جشن نوروز ۹۴ در مدرسۀ فارسی رستم لندن

مدرسه رستم یک نهاد فرهنگی است که در جامعۀ ایرانیان مهاجر بریتانیا حضور چشمگیر ۳۱ ساله دارد و هر سال نوروز جشن می‌گیرد.

امسال جشن نوروزیِ رستم در روز اول فروردین در محل این مدرسه برگزار شد و مانند سال‌های گذشته معلوم بود که نهایت دقت و وسواس از سوی آموزگاران در آماده کردن دانش‌آموزان برای اجرای برنامه‌هایشان به عمل آمده بود. برنامه‌های نمایشی دانش‌آموزان، درکنار اجراهای هنرمندانی که خارج از مدرسه دعوت شده بودند، امسال نیز جشنی  پربار، متنوع و جالب به ارمغان آوردند که خاطرۀ آن در ذهن کودکان و نوجوانان شرکت‌کننده باقی می‌ماند. در این میان نقش شورای والدین را نباید از یاد برد که در تدارکِ این جشن حضور فعال داشتند.

مدرسۀ رستم با مدیریت خانم شهلا طاهری توانسته است آنچه را که در غرب «کومیونیته» می‌نامند و ما شاید بتوانیم آن را «خانواده بزرگ» ترجمه کنیم، به وجود آورد و تداوم بخشد. بسیاری از پدران و مادرانی که زمانی خود از دانش آموزان رستم بودند اکنون فرزندان‌شان را برای فراگیری زبان فارسی و آشنایی با فرهنگ و تاریخ ایران به همین مدرسه می‌آورند.  شمار زیادی ازشاگردان پیشین رستم پای ثابت  جشن‌های مختلف ایرانی در این مدرسه هستند که با حضور خود به رونق این جشن‌ها و تداوم فعالیت‌های فرهنگی مدرسه می‌افزایند. به عبارت دیگر، دانش‌آموختگان رستم، دانش آموزان  و والدین آنها مدرسۀ رستم را به راستی متعلق به خودشان می‌دانند. چنین محیط و فضایی، که در روزهای جشن‌های ملی ایران تبلور بیشتری می‌یابد، در عمق روح و روان  کودکان و نوجوانان نقش می‌بندد و یقینا در شکل گرفتن هویت فرهنگی آنان  نقش مهمی ایفا می‌کند.

در ایجاد این  حس تعلق به خانوادۀ رستم، در کنار دلایلِ فوق، عامل مهم دیگری نیز نقش مهمی دارد و آن همانا فرصت دادن به دانش‌آموزان برای ارائه نظر و شرکت درتصمیم‌گیری‌ها دربارۀ برنامه‌های درسی و فوق برنامه و کمک به سازمان‌دهی آنهاست. این امر مهم از طریق  شورای دانش‌آموزان میسر می‌شود. برای نمونه، که در جشن  امسال از آن یاد شد، می‌توان از برگزاری مسابقات فوتبال توسط یکی از شاگردانِ سال بالا نام برد که به منظور جمع‌آوری کمک مالی  برای  خیریۀ صالح زهی انجام شد. خیریه صالح زهی، یک نهاد نیکوکاریست که مدرسه رستم نیز از آن حمایت می‌کند. صالح زهی یکی از دانش‌آموزان مدرسۀ رستم بود که در سن ۲۱ سالگی در تصادفی در ایران جان خود را از دست داد و والدین وی این خیریه را تأسیس کرده‌اند.

از ویژگی‌های دیگر مدرسۀ رستم، که مانند همیشه در جشن امسال نیز بارز بود، آموزش زبان فارسی با توجه به بستر چندفرهنگی جامعۀ میزبان است. در مدرسه رستم واقعیت پذیرفته شده این است که فرزندان ایرانیان مهاجر در یک جامعۀ میزبان،  چندزبانه و چندفرهنگی بار خواهند آمد. به عبارت دیگر، احساسی که آنان نسبت به زبان و فرهنگ مادری خود دارند از نوع  و عمق پیوندی که نسل اول مهاجر با سرزمین مادری خود داشت، متفاوت است. بنا بر این هویت فرهنگی نسل‌های جوان‌تر، هویتی شناور و چندگانه است. افراد این نسل هم بریتانیایی هستند و هم ایرانی و بین این دو فرهنگ در حرکت هستند.

یک جنبه دیگر آموزش در مدرسه رستم این است که بچه‌ها می‌آموزند بین ایرانی بودن و بریتانیایی بودن خود تضاد و تناقضی حس نکنند. چنین دیدگاه پیشرویی کودکان و نوجوانان جامعه ایرانیان مهاجر را از سنگینی بار نگرش‌های تنگ‌نظرانه و انعطاف‌ناپذیر در میان بخش‌هایی از نسل اولِ مهاجر رها می‌کند. نگرش‌های سنتی  بین ایرانی بودن و بریتانیایی بودن تضاد و تناقص می‌بینند و در نتیجه برای تدریس زبان فارسی و حفظ هویت ایرانی فرزندان خود به روش‌های سختگیرانه روی می‌آورند. اما جالب اینجاست که در فضایِ آزاد مدرسۀ رستم،  با کمک نظم و برنامۀ دقیق درسی، دانش‌آموزان چنان پرورش پیدا می‌کنند که اتفاقا گاهی تسلط بیشتری نسبت به همسن و سال‌های خود بر زبان فارسی پیدا می‌کنند  زیرا عامل زور و اجبار جای خود را به تلاش خودانگیخته و ابتکاری دانش‌آموزان می‌دهد. در آینده هم این جوانان دو زبانه و دو فرهنگی  هم می‌توانند در کشور میزبان و برای اقلیت مهاجر خود مفید باشند و هم در آینده ایران نقش مفید و سازنده‌ای ایفا کنند.

با توجه به این نکات است که در مدرسۀ رستم به مناسبت‌های مختلف بر تشابهات و اشتراک‌های فرهنگی میان ایرانیان و جامعۀ میزبان تاکید می‌شود. برای نمونه در جشن نوروز امسال به دنبال نمایش کوتاه حاجی فیروز که شامل صحنۀ قاشق‌زنی نیز بود، خانم طاهری بر تشابه و حتی اشتراک بین قاشق زنیِ ایرانیان و رسم «tTrea or ckTri« انگلیسی‌ها اشاره کرد. در این دو رسم بچه‌ها با لباس‌های مبدل و یا با  پوشاندن چهره و پیکر خود بر درِ همسایه‌ها می‌کوبند و خواستار شیرینی و یا پول می‌شوند.

مدرسه رستم در استفاده از چهره‌های سرشناس ایرانی در پیگیری اهداف  خود نیز مصمم، هدف‌مند و ابتکاری عمل می‌کند. آقای مهدی نوروزیان، کارگردان سرشناس ایرانی‌تبار سینما و تلویزیون که  فرزندش یکی از دانش‌آموزان مدرسه رستم است، امسال نیز، مانند سال‌های پیش، مسئول مسابقۀ عکاسی رستم است. آقای نوروزیان در جشن نوروز پشت میکروفن قرار گرفت و اطلاعاتی در مورد  مسابقه و نحوه شرکت و جایزه آن در اختیار حاضران گذاشت. در برگزاری این مسابقه نیز شورای دانش‌آموزان نقش مهمی بازی می‌کند.

در بخشی از جشن نوروز، خانم طاهری مدیر مدرسه رستم اعلام کرد که از ماه مه  برنامه‌ریزی‌های مربوط به برگزاری روز ایران در ۷ آبان ۱۳۹۴ و یا اکتبر ۲۰۱۵ آغاز خواهد شد و در آن وقت از شورای دانش‌آموزان خواسته خواهد شد که با ارائه نظرات و پیشنهادات در آن برنامه همکاری فعال داشته باشند. روز ایران همان روز کوروش کبیراست. تا آن روز قرار است دانش‌آموزان شناخت خود را از تاریخ و فرهنگ ایران بیشتر کرده و با لباس‌ها و ابزار باستانی در جشنواره آن روز شرکت کنند.

در جشن نوروز امسال، به ابتکار آقای فریبرز کیانی استاد موسیقی در دانشگاه، شماری از شاگردانِ وی برای اجرای نغمه‌های نوروزی شرکت داشتند. این هنرمندان همگی انگلیسی بودند و به نوعی تفاهم فرهنگی را به نمایش گذاشتند. در پایان این برنامه آقای کیانی قول داد که همکاری خود را در آموزش موسیقی با مدرسۀ رستم از سال آینده از سر بگیرد.

در جشن نوروزی مدرسۀ رستم بخش موسیقی بسیار پربار بود و برخی از دانش‌آموزان مدرسه نیز هنرنمایی کردند. به گفته خانم طاهری آموزگاران رستم سعی فراوانی دارند که از استعدادهای هنری دانش‌آموزان خود در برگزاری جشن‌های مدرسه نهایت استفاده را بکنند.  کسب جسارت برای به روی صحنه رفتن جهت اجرای موسیقی می‌تواند سهم مهمی در به دست آوردن اعتماد به نفس و خودآگاهی دانش‌آموزان داشته باشد.

یکی از برنامه‌های دیگر جشن نوروز امسال اجرای موسیقی ایرانی با سنتور و تنبک بود. این قسمت از برنامه با نوای سرود «ای ایران» پایان یافت. پس از آن، آقای پیرنیا، یکی از همکاران  قدیمی مدرسه رستم و فرزند زنده یاد پیرنیا، مبتکر و تهیه کنندۀ برنامۀ معروف گلها در رادیو ایران، در مورد سازهای ستنور و تنبک توضیحات کوتاهی به حاضران داد.

در پایان این جشن نوروزی دلپذیر ازمهمانان با نوشیدنی و شیرینی پذیرایی شد.