ملک سلمان وضع موجود در منطقه و در خاندان سلطنتی را در موقعیت جدیدی قرار داده است. در دهه گذشته، بیشتر اوقات اگر هم تغییری در عربستان سعودی به وجود میآمد بسیار کند و آهسته بود.
این سلطاننشین صاحب نفت قبل از ملک سلمان سرزمینی بیمار بود که بی سر و صدا و از پشت پرده اداره میشد، با دیکتاتوریهای منطقه در دوستی و مسالمت به سر میبرد و با شاهزادگان سالخورده و فرتوت در رأس قدرت روزگار میگذراند.
ولی از زمان درگذشت ملک عبدالله در ماه ژانویه، پادشاه جدیدــ ملک سلمانــ به ایجاد تغییرات و دگرگونیهایی در سیاست خارجی و هم چنین سیاست داخلی عربستان سعودی سرعت بخشیده و به اتحاد این کشور با آمریکا و قدرتهای محلی که در مدت دهها سال پایه و اساس ثبات برای قلمرو عربستان و خاندان سعودی به شمار میرود، تکان کم و بیش شدیدی داده است.
ملک سلمان که ۷۹ سال دارد در سیاست خارجی تحول به وجود آورده، در یمن وارد جنگ شده و عربستان سعودی را حامی سنّیان منطقه قلمداد کرده و از مخالفان بشارالاسد در سوریه پشتیبانی بیشتری میکند و در بعضی موارد از اتحاد و اتفاق با اسلامیستها دست برداشته تا بیشتر به مسائل مربوط به عربستان سعودی بپردازد. او در مسائل داخلی مملکت نیز تغییرات زیادی به وجود آورده است. برای خویشاوندان جوانتر اهمیت بیشتری قائل شده و آنانی را که به نظرش ناباب میآمدند کنار گذاشته و از همه مهمتر به پسر خود که هنوز از صلاحیت و لیاقت او خبر ندارد اختیارات و امکانات بسیار زیادی اعطا کرده است. فرزندش شاهزاده محمدبن سلمان نام دارد و ۲۹ ساله است. ملک سلمان با محافظهکاران روابط بسیار نزدیکی برقرار کرده و در نتیجه در زمینه رفتار و کردار سلف خود و اصلاحات محدود وی پرسشهایی برانگیخته است.
به نظر فرد فریکر سفیر سابق آمریکا در عربستان سعودی که هنوز با مقامات عالیرتبۀ سعودی رابطه دارد، ناگهان انجام تغییرات به قاعده کلی تبدیل شده است. ملک سلمان به وضوح قدمی فراتر گذاشته و به دنبال آن است که عربستان سعودی در منطقه نقش رهبری را برعهده بگیرد و همین برای آمریکا درد سر شده است زیرا عربستان با متحدان سُنّی خود، واشنگتن را زیر فشار قرار داده تا برای امنیت آنان تعهدات بدون قید و شرط و بیشتری بر عهده بگیرد.
تمام رؤسای کشورهای عرب منطقه در نظر داشتند که در کنفرانس کمپ دیوید این هفته، آمریکا را تحت فشار بیشتری قرار دهند ولی ملک سلمان ناگهان تصمیم گرفت که در کنفرانس شرکت نکند و به جای خود، شاهزاده محمد بن نایف ولیعهد را اعزام داشت.
خبرگزاری رسمی عربستان سعودی در این باره اعلام کرد که عدم شرکت ملک سلمان به خاطر پنج روز آتشبسی است که در مورد بمباران یمن اعلام کرده است. ولی بعضی از اعراب را عقیده بر آن است که عدم شرکت ملک سلمان، به خاطر نارضائی او از روابط آمریکا با ایران است.
تغییر سیاست ملک سلمان نشانۀ تلاش سلطانی مستبد است که میخواهد بار دیگر اعتبار کشورش را در منطقهای برقرار سازد که به وسیلۀ جنگهای داخلی متلاشی شده، منطقهای که کشورهای ضعیف با جهادیون و فرقههای مذهبی گوناگون دست به گریبانند. از همه مهمتر آنکه آمریکا نمیخواهد بیشتر خود را درگیر وضعیت منطقه کند.
۱۱ مه ۲۰۱۵