ایو میشل ریول، کریستف ایاد و ژیل پاریس، گزارشگران لوموند، در مقالۀ مفصلی زیر عنوان «درک مذاکرات درباره فعالیتهای هستهای ایران» به مذاکراتی پرداختهاند که دور تازهای از آن این روزها در شهر لوزان سوییس جریان دارد.
نکات مهم این مقاله را که در عین حال مشکلات اصلی مطرح در این مذاکرات است به شرح زیر میخوانید.
زمانبندی
زمانبندی جدید که پس از شکست مذاکرات دو طرف در سال ۲۰۱۴ در اتریش مورد تصویب قرار گرفت دارای دو مرحله است: اول دست یافتن به یک توافق سیاسی قبل از پایان ماه مارس که حدود یک توافق وسازش را حداکثر تا پایان ماه مارس ۲۰۱۵ تعیین کند و تا ۳۰ ماه ژوئن جنبههای فنی آن مورد رسیدگی و توافق قرار گیرد؛ اینک مذاکرات دامنۀ وسیعی به خود گرفته و عدم توفیق آن برای ایران و غرب به ویژه با نقشی که ایران میتواند در حوادث خاورمیانه برعهده بگیرد فاجعهآمیز است.
سانتریفوژها، کلید مذاکرات
موضوع سانتریفوژها برای غنیسازی اورانیوم جهت تولید بمب اتمی بسیار اهمیت دارد. ایران امروز دارای ۲۰هزار سانتریفوژ است که ۹هزار دستگاه آن مورد استفاده هستند.
در حال حاضر فرصت لازم برای تهیۀ سوخت مورد لزوم، سه ماه است که غربیان میخواهند آن را به یک سال افزایش دهند. این فرصت برای کنترل اقدام ایران به منظور تهیۀ بمب، کافی به نظر میرسد. به همین دلیل است که غربیان خواهان تقلیل هرچه بیشتر تعداد سانتریفوژهای فعال ایران هستند. در مورد تعداد سانتریفوژها صحبت از ۶۵۰۰ عدد شده که بهعقیدۀ وزیر امور خارجۀ فرانسه زیاد است.
سانتریفوژها امکان غنیسازی اورانیوم را فراهم میآورند که فرآوردۀ آن را هم میتوان بهعنوان سوخت رآکتور اتمی و هم در تولید بمب اتمی به کار برد.
ذخیرۀ اورانیوم
ایران قبول کرده است که بخشی از اورانیوم غنیشدۀ خود را برای تهیۀ سوخت، به روسیه ارسال دارد. در آن صورت فرصت ایران برای ساختن بمب به یک سال افزایش مییابد که برای کنترل و جلوگیری از سوی غرب کافی به نظر میرسد.
سطح غنیسازی
برای ساخت بمب اتمی، اورانیوم غنیشده تا ۹۰درجه مورد نیاز است. درصورتی که اورانیوم غنیشده به میزان ۲۰درصد وجود داشته باشد تولید اورانیوم غنیشده تا ۹۰درصد کار مشکلی نخواهد بود.
غربیان میخواهند که ایران اورانیوم را تا ۵ درجه غنیسازی کند و میزان اورانیوم ۲۰درصد غنیشدۀ موجود را کاهش دهد. ایران ۷۶۰۰کیلو اورانیوم غنیشده تا ۵درصد در اختیار دارد. یک تن یا هزار کیلو از آن برای تولید بمب کافی به نظر میرسد. غربیان میخواهند میزان این ذخیره را نیز کاهش دهند.
مراکز نطنز، فُردو و اراک
ایران دارای دو مرکز غنیسازی است که وجود آن را پنهان نگاه داشته بود. مهمترین این مراکز که نطنز بود در سال ۲۰۰۲ کشف شد. رژیم ایران مدعی است که میخواهد یک رآکتور تحقیقی با آب سنگین بسازد. ایرانیان پذیرفتهاند که تولید آن را بهجای ده کیلویی که در برنامه بود به یک کیلو تقلیل دهند. در عین حال موافقت کردهاند از ساختن دستگاهی که برای تولید پلوتونیوم لازم است خودداری کنند.
تحریمها
درصورت دست یافتن به توافق نهایی، ایران خواهان آن است که تحریمها کلاً برداشته و حذف شود. قسمتی از این تحریمها در سال ۲۰۰۶ در شورای امنیت سازمان ملل متحد تصویب شد. ولی آمریکائیان و غربیان تحریمهای شدیدتری را برقرار کردند. بر اساس منابع خبری ایران، تحریمها که از شروع تحمیل آن به ایران به زودی ده سال میگذرد، معادل ۴۸۰میلیارد دلار زیان برای اقتصاد ایران تمام شده است که بیش از یک سال تولید ناخالص داخلی ایران است. غربیان در سال ۲۰۱۴ برای ایجاد یک محیط مناسب برای مذاکرات، قسمتی از تحریمها را برای مدت شش ماه برداشتند و سپس آن را تا ماه ژوئیه ۲۰۱۵ تمدید کردند که تاریخ نهایی برای دست یافتن به توافق احتمالی است. رژیم ایران خواهان لغو همۀ تحریمهاست ولی غربیان خواهان آنند که با اثبات حسن نیت زمامداران ایران در احترام به اجرای مفاد توافق، آن را به تدریج لغو کنند.
مقاومت کنگرۀ آمریکا
جمهوریخواهان آمریکایی از هر فرصت استفاده میکنند تا مانع حصول توافق بین اوباما و ایران بشوند. آنان تلاش میکنند که قدرت و اهمیت نقش اوباما را تخطئه کنند و مانع انجام توافق او با رژیم ایران شوند.
بازرسیها
یکی از موارد اختلاف بین ایران و شش کشور دربارۀ ترتیب گسترش بازرسی و نظارت بر تأسیسات اتمی ایران است. غربیان خواهان آنند که طی مدتی بین ده تا بیست سال بر فعالیتها و تأسیسات اتمی ایران حق نظارت داشته باشند و ضمناً از ایران میخواهند که پروتکل الحاقی آژانس بینالمللی انرژی اتمی را که شامل تسهیلات بیشتر برای انجام بازرسیهای ناگهانی و بدون تعیین وقت قبلی است، به تصویب مجلس برسانند. ایران در سال ۲۰۰۳ این پروتکل را امضا کرده ولی هنوز مجلس شورای اسلامی آن را به تصویب نرساندهاند.
در مقابل، ایران خواهان زمان بازرسی محدودتری آن هم برای مدت ۵ سال است. حال آنکه مدت مورد نظر آمریکا لااقل دو برابر این مهلت است. این موضوع روز دوم مارس، به وسیلۀ باراک اوباما فاش شد: «اگر واقعاً ایران بپذیرد که برنامۀ خود را در حالتی که هست برای مدت لااقل ده سال متوقف سازد و با نظارت آن موافقت کند، هیچ ترتیب دیگری ضرورت ندارد که برای جلوگیری ایران از ساخت بمب اتمی مورد توجه قرارگیرد.»
