بیژن فرهودی – سخنرانی چهل دقیقه‌ای بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسراییل در کنگره آمریکا که هدف آن متقاعد کردن قانون‌گذاران آمریکایی به رد هرگونه توافق‌نامه احتمالی هسته‌ای بین آمریکا و جمهوری اسلامی بود هم‌چنان مورد توجه محافل مختلف قرار دارد.
بسیاری بر این باورند که سخنرانی نتانیاهو در کنگره واقع یک نطق انتخاباتی بود از سوی نامزدی که خودش را آماده شرکت در انتخابات پیش رو در اسراییل کرده تا یک دوره دیگر به نخست‌وزیری انتخاب شود. اما مسلما نتانیاهو هم‌زمان در حال کمپین علیه هرگونه توافقی نیز هست که آمریکا و ایران را به هم نزدیک کند.
گری سیک، یکی از کارشناسان امور ایران که در دوران ریاست جمهوری جیمی کارتر در شورای امنیت ملی آمریکا انجام وظیفه می‌کرد و اکنون استاد دانشگاه کلمبیا در نیویورک است می‌گوید در هر سخنرانی انتخاباتی آنچه کاندیدا بر زبان می‌راند از اهمیت برخوردار است اما مهم‌تر از آن این است که چه نکاتی را نادیده می‌گیرد تا به هدف اصلی‌اش لطمه وارد نکند.
گری سیک در تجزیه و تحلیل خود نکاتی را که نتانیاهو تصمیم گرفت هیچ اشاره‌ای به آنها نکند به قرار زیر می‌شمارد:
– ایران به طور قابل ملاحظه‌ای از ذخیره اورانیوم غنی‌شده خود کاسته است.
-برخلاف ادعای نتانیاهو که همه چیز در پایان دوره ۱۰ ساله منقضی خواهد شد، بازرسی‌های سازمان ملل از مراکز هسته‌ای ایران برای مدتی طولانی ادامه خواهد یافت.
-طرح رآکتور آب سنگین اراک به طور دائم تغییر یافته و در نتیجه میزان تولید پلوتونیوم‌اش تقریبا صفر خواهد بود.
سیک می‌گوید نه تنها نتانیاهو به این نکته اشاره نکرد بلکه رآکتور و پلوتونیوم آن را یکی از تهدیدها از جانب جمهوری اسلامی قلمداد کرد.
-ادعاهای مکرر وی که ایران به طور فعالانه در جستجوی سلاح‌های هسته‌ای است این نتیجه‌گیری با ضریب اطمینان بالای سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا و اسراییل را نادیده می‌گیرد که ایران هیچ تصمیم سیاسی برای ساختن بمب اتم اتخاذ نکرده است.
گری سیک می‌افزاید: در مذاکرات کنونی با ایران، آمریکا در کنار دیگر قدرت‌های بزرگ جهان قرار دارد و از این رو چنانچه با دخالت کنگره آمریکا توافق هسته‌ای با ایران از میان برود این مسئله نه تنها بر ما که بر دیگر قدرت‌های بزرگ تاثیر خواهد داشت . اگر ما عهدشکنی کنیم دلیلی ندارد که اعتقاد داشته باشیم که تحریم‌های بین‌المللی برای مدتی طولانی دوام خواهد اورد.
در عین حال گری سیک با این نظریه نتانیاهو که به ایران نمی‌توان اعتماد کرد هم‌عقیده است اما معتقد است که وقتی یک کشور با یک دشمن موافقت‌نامه‌ای امضا می‌کند مانند قراردادهای کاهش سلاح‌های استراتژیک یا پیمان سالت با شوروی پیشین، کشوری که ما به آن اعتماد نداشتیم، باید آن را راستی‌آزمایی می‌کردیم. به همین دلیل است که در مذاکرات کنونی تأکید زیادی روی مسئله بازرسی‌ها برای به تایید رساندن اجرای موافقت‌نامه از سوی ایران می‌شود.
گری سیک که بسیاری از نظراتش با مواضع جمهوری اسلامی هم‌سویی دارد و برخی او را به نوعی سمپات ایران می‌دانند، معتقد است که اگر ما مذاکرات را رها کنیم ایران تمام سیاست‌های پیشین غنی‌سازی‌اش را از سر می‌گیرد. در آن صورت ممکن است مجبور به مداحله نظامی شویم و سرانجام ایران بمب اتم را تولید خواهد کرد. اما آقای نتانیاهو تصمیم گرفت به این نکته هم در سخنرانی‌اش اشاره‌ای نکند.
البته نخست‌وزیر اسراییل شاید امیدوار باشد که مخالفتش، مذاکرات را از مسیر خود منحرف سازد. اما امروز در مونترو جان کری وزیر خارجه آمریکا در پایان یک دور دیگر مذاکره با ظریف گفت: عوامل خارجی یا سیاست‌بازی ما را از کارمان منحرف نخواهد ساخت که این یقینا اشاره به سخنرانی نتانیاهو بوده است. کری امروز گفت که طرفین روز ۱۵ مارس گفتگوهای خود را از سرخواهند گرفت.
در انگلیس، مارک فیتز پتریک مدیر مرکز منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای در لندن نیز بر این باور است که مخالفت اسراییل نه مذاکرات را از مسیرش منحرف می‌کند و نه دستیابی به توافق را غیرممکن می‌کند. اما اسراییل ممکن است اجرای یک موافقت‌نامه را دشوار سازد. کما اینکه نتانیاهو در سخنرانی دیروز خود از کنگره خواست که بر موافقت‌نامه با ایران مهر تایید نزند. اگر دوسوم سنای آمریکا حرف او را گوش کنند پرزیدنت اوباما قادر به اجرای تعهدات خود براساس یک توافق احتمالی هسته‌ای با ایران نخواهد بود. و دقیقا به همین دلیل است که اوباما تهدید کرده اگر لایحه‌ای به تصویب کنگره برسد که وی را ملزم به ارائه توافق نامه به کنگره برای کسب تأیید آن نماید، آن را وتو خواهد کرد. با این همه دیروز سناتور میچ مک کانل رهبر اکثریت در سنا گفت با وجود تهدید رییس جمهوری از هفته آینده سنا بررسی و کار روی این لایحه را آغاز خواهد کرد.
فیتزپتریک در گفتگویی با کیهان لندن در پاسخ به این پرسش که آیا آمریکا امتیازات زیادی به ایران داده است اظهار داشت برای دستیابی به توافقی موفقیت‌آمیز هر دو طرف باید به هم امتیاز دهند . باید توجه داشت که آمریکا تنها یکی از ۶ قدرت بزرگ در آن سوی میز مذاکره است. تا کنون به نظر می‌رسد که امتیازات طرفین به یکدیگر برابر بوده است. ایران حاضر به قبول خواسته اصلی قدرت‌های بزرگ شده که اگر تصمیم به خروج از توافق‌نامه بگیرد برای ساخت بمب به حداقل ۱ سال وقت نیاز داشته باشد و اجرای خواسته خود را برای داشتن ظرفیت صنعتی غنی‌سازی اورانیوم تا ۱۵ سال به تعویق اندازد. غرب مدت زمان کوتاه‌تری برای قرارداد را پذیرفته و به ایران اجازه می‌دهد که تعداد بیشتری سانتریفیوژ نسبت به آنچه در ابتدا از آن کشور خواسته شده بود در اختیار داشته باشد.
به نظر فیتزپتریک مهم‌ترین موضوع برای آمریکا و متحدانش این است که تمام راه‌های ممکن برای ساختن بمب توسط ایران مسدود شود. موافقت‌نامه‌ای که اکنون در حال شکل گرفتن است این مهم را انجام خواهد داد چرا که در صورت عهدشکنی از سوی ایران، مدت زمان کافی برای ردیابی و انجام اقدامات لازم جهت جلوگیری از دستیابی این کشور به بمب اتم وجود خواهد داشت. آنچه هنوز مورد توافق قرار نگرفته مسائل مربوط به برداشتن تحریم‌ها، محدودیت توسعه و تحقیق و نظارت‌هایی است که ورای پروتکل الحاقی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهد بود .
