با انتخاب براداران کوئن به ریاست هیات داوران بخش مسابقه جشنواره فیلم کان بسیاری در انتظار یک انتخاب «رادیکال و متفاوت» برای اهدای جایزه نخل طلا بودند.
خود انتخاب جوئل و اتان کوئن و اعطای ریاست جشنواره همزمان به دو نفر این امیدها را زنده کرده بود و با نگاهی به دیگر اعضای هیات داوران به نظر می رسید که آنها «حرف زیادی برای گفتن» در مقابل این دو برادر قدرتمند نداشته باشند. سوفی مارسو فرانسوی، سینا میلر بریتانیایی، رزی دی پالما از اسپانیا و رولیا ترائوره از مالی که خواننده و ترانه نویس است در کنار خاویر دولان که کارگردان کانادایی بسیار جوان و البته بسیار با استعداد، نشان میداد که وزن هیات داوران به سود کوئن ها سنگینی می کند. حتی حضور گیلرمو دل تورو کارگران خوشنام مکزیکی هم نمی توانست این سایه را از روی سر هیات داوران سال ۲۰۱۵ جشنواره فیلم بردارد.
اما نکته مهم در این دوره توجه بیشتر به بخش های جانبی جشنواره بود. حضور فیلم های مورد پسند منتقدان در بخشهای خارج از مسابقه به صورتی چشمگیر افزایش پیدا کرده بود. با حضور افرادی همچون عبدالرحمن سیساکو کارگردان موریتانیایی به عنوان رئیس هیات داوران بخش سینه فوندیشون و فیلم کوتاه، ایزابل روسلینی کارگردان ایتالیایی در بخش نوعی نگاه و سابین آزما کارگردان و بازیگر فرانسوی در بخش دوربین طلایی، تمرکز را از بخش مسابقه گرفته بود.
به راستی نیز با اعلام نهایی جوایز بخش مسابقه، «شگفت انگیزی» پیش بینی شده براداران کوئن محقق شد. آنها با فیلمی که اکثر منتقدان شانسی برای دریافت نخل طلا به آن نمی دادند بسیاری از اهالی سینما را «شگفت زده» کردند اما این شگفتی به معنی «شادمانی» آنان نبود. به باور برخی در سالهای گذشته جشنواره کان دو سیاست اصلی در اهدای جایزه نخل طلا پیش گرفته بود. اول کشف استعدادهای سینمایی و تبدیل آنان به یک چهره مطرح و دوم تقدیر از فیلمسازان بنامی که به دلیل جنس فیلمهایشان کمتر در گیشه های عمومی جایی پیدا می کنند. اما فیلم «دیپان» اثر کارگردان فرانسوی ژاک اودیار که برنده جایزه نخل طلایی جشنواره فیلم کان امسال شد هیچ کدام از این دو ویژگی را ندارد. فیلم داستان یکی از شورشیان سابق تامیل است که از سریلانکا می گریزد و همراه با زنی جوان و دختری ۹ ساله که در یک اردوگاه پناهندگان با آنها آشنا شده تلاش میکند تا در حومه پاریس زندگی آرامی داشته باشد اما آنجا خشونت بیشتری در انتظارشان است. اودیار کارگردانی صاحب سبک و یا جوان نبوده اما فیلم او با توجه به حساسیت های جهانی نسبت به پدیده مهاجرت فیلمی «به روز» محسوب می شود. به نظر می رسد بخش مسابقه جشنواره کان نیز میخواهد چنین رسالتی را بر عهده داشته باشد تا فیلم های روز را مطرح کند و بررسی جنبه های هنری و سینمایی فیلم ها را بر عهده بخش های جانبی اش بگذارد.
از یک جنبه دیگر نیز این انتخاب «غیر قابل پیش بینی» بود: فیلم «دیپان» به هیچ عنوان با سلیقه برادران کوئن همخوانی ندارد. البته باید در نظر داشت که کارگردانان آمریکایی که در دوره های پیش نیز ریاست هیات داوران را برعهده داشتند این تضاد سلیقه خود با انتخاب نهایی شان را به نمایش گذاشته بودند. استیون اسپیلبرگ که یک کارگردان «اخلاقگرا» محسوب می شود با انتخاب «آبی گرمترین رنگ است» که به موضوع زندگی دو همجنسگرا میپردازد و تیم برتون که اکثر فیلمهایش یک «روایت داستانی» در بر دارد با انتخاب «دایی بونمی کسی که می‌توانست زندگی گذشته‌اش را به یاد آورد» که فیلمی بسیار پیچیده از لحاظ داستانی و پردازش موضوع داشت و حتی کوئنتین تارانتینو که همه او را به «خشونت» می‌شناسند، با انتخاب «فارنهایت ۹/۱۱» که یک فیلم کاملا سیاسی در نقد سیاستهای دولت ایالات متحده آمریکا بود، نشان داده بودند که داوران و مدیران آمریکایی کان انتخاب هایی «متفاوت» خواهند داشت.
اما بسیاری از منتقدان پیش از اهدای جایزه نخل طلایی به فیلم «دیپان» فیلم «آدمکش» را شانس اول دریافت این جایزه می دانستند. هو سیائوسین کارگردان مشهور تایوانی پس از ۸ سال با این فیلم به جشنواره آمده بود و براساس سنت جشنواره کان پیش بینی می شد که بازگشت این کارگردان صاحب سبک و اثرگذار سینما با دریافت این جایزه تجلیل شود. «آدمکش» داستان زنی است در دوران امپراتوری های سده نهم که دستور گرفته مردی که عاشقش است را به قتل برساند.به گزارش هالیوود ریپورت، جوئل کوئن در واکنش به منتقدانی که انتخاب آنها را زیر سوال برده بودند گفته است: «این هیات داورانی از منتقدان نیست، این هیات داورانی از هنرمندان است».
اما هرچه هست منتقدان «دیپان» را در مجموع ۸ فیلم برتر خود ندانسته و با دادن ۶.۰۲ امتیاز آن را در رده سی و یکم فیلم های محبوب خود در جشنواره امسال قرار دادند.
«شبهای عربی» با ۸.۳۳ امتیاز امسال محبوبترین فیلم منتقدان بود و بعد از آن فیلمهای «آدمکش»، «مد مکس»، «درونِ بیرون»، «عشق در کانگن»، «کارول»، «گنجینه ملی» و «سالهای طلایی من» به ترتیب بیشترین آرای منتقدان را به خود اختصاص دادند.
آیدا پناهنده کارگردان فیلم «ناهید» که تنها فیلم بلند ایرانی در جشنواره امسال فیلم کان بود نیز توانست جایزه «آینده نویدبخش» در بخش «نوعی نگاه» جشنواره را به صورت مشترک با نیراج قیوان کارگردان هندی فیلم «ماسان» دریافت کند.
سینمای ایران در کان
«ناهید» که پیشتر در جشنواره فیلم فجر ایران نیز به نمایش گذاشته شده بود داستان زن جوانی است که به دلیل اعتیاد از همسرش جدا شده و با فرزند خردسالش زندگی میکند. شرط نگهداری فرزند توسط ناهید عدم ازدواج مجدد اوست و او در ادامه درگیر یک ماجرای عشقی میشود.
آیدا پناهنده که فیلمسازی را با ساخت فیلم کوتاه از سال ۱۳۷۸ آغاز کرده است ۶ فیلم کوتاه، ۲ مستند و ۲ فیلم تلویزیونی را در کارنامه خود دارد.
او پیش از این موفق به دریافت جایزه بهترین فیلم کوتاه داستانی، بهترین کارگردانی و برترین استعداد جوان برای کارگردانی فیلم کوتاه «تاج خروس» از جشن خانه سینما شده بود.
حضور ایران در جشنواره فیلم کان به سال ۱۹۶۱ باز میگردد که فیلم «کوروش کبیر» ساخته فری فرزانه در چهاردهمین دوره این جشنواره به نمایش درآمد. پس از آن «طلوع فجر» ساخته احمد فاروقی، «گاو» و «آقای پستچی» ساخته داریوش مهرجویی راهی جشنواره کان شده بودند. «شازاده احتجاب» ساخته بهمن فرمان آرا آخرین نماینده ایران پیش از انقلاب ۵۷ بود.سی و سومین جشنواره فیلم کان به فاصله کوتاهی از پیروزی انقلاب برگزار شد و فیلم «چریکه تارا» ساخته بهرام بیضایی نماینده سینمای ایران بود. فیلمی که در ایران هرگز به نمایش در نیامد. پس از آن ۱۰ سال سینمای ایران هیچ نمایندهای در کان نداشت تا اینکه خسرو سینایی با «در کوچه‌های عشق» راهی این جشنواره شد.
در سالهای بعد، عباس کیارستمی، مجید مجیدی و سعید مجاوری فیلمهای خود را راهی جشنواره کردند. کیارسمتی در سال ۱۹۹۷ برای فیلم «طعم گیلاس» موفق به دریافت نخل طلای این جشنواره شد. «تخته سیاه» ساخته سمیرا مخملباف نیز در سال ۲۰۰۰ موفق به دریافت جایزه ویژه هیات داوران شد. وی یک سال بعد به عنوان یکی از داوران این جشنواره انتخاب شد. جعفر پناهی نیز با فیلم «طلای سرخ» موفق به دریافت جایزه ویژه هیات داوران در بخش «نوعی نگاه» شد، در همان سال عباس کیارستمی به عنوان یکی از داوران بخش مسابقه این جشنواره حضور داشت.
در سال ۲۰۰۹ نیز فیلم «کسی از گربه های ایرانی خبر ندارد» ساخته بهمن قبادی توانست جایزه ویژه بخش نوعی نگاه را از آن خود کند.
در سال ۲۰۱۱ و همزمان با دستگیری جعفر پناهی و محمد رسولاف در ایران، فیلم‌هایی از این دو کارگردان در بخشهای جانبی جشنواره پخش شد و جعفر پناهی به عنوان داور جشنواره اعلام گشت و در مراسم پایانی یک صندلی خالی به احترام او در کنار دیگر داوران قرار گرفت.
