بیژن فرهودی – در مردادماه ۱۳۷۷ بود که در پی تسخیر مزار شریف توسط طالبان ۱۰ دیپلمات ایرانی مستقر در کنسولگری ایران در این شهر افغانستان همراه با رییس دفتر خبرگزاری جمهوری اسلامی در مزار شریف به قتل رسیدند.
ایران ابتدا تهدید به تلافی‌جویی کرد اما طالبان نیز عهد کرد که در صورت چنین اقدامی از جانب ایران شهرهای مرزی ایران را با موشک‌های اسکاد مورد حمله قرار دهد و ظاهرا همین تهدید طالبان تهران را از خونخواهی دیپلمات‌های خود باز داشت.
اکنون پس از گذشت تقریبا ۱۷ سال از آن ماجرا خبرها حکایت از آن دارد که جمهوری اسلامی با عرضه اسلحه و پول نقد به پشتیبانی از طالبان پرداخته است. آن گونه که وال استریت جورنال خبر می‌دهد دولت شیعه ایران بی سر و صدا به تقویت پیوندهای خود با این گروه پیکارجوی سنی پرداخته و اکنون به نفرگیری و آموزش اعضای آن مشغول است. عبدالله یکی از فرماندهان طالبان در بخش مرکزی افغانستان که ظاهرا هر ماه معادل ۵۸۰ دلار از حامیان ایرانی‌اش حقوق می‌گیرد می‌گوید ایران تمام نیازهای ما را تامین می‌کند.
طالبان از دیرباز از خاک پاکستان به عنوان پایگاه اصلی برای استخدام نیرو و استقرار مقر فرماندهی خود استفاده کرده‌اند. اما مقام‌های افغان و غربی می‌گویند اکنون ایران از طریق سپاه پاسداران به صورت متحدی مهم برای طالبان درآمده و در حداقل ۴ شهر تهران، مشهد، زاهدان و کرمان مراکز آموزشی برای طالبان دایر کرده است.
ایران با دادن اجازه گشایش دفتر به طالبان در مشهد در آغاز سال ۲۰۱۴ به ارتباط خود با این گروه رسمیت بخشیده است. به گفته یک مقام غربی این دفتر آن چنان اهمیت یافته است که برخی مقامات خارجی از آن به عنوان شورای مشهد یاد می‌کنند که این عبارت به شوراهای رهبری طالبان اشارت دارد.
مقامات افغانستان و کشورهای غرب افزایش عرضه اسلحه، مهمات و پول نقد به طالبان از سوی ایران را تهدیدی تازه نسبت به امنیت شکننده افغانستان می‌دانند . این مقامات معتقدند که تهران با این استراتژی دو هدف را دنبال می‌کند: مقابله با نفوذ آمریکا در منطقه و ایجاد وزنه‌ای در برابر حرکت گروه داعش به اراضی تحت کنترل طالبان در افغانستان.
پیشروی‌های نظامی اخیر طالبان و تحرک جدید به سوی مذاکرات صلح بین آنها و کابل هم‌چنین این احتمال را به وجود آورده که بعضی از اعضای این گروه ممکن است دوباره به قدرت بازگردند.
به گفته یک دیپلمات غربی، ایران به نوعی دارد روی ظهور دگربار طالبان شرط بندی می‌کند. ایرانی‌ها از اینکه افغانستان به کدام سو در حرکت است مطمئن نیستند و از این رو می‌خواهند تمام جوانب را مد نظر داشته باشند و به اصطلاح روی تمام طرفین به نوعی شرط بندی کنند.
مقامات دولتی ایران از اظهار نظر در مورد گزارش وال استریت جورنال خودداری کرده‌اند اما در گفتگوهای خود با مقامات افغان و غرب به تکرار منکر عرضه هرگونه کمک مالی یا نظامی به طالبان شده‌اند که این با شیوه همیشگی جمهوری اسلامی در وارونه جلوه دادن حقایق هم‌خوانی دارد.
با این حال سیدحسین نقوی حسینی عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با «انتخاب» اظهار داشت: ممکن است گروه‌هایی به ایران سفر کنند و آمد و رفت داشته باشند، اما باید بدانید که ما برای مقابله با تروریسم از هیچ گروه تروریستی حمایت نمی‌کنیم.
وی هم‌چنین با رد گزارش وال استریت جورنال در مورد آموزش نیروهای طالبان گفت: معتقدیم مقابله با داعش نیازمند همه کشورهای اسلامی و دولت‌هایی است که در معرض تهاجم داعش قرار دارند.
نقوی حسینی هم‌چنین از علت سفر هیاتی از طالبان به ایران ابراز بی اطلاعی کرد.
ارتباط رو به افزایش ایران و طالبان در حالی جریان دارد که مذاکرات هسته‌ای ایران با آمریکا و دیگر اعضای گروه ۱+۵ با هدف تدوین متن توافق نهایی تا ۳۰ ژوئن در اروپا ادامه دارد. منتقدین جمهوری اسلامی در آمریکا نگرانند که توافق هسته‌ای ایران را در وضعیت بهتر منطقه‌ای قرار خواهد داد و رژیم این کشور فارغ از تحریم‌های کمرشکن کنونی فرصت‌های بیشتری برای ماجراجویی‌های منطقه‌ای از جمله از طریق جنگ‌های نیابتی کسب خواهد کرد.
یکی از این منتقدین اد رویس رییس کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان امریکاست که می‌گوید ایران در سراسر منطقه بر دامنه حمایت از گروه‌های تندرو و شورشی افزوده است و می‌افزاید که با جاری شدن میلیاردها دلار از دارایی‌های بلوکه شده ایران به داخل کشور این پشتیبانی ابعاد گسترده‌تری پیدا می‌کند.
مقام‌های آمریکایی از اظهار نظر مستقیم در مورد روابط نزدیک‌تر ایران با طالبان خودداری کرده‌اند اما گفته‌اند که دیپلماسی هسته‌ای با ایران از دامنه نگرانی‌های انان نسبت به نفوذ بی ثبات کننده ایران در منطقه نمی‌کاهد . گواهی بر این مدعا نامه اخیر جیمز کلپر مدیر سازمان ملی اطلاعات آمریکا به قانون‌گذاران امریکایی است که در آن تاکید شده که ایران حامی و بانی شماره یک تروریسم دولتی است.
به هر صورت مقامات اطلاعاتی و نظامی غرب حمایت ایران شیعه از طالبان سنی را اتحادی مصلحتی می‌دانند و به این نکته اشاره می‌کنند که روابط آنها در سال ۱۹۹۸ به دنبال کشتار دیپلمات‌های ایران در مزار شریف آن‌چنان بحرانی شده بود که تهران در آستانه جنگ با طالبان قرار گرفت. وال استریت جورنال به نقل از یک مقام خارجی می‌نویسد ایران نمی‌خواهد که طالبان زیاد نیرومند شود بلکه تهران فقط می‌خواهد اطمینان یابد که اگر« خدای ناکرده» طالبان در جنگ بر سر افغانستان پیروز شود تهران تمام نفوذ خود را در آن کشور از دست ندهد.
