همایش یک روزه «میراث پزشکی ایران» روز یکشنبه ۱۴ ژوئن در کالج سلطنتی جراحان انگلستان با همکاری بنیاد میراث ایران و انجمن پزشکان ایرانی بریتانیا، با حضور سخنرانان مهمان از بریتانیا، ایالات متحده آمریکا و ایران برگزار شد.
در این همایش پورفسور پتر پورمن، مدیر موسسه پژوهشی ریلند و استاد مطالعات یونانی- عربی در دانشگاه منچستر به نقش ابنسینا و زکریا رازی در تاریخ طب پرداخت. پورمن نقش پزشکی ایران را منحصر به مشرق زمین ندانسته و از تاثیر «باور نکردنی» آن در توسعه پزشکی مغرب سخن به میان آورد. او رازی را بزرگترین پزشک در دوران قرون وسطی دانسته و ابنسینا را تاثیرگذارترین پزشک ممکن در تاریخ پزشکی جهان معرفی کرد.
دیگر سخنران این همایش دکتر اندرو نیومن، پژوهشگر تاریخ اسلامی به اهمیت نقش و جایگاه «تشریح منصوری» پرداخت. کتابی در علم تشریح، تألیف منصوربن احمدبن یوسفبن فقیه الیاس شیرازی (ابنالیاس) که در زمان خود توانست تحولی شگرف را ایجاد کند. تا پیش از اینکه ابنالیاس اقدام به نگارش همراه با تصاویر فراوان و بسیار دقیق از استخوانها، عضلات، شرائین و اندامهای گوناگون بدن انسان کند، تصویر کشیدن از بدن انسان از دیدگاه مسلمانان جایز نبود. دکتر نیومن در سخنرانی خود به ایجاد یک موازنه علمی و فقهی توسط ابنآلیاس اشاره کرده که نه تنها در ایران بلکه به روی اصل علم کالبد شناسی تاثیر شگرفی داشته است.
در پایان بخش اول این همایش که به دستاوردهای تاریخی پزشکی ایران میپرداخت، دکتر ویلیام فلور پژوهشگر دانشگاه اوتریخ-هلند به تاریخ شکلگیری بیمارستانهای نوین در ایران پرداخت. او بر این باور است که وجود نهادهای پزشکی (بیمارستانی) در عهد ساسانیان تحولی شگرف و دستاوردی قابل توجه در تاریخ طب مشرق زمین است. دکتر فلور با اشاره به اقدامات عباس میرزا و پس از آن امیرکبیر در روند مدرنیزاسیون ایران، احداث شفا خانه در عصر قاجار را اولین پایههای شکلگیری بیمارستان نوین دانست. او در بخشی دیگر از سخنرانی خود به نشانههایی تاریخی از برخورد با پزشکی نوین اشاره کرده و اوج گیری سنتهایی همچون «دعانویسی» در مقابل پزشکانی که تلاش میکردند از شیوهای علمی استفاده کنند را یکی از چالشهای عمده آن دوران برشمرد.
در بخش دوم این همایش دکتر احمد عزیزی جراح ارتوپد مقیم ایران که در سالهای جنگ ایران و عراق مدتها مشغول به امدادرسانی در خط مقدم و پشت جبهه بود به بررسی دورههای جنگ و رابطه پزشکی آن پرداخت. او با تقسیم جنگ به ۳ دوره، هر کدام از آنها را دارای ویژگیهای خاص و نیازمندیهای متفاوت پزشکی دانست. او که هم اکنون مدیر موسسه ارتوپدی شیخ (دکتر سید شجاعالدین شیخ الاسلامزاده) است از مشکلاتی که به واسطه تحریمها در پروسه درمان بیماران بهوجود آمده است سخن به میان آورد. دکتر عزیزی در بخشی دیگر از سخنرانی خود با تاکید بر آغوش باز موسسات داخل ایران برای انجام تحقیقات مشترک، گفت در نامهای که به حسن روحانی نوشته است به «فاتحه پژوهش» در ایران اشاره کرده است.
در بخشی دیگر از این همایش پروفسور کودی آذری جراح دست و جراح پلاستیک ترمیمی ایرانی مقیم آمریکا نیز به دستاوردهای جدید این عرصه پزشکی پرداخت. او در ابتدای سخنرانی خود به موارد متعددی عملهای جراحی خود به روی سربازان جنگی که نقص عضوهای شدید داشته اشاره کرد و گفت «مسئولیت من سوال کردن در مورد چرایی جنگ نیست، ما تنها به این فکر میکنیم که این سربازان را چگونه به زندگی بازگردانیم». او که استاد ارشد در رشته خود است برخی از جراحیهای پیوند دست انجام شده توسط خود را معرفی کرد که چگونه یک سرباز امکان زندگی دوباره یافته یا یک مادر چگونه به زندگی شاد خود در کنار فرزندانش برگشته است. او در بخشی دیگر از سخنرانی خود به جراحیهای پلاستیک صورت گرفته به روی صورت افرادی که به دلیل بیماری با جراحتهای شدید و یا نقض عضو در صورت خود مواجه شده بودند اشاره کرد و بخشی از عملهای پیوند عضو در صورت بیماران را به نمایش گذاشت. دکتر آذری در پایان سخنرانی خود به استفاده از تکنولوژی و رباتهایی که به کمک علم پزشکی آمدهاند تا انسانها را راحتتر به یک زندگی عادی دعوت کنند اشاره کرد و نشان داد چگونه افراد با استفاده از این فنآوریها حتی در مسابقه دو ماراتن شرکت کرده و اتفاقا مدال طلا نیز کسب کردهاند.
پزشک دیگری که از ایران در این نشست حضور داشت دکتر مسعود کاویانی جراح گوش، حلق و بینی بود که به تلاشهای خود در تربیت صدها متخصص در این رشته در دانشگاه علوم پزشکی شیراز اشاره کرد. دکتر کاویانی عملهای کاشت حلزون گوش را در شیراز انجام داده است، عملی که در ایران تنها یک بار پیش از آن انجام شده بود. او در بخشی از سخنرانی خود به پیشرفت استفاده از سمعکهای پیشرفته اشاره کرد و نشان داد چگونه با استفاده از این تکنولوژی کودکانی به زندگی عادی خود بازگشتند. دکتر کاویانی با اشاره به آمار و هزینههای این عمل نشان داد که نه تنها میتوان علاوه بر اینکه زندگی شادی را به یک انسان هدیه کرد بلکه در هزینههایی شامل مدارس ویژه برای کودکان و یا مراقبتهای جانبی نیز صرفهجویی نمود. او نیز مانند دکتر عزیزی از مشکلات ناشی از تحریمهای بینالمللی در حوزه پزشکی سخن به میان آورد که هم در بخش سختافزاری و هم نرمافزاری آنان را به مشکلاتی جدی روبرو کرده است.
سخنران دیگر این همایش پروفسور مجید سمیعی بود. معرفی پروفسور سمیعی و کارنامه اقدامات او کار بسیار سخت و در عین حال آسانی است. سخت از آن جهت که این کارنامه شامل صفحات بسیاری است و آسان از آن جهت که امروز کمتر کسی است که او را نشناسد. پروفسور سمیعی در ابتدای سخنرانی خود با اشاره به مشغله کاری خود برای شرکت در سمینارهای دیگر گفت: «تنها یک آخر هفته خالی بود که آن را برای هموطنان خودم، کسانی که به آنها تعلق دارم اختصاص دادم». او در ادامه مسیر پیشرفت خود از زمانی که در ۱۱ سالگی به علم پزشکی علاقهمند شد تا زمانی که امروز به عنوان رئیس فدراسیون جهانی جوامع مغز و اعصاب (WFNS) انتخاب شده است را تشریح کرد. وی که نشانها و مدارک بسیاری را از کشورهای گوناگون دریافت کرده است با ذکر خاطراتی از دوران تحصیل و طبابت به اهمیت توجه به ایران و ایرانی اشاره کرد و گفت: «من هرگز ایران را فراموش نکردم». پروفسور سمیعی به اولین عمل پیوند دست در ایران اشاره کرد که در آن زمان حتی در کشورهای اروپایی و آمریکایی مرسوم نبوده و در پایان پروژه مرکز اعصاب ایران را که به نام بیمارستان پروفسور سمیعی شناخته میشود را معرفی کرد.
در بخش پایانی این سمینار نیز پرفسور رکسانا مصلحی، الکساندر صیفعلیان و دکتر رضا ملک سخنرانی کردند.
دکتر صابری متخصص ژنتیک و محقق در زمینه سرطان گزارشی از تحقیقات ژنتیک که در مورد سرطان پستان، تخمدان و دیگر سرطانها به روی قومیتها و ملیتهای گوناگون بوده است را ارائه داد. او توضیح داد که تلاشهایی برای انجام این تحقیق در ایران انجام شده و مقالاتی پژوهشی نیز در این زمینه منتشر شده است اما همچنان این تلاشها به نتیجهای مطلوب نرسیده است. این تحقیق کمک خواهد کرد تا زمینه ارتباط میان جهشهای ژنیتکی پیشبینی شوند تا بر دقت بهداشت عمومی کمک شود.
دکتر صیفعلیان استاد فناوری نانو و احیا و مدیر مرکز فناوری نانو در دانشگاه UCL نیز توضیحی در مورد پیشرفتهای فنآوری رباتهای میکرو و ترمیم و ساخت ارگانهای بدن ارائه کرد. او یادآوری کرد که در حال حاضر تنها در ساخت نرمه گوش، بینی و ارگانهایی از این دست پیشرفت به دست آمده و هنوز این فنآوری برای ساخت ارگانهایی مانند کبد و کلیه نتوانسته است دستاوردی داشته باشد. در روشی که او توضیح داد با استفاده از چاپگرهای ۳D یک ارگان بر اساس مطالعه دقیق هر فرد طراحی میشود و با کمک گرفتن از مغز استخوان، چربی و بخشهای دیگر بدن امکان پیوند آن فراهم میگردد.
سخنران پایانی این همایش دکتر رضا ملک که به سکته مغزی و امکان مدیریت آن به منظور وارد آمدن کمترین آسیب به بیماران پرداخت . دکتر ملک گفت اگر آگاهی شهروندان و پزشکان پیرامون موضوع سکته مغزی بالا رود امکان آن وجود دارد که بخش بیشتری از بیماران را در ساعتهای ابتدایی نجات داد. او با اشاره به اینکه هر دقیقه پس از سکته مغزی میتواند ضربه بیشتری به بیمار وارد کند تأکید نمود که اطلاع سریع افراد به مرکز فوریتهای پزشکی و اعزام آنها به بیمارستانی تخصصی، امکان مدیریت بخش زیادی از آسیبها را فراهم میسازد.