیلم» به جعفر پناهی داده شد ولی باز هم‌چون گذشته جای این فیلم‌ساز ایرانی برای دریافت جایزه‌اش خالی بود. دیتر کسلیک (مدیر جشنواره برلین) و دارن آرانوفسکی (رئیس هیات داوران) در حالی نام این فیلم‌ساز ایرانی را برای دریافت بهترین فیلم ۶۵امین جشنواره فیلم برلین بر زبان آوردند که می دانستند او نه در برلین و برلیناله بلکه در جایی دور، در تهران، مراسم را حتما دنبال می‌کند.

کسلیک مرد شماره یک برلیناله پس از اعلام رای هیات داوران به سوی ردیف مهمانان ایرانی حاضر در مراسم رفت و خرس طلا را نه روی صحنه بلکه در کنار آنها به حنا سعیدی بازیگر و خواهرزاده جعفر پناهی داد. در غیاب پناهی، همسر و خواهرزاده‌اش به جای او به برلیناله آمدند.

دختربچه فیلم «تاکسی» با همراهی کسلیک به روی صحنه رفت و خرس طلایی دایی‌اش را با هیجان بالا برد. این بازیگر خردسال چنان از تشویق و تایید حضار به هیجان آمد که اشک‌هایش چنان سرازیر شد که نتوانست مهارشان کند.

حنا با بغض و هق هق پشت تریبون قرار گرفت و گفت: “نمی‌توانم چیزی بگویم و از همه شما ممنونم.” با این سخنان حاضران ایرانی فریاد زدند: “آفرین!”

اُدری توتو، هنرپیشه فرانسوی فیلم معروف «آمِه لی» و عضو هیات داوران این دوره از برلیناله سعی کرد تا این دختر کوچک را آرام کند و دارن آرانوفسکی خطاب به او گفت که وی خیلی عالی بوده است.

هم‌چنان که تماشاگران مبهوت اهدای جایزه خرس طلا و هیات داوران مشغول آرام کردن حنا سعیدی بودند، مجری برنامه پایان شصت و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم برلین را اعلام کرد.

اگر چه غیبت جعفر پناهی برای دریافت جایزه‌هایش به امری عادی تبدیل شده اما به نظر می‌رسد دیتر کسلیک قصد دارد تا هم‌چنان طبق وعده‌اش یعنی نمایش فیلم‌های پناهی تا زمان رفع ممنوعیت خروج‌اش از ایران عمل کند.

با ا ین خرس طلایی، جعفر پناهی صاحب سه خرس برلینی شد. این فیلم‌ساز پیش از این خرس نقره‌ای بهترین کارگردانی برای فیلم «آفساید» (۲۰۰۶) و بهترین فیلم‌نامه برای فیلم «پرده» (۲۰۱۴) را دریافت کرده بود. ضمن اینکه  «تاکسی» شمار خرس‌های طلایی سینمای ایران را در «موزه سینما» به دو خرس طلا رساند. پیش از این در سال ۲۰۱۰ اصغر فرهادی خرس طلایی را برای فیلم «جدایی نادر از سیمین» کسب کرده بود. فیلم «تاکسی» از جعفر پناهی در همین برلیناله برنده لوح تقدیر از سوی منتقدین بین‌المللی هم شد.

پس از پایان مراسم اختتامیه برلیناله، برگزیدگان به اتاق رسانه‌ها آمدند و به پرسش‌های خبرنگاران پاسخ دادند اما برنده خرس طلایی به عنوان مهم‌ترین مهمان در این گفتگو حضور نداشت و همسر و خواهرزاده پناهی نیز در جمع نمایندگان رسانه‌های جهان شرکت نکردند.

فقط یکی از برگزارکنندگان کنفرانس خبری، خرس طلایی پناهی را روی سکوی سالن گذاشت تا عکاسان بتوانند از آن عکس بگیرند. شاید این تراژیک‌ترین خرس طلایی بود برلیناله تا کنون بوده است. عکاسان از صندلی خالی کارگردان و خرس طلایی که نام فیلم «تاکسی» و کارگردانش بر روی آن نوشته شده عکس انداختند.

در ایران اما پس از اعلام برنده جایزه خرس طلا، جعفر پناهی در اینستاگرام شخصی‌اش جایزه را به مردم ایران تقدیم کرد و نوشت: “خرس طلای فستیوال برلین را تقدیم می‌کنم به ایران و ایرانی با هر جنس و عقیده و مرام. “

این کارگردان با انتشار خبر دریافت این جایزه، تصویر قدیمی خود در جشنواره برلین را منتشر کرد و اعلام کرد که با هیات داوران به صورت اینترنتی در تماس بوده و از آنها تشکر کرده است.

در فضایی که رسانه‌های داخلی حتی از انتشار حضور فیلم جعفر پناهی  در جشنواره برلین منع شده بودند، خبر اهدای خرس طلایی به او  فقط با ذکر عنوان فیلم منتشر گشت و نامی از کارگردان برده نشد.

این در حالی است که سایت رسمی برلیناله با انتشار عکس حنا سعیدی نوشت: دختری که شب اختتامیه را ساخت.