سیاوش آذری – «خر» این بار با شرکت پرویز صیاد و مری آپیک به صورت جدید یا به گفته پرویز صیاد، خرخوانی به روی صحنه رفت.
آثار خوب هنری را در موسیقی یا تئاتر می‌توان به دفعات و صور مختلف اجراکرد. پرویزصیاد و مری آپیک زوج هنرمندی که هر دو کارنامه‌های درخشانی در کار تئاتر و سینما دارند پس از ده سال دوری از کارهای مشترک هنری، دوباره با هم به روی صحنه تئاتر باز گشتند و نمایش موفق «خر» نوشته صیاد را که به شدت با اقبال ایرانیان مواجه شده است به شیوه و «فورمت» تازه‌ای در لس آنجلس اجرا کردند.
نمایش «خر» می‌خواهد نشان دهد که «ویر»گرفتگان سال ۵۷ چگونه خر شدند و انقلابی ویرانگر به راه اندختند.
پرویز صیاد نویسنده، کارگردان و بازیگر، این بار، خر را به صورت روخوانی، نمایش ویدیو و گوینده به روی صحنه برد.
پرویز صیاد درباره حضور این بار خر به روی صحنه، در بروشوری پیرامون آن توضیح داده است: «ماه می ۱۹۸۳ که «خر» به صحنه آمد تکلیف بسیاری از ما ایرانیان با نظام جدید روشن نبود در نتیجه، پایان هر بازی نمی‌دانستیم با چه واکنشی روبرو خواهیم شد. نمایش در حالی که دیگر برای برخی تشفی خاطر به حساب می‌آمد برای جمعی اغراق‌آمیز می‌نمود.
امروز، البته برخی بیش از آن آزرده‌خاطرند که با نمایشی تسکین یابند. اما تردید دارم که دیگر کسی آن را اغراق‌آمیز ببیند.
نمایشنامه را که برای کار مجدد، بازخوانی کردم، دیدم نه چیزی باید به آن افزود و نه چیزی از آن کاست. حرف همان است که هست، بازی همان بود که بود. و به یاد آوردم چگونه آن را با نیت «کمدی» آغاز کردم، تراژدی از آب در آمد. و هم‌چنان تراژدی باقی ماند.»
صیاد در مورد بازنمایش «خر» به روی صحنه گفت: خواستیم علاقمندانی را که از ما دورافتادند به تئاتر باز گردانیم.
سازنده نمایش «سینمارکس» هم‌چنین گفت: در شرایط کنونی برخی روضه حضرت رقیه می‌سازند، ما هم خر را به صحنه می‌آوریم. چون خرهم‌چنان مطرح است! بعلاوه مردم تغییر کرده‌اند و باید به خواست آنان کار کرد.
وی افزود: تئاتر حتی در کشوری مانند انگستان از سوی دولت حمایت می‌شود. ما که حامی دولتی نداریم باید با حداکثر ظرفیت مطابق خواست مردم کار کنیم.
نمایش «خر» که این بار به قول صیاد خرخوانی رایگان بود در مرکز سالمندان فلیشا ماهود در خیابان سانتا مونیکا و به طور رایگان اجرا شد.
از صیاد پرسیدم: هزینه نمایش را از چه محلی تامین کردید؟ بلافاصله گفت: جیب! و چون ما سازمان غیرانتفاعی هستیم می‌توانیم از برخی مزایای آن برای اجرای برنامه‌ها استفاده کنیم.
نمایش «خر» این بار در واقع محکی بود که هم صیاد هم مری آپیک می‌خواستند بدانند با وجود گذشت ده سال و عدم همکاری مشترک آیا مردم هم‌چنان علاقمند به تماشای کارهای تئاتری خوب هستند یا نه. کف زدن‌های مکرر تماشاگرانی که سالن را پر کرده بودند در اواسط و پایان هر قسمت پاسخ آنها را داد.
مری آپیک در زمینه شیوه جدید نمایش «خر» به کیهان لندن گفت: نمایش «خر» نوشته پرویزصیاد، در واقع اولین نمایشنامه‌ایست که در خارج از ایران نوشته شده است.
مری آپیک ادامه می‌دهد: خر ۳۲ سال است با ۴۵۰ اجرا توسط آقای صیاد و من در سراسر جهان روی صحنه برده شده و همه جا با استقبال فراوان ایرانیان روبرو شد. خر حاوی حقایق سیاسی و اجتماعی مربوط به بحران سال ۵۷ ایران است و نحوه اجرای جدید آن روخوانی است که جریان حوادث و رویدادها همراه با حسرت و آه، بیننده را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
آپیک توضیح می‌دهد: به دلیل محتوای محکم آن دانشگاه‌های معتبری مثل یو.سی.ال.ای- استنفورد- یوسی دیویس وهمین طور کشورهای استرالیا، کانادا و مراکز فرهنگی‌شان از ما دعوت کردند خر را برایشان اجرا کنیم.
آپیک اضافه کرد: استقبال از نمایشنامه که از فاجعه سال ۵۷ به ویژه خرشدن مسببان عقل‌باخته حکایت دارد در همه جا بی‌نهایت بود. حتی جوانان ۲۰ ساله‌ای که از ایران برای دیدنش آمدند با حسرت می‌گفتند ای کاش می‌شد آن را در ایران اجرا کرد.
مری آپیک که جایزه بهترین بازی به خاطر ایفای نقش در نمایش «بن بست» در فستیوال سینمائی سال۱۹۹۷ مسکو را دریافت کرده و نمایش «ماشین‌نویس» و «ببر» او از کارهای درخشان تئاتری وی است هم‌چنین گفت: من بازی در نمایش خر را بزرگ‌ترین کار تئاتری خود می‌دانم .
آپیک در پاسخ این پرسش که چرا ده سال کار مشترک تئاتر را با این همه ایرانیان مشتاق در سراسر جهان رها کرده است، به سادگی گفت: بچه‌ام رابزرگ کردم و پرویز هم روی صمد کار کرد که بسیار موفق بود ولی سعی خواهیم کرد در آینده کارهای مشترک تازه‌ای عرضه کنیم.
در نمایش روخوانی خر که در سه پرده تنظیم شده است، مری آپیک در نقش زن و پرویز صیاد در نقش‌های شوهر، برادر، وکیل، پزشک و خبرنگار بازی کرده‌اند.
