بیژن فرهودی – مذاکرات آمریکا و یارانش با ایران با هدف دستیابی به تفاهمی سیاسی تا پایان ماه جاری میلادی در مورد آینده برنامه هسته‌ای ایران امروز نیز در سوییس ادامه می‌یابد.
نشانه‌هایی که تا کنون از گفته‌های مقامات طرفین به دست آمده حاکی از این است که اگر چه پیشرفت‌هایی در مورد برخی موضوعات حاصل شده ولی هنوز شکاف‌های عمیقی در مورد برخی مسائل دیگر بین طرفین وجود دارد.
یکی از اثرات آنی یک توافق اتمی احتمالی بین ایران و جامعه جهانی در بهای نفت ظاهر خواهد شد. صادرات ایران در سال‌های اخیر به خاطر تحریم‌های غرب با هدف تحت فشار قرار دادن تهران بر سر جاه‌طلبی‌های هسته‌ای رژیم ایران بسیار محدود شده است و در حال حاضر ایران تنها روزانه حدود ۱ میلیون بشکه نفت صادر می‌کند. در صورتی که مذاکرات کنونی به نتیجه برسد برآورد کارشناسان حاکیست که بر صادرات نفت ایران روزی نیم میلیون بشکه افزوده خواهد شد هرچند بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت ایران دیروز اظهار داشت که این افزایش روزی ۱ میلیون بشکه خواهد بود.
این در حالیست که روزنامه وال استریت جورنال می‌نویسد در حالی‌که بهای جهانی نفت به خاطر مازاد تولید از قبل تحت فشار قرار دارد توافق میان ایران و جامعه جهانی بهای نفت را به سرعت پایین خواهد آورد. روز دوشنبه قیمت نفت در آمریکا در پرتو نشانه‌های حاکی از اشباع شدن بازار به پایین‌ترین سطح خود در شش سال گذشته رسید. برخی از دلالان معتقدند که آغاز مجدد مذاکرات اتمی بین ایران و امریکا نیز در این کاهش قیمت دخیل بوده است و این کاهش حتی در حالی که به نظر می‌رسد راه درازی تا حصول توافق نهایی باقیست ادامه یافته است.
دیوید هافتون از بنگاه دلالی پی وی ام لندن می‌گوید هر آنچه در ارتباط با ایران روی دهد به خاطر تاثیر مستقیم بر عرضه نفت از اهمیت برخوردار است. بهای نفت به خاطر تصمیم ماه نوامبر اوپک برای حفظ سقف تولید سیر نزولی پیموده و در شش ماه گذشته ۵۲ درصد کاهش یافته است. سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران می‌گویند که بازار جهان و به ویژه آمریکا از نفت اشباع است و در کوتاه مدت افزایش ذخیره نفت در انبارها و تولید زیاد بهای نفت را بیش از این پایین خواهد آورد. روز دوشنبه بهای طلای سیاه در بازار نیویورک برای تحویل در ماه آوریل بشکه‌ای ۹۶ سنت کاهش یافت و به ۴۳ دلار و ۸۸ سنت رسید.
اگر چه حصول توافق هسته‌ای بین ایران و قدرت‌های بزرگ که می‌تواند به تحریم نفتی جمهوری اسلامی پایان دهد هنوز قطعی نیست اما مقام‌های ایران از هم اکنون با خوش‌بینی زیادی در این مورد صحبت می‌کنند . به طور نمونه خبرگزاری شانا به نقل از بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت گزارش داد که در صورت برداشته شدن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران ظرف چند ماه می‌توان یک میلیون بشکه در روز بر صادرات نفت کشور اضافه کرد. زنگنه هم‌چنین پیش‌بینی کرده است که افزایش عرضه نفت از سوی ایران تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر بهای نفت و بازارهای جهان نخواهد داشت.
به گفته دو مقام نفتی ایران، این کشور از هم اکنون از دو خریدار آسیایی در مورد امکان خرید بیشتر نفت ایران سوال کرده است. یکی از این مقامات گفت که ما به مشتریان آسیایی خود اطلاع داده‌ایم که وقتی تحریم‌ها لغو شوند ما آماده عرضه بیشتر نفت هستیم.
هنوز مشخص نیست که بعد از سال‌ها تحریم و سوء مدیریت بخش انرژی، ظرفیت تولید روزانه نفت ایران به صورت پیگیر چه مقدار خواهد بود. رابین میلز از موسسه مشاوره «منار انرژی» در دوبی می‌گوید آنها ممکن است بتوانند ظرف ۱ سال تولید خود را ۸۰۰ هزار بشکه در روز افزایش دهند البته اگر بازاری برای فروش نفت خود داشته باشند اما اگر سرمایه‌گذاری خارجی نداشته باشند این افزایش تولید در همین سطح باقی خواهد ماند و یا از آن کاسته خواهد شد.
صنعت نفت ایران که یکی از قدیمی‌ترین صنایعِ این عرصه در جهان است با مشکلات زیادی روبرو بوده و هرگز نتوانسته است به ظرفیت تولید روزانه ۶ میلیون بشکه در روز که قبل از انقلاب داشت بازگردد. تحریم‌ها و قطع سرمایه‌گذاری خارجی بیشترین لطمه را به صنعت نفت ایران وارد کرده است. از سال ۲۰۱۲ تحریم نفت ایران از سوی اروپا صادرات نفت را به ۱ تا ۱/۲ میلیون بشکه در روز کاهش داده و ایران را ناچار ساخته که تولید بسیاری از میادین نفتی را متوقف کرده و در برخی دیگر آن را به شدت کاهش دهد.
وال استریت جورنال می‌نویسد میدان‌های نفتی فعال ایران به نگهداری و تکنولوژی جدید نیاز دارند تا بتوان از کاهش سریع تولید آنها جلوگیری کرد. هم‌زمان خروج شرکت‌های نفتی خارجی و کاهش درآمدها به خاطر تحریم و نیز سوء مدیریت مانع از توسعه میدان‌های جدید نفتی شده است. و شاید بی علت نیست که زنگنه با اشاره به چالش‌های پیش رو اخیرا وضعیت صنعت نفت ایران را فاجعه‌آمیز توصیف کرد.
