«در سال‌های پیش از انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ هتل‌های لوکس تهران میزبان ستارگانی همچون الیزابت تیلور و پول مک کارتنی بود. اما پس از سقوط شاه قرارداد هتل‌های هیلتون، هایت و شرایتون دولتی شدند.
در دهه انزوای سیاسی و نگرانی گردشگران خارجی برای رعایت ارزش‌های اسلامی، موجب کاهش سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری شد».
روزنامه تایمز مالی گزارش خود را این‌چنین آغاز می‌کند تا به بهانه نزدیک شدن مهلت پایان مذاکرات هسته‌ای نگاهی به صنعت گردشگری در ایران پس از رفع احتمالی تحریم‌های بین‌المللی بیندازد.
نویسنده این مقاله اضافه کرده است: «بازگشایی هتل چهار ستاره آکسیس تحت مدیریت گروه هتل‌های «آکور» فرانسه نشان از امکان سریع همه چیز دارد تا یک شرکت غربی مدیریت یک هتل در ایران را [دوباره] برعهده بگیرد». این مقاله با اشاره به امیدواری جمهوری اسلامی به ایجاد فضایی برای سرمایه‌گذاری‌های خارجی در زمینه گردشگری پس از توافق با قدرت‌های جهانی بر سر برنامه اتمی‌اش تاکید می‌کند اما هنوز مشخص نیست در صورت ادامه تحریم‌ها آکور که بزرگترین شبکه هتل در اروپا را مدیریت می‌کند، چگونه پروژه خود را در ایران ادامه خواهد داد.
در ادامه، تایمز مالی با اشاره به اینکه «تحریم‌های بین‌المللی به صورت مستقیم صنعت گردشگری ایران را هدف قرار نداده است» می‌نویسد اما با توجه به محدودیت‌های جابجایی پول به ایران این بخش نیز دچار مشکلاتی شده است. با این حال گروه آکور هیچ اطلاعاتی از قرارداد خود با مقامات جمهوری اسلامی منتشر نکرده و تنها سعید شیرکوند معاون توسعه سازمان گردشگری جمهوری اسلامی از ۲ هتل (در فرودگاه‌ها) بر اساس استانداردهای جهانی خبر داده است. نویسنده این مقاله اضافه کرده است که «آکسیس» برخی از خدمات خود را منطبق با قوانین داخلی جمهوری اسلامی تغییر داده است. از جمله عرضه نکردن مشروبات الکلی و یا الزام کارمندان زن به رعایت پوشش اسلامی.
در بخشی دیگر از این مقاله به «رشد ۱۰ برابری» (نزدیک به ۶ میلیون نفر) تعداد گردشگران اروپایی به ایران پس از انتخاب حجت‌الاسلام حسن روحانی اشاره شده و آمده است با اینکه «بخش بزرگی از آنان را مسافران (زائران) مذهبی تشکیل می‌دهد اما در مجموع ۷/۵ میلیارد دلار، چیزی نزدیک به ۲ درصد سود ناخالص ملی» را نصیب ایران کرده است.
این در حالیست که ساخت یک هتل به سبک انگلیسی در تهران با هزینه‌ای نزدیک به ۳۰۰ میلیون دلار توسط گروه ایرانی «دیدار» آغاز شده است. شهرام پورصفر رئیس هیات مدیره این شرکت به ضرورت رفع تحریم‌های بین‌المللی برای ورود سرمایه‌گذاری خارجی اشاره کرده و گفته است: «ما ترجیج می‌دهیم که با یک سرمایه‌گذار آلمانی و یا حتی ترک همکاری کنیم اما این موضوع نیازمند رفع تحریم‌هاست. اما اگر تحریم‌ها ادامه پیدا کنند ما ناگزیر خواهیم بود با شرکای چینی همکاری داشته باشیم».
ایران در انتهای جدول رقابت
بر اساس آمار سازمان جهانی گردشگری وابسته به سازمان ملل متحد، سهم گردشگری (بین‌المللی و خارجی) از تولید ناخالص ملی ۶/۱ بوده است که ۸۱/۵ درصد آن مربوط به گردشگران داخلی و ۱۸/۵ درصد سهم گردشگران بین‌المللی است.
با اینکه این گزارش، خبر روزنامه تایمز مالی مبنی بر ۱۰ برابر شدن رشد گردشگری در ایران را تایید می‌کند اما ایران پس از پاکستان پایین‌ترین میزان سهم گردشگری در تولید ناخالص ملی در منطقه را داراست. جایگاه جهانی ایران نیز با وجود تمام جاذبه‌های توریستی تقریبا بی‌همتایش در جایگاه ۱۲۴ قرار دارد.
در همین حال سیدجواد موسوی معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی با اشاره به اینکه «حدود ۵ میلیون گردشگر خارجی» در سال گذشته به ایران سفر کرده‌اند، می‌گوید: «۵۰ درصد این گردشگران شهر مشهد را به عنوان مقصد خود انتخاب کرده‌اند».
هم‌چنین مسعود سلطانی‌فر رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با بیان اینکه «درآمد گردشگری کشور ۶ تا ۶/۵ میلیارد دلار است»، عمده گرداشگران در ایران را از کشورهای عرب و اسلامی دانست که هدف‌های زیارتی دارند. او با اشاره بر اینکه هدف دوم آنها استان‌های شمالی کشور است، «کویر گردی» را هدف اصلی گردشگران اروپایی معرفی کرد.
همسایگان جذاب ایران
بر اساس آمارهای جهانی ترکیه نزدیک به ۴۰ میلیارد دلار در سال از صنعت توریسم درآمد کسب می‌کند. جالب اینجاست که این کشور اولین مقصد گردشگران ایرانی نیز هست و پس از آن عراق و عربستان سعودی که گردشگری زیارتی را نمایندگی می‌کنند قرار دارند.
میزان سفر ایرانیان به ترکیه نسبت به ورود گردشگران ترک به ایران ۱۳۰ به ۱ است. بر اساس برآوردها اجاره ویلا در شمال ایران در چهارروز تعطیلی نیمه خرداد (سالمرگ آیت‌الله خمینی) به ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان برای هر شب می‌رسد. این در حالی است که به گفته مدیر یکی از شرکت‌های گردشگری در ایران شما می‌توانید با شبی ۸۰ هزار تومان در یک هتل ۵ ستاره ترکیه اقامت داشته و از خدمات و «تفریحات» هم استفاده کنید.
به گفته امیرحسین جعفری مدیر بخش ایران‌گردی هلدینگ تخصصی گردشگری ایران، میانگین قیمت یک شب اقامت در یک هتل پنج ستاره در شیراز ۲۰۰ هزار تومان است، آن هم بدون شام و «تفریحات».
در یکی از سامانه‌های رزرو هتل در تهران کمترین بهای اتاق برای یک شب ۴۸۶۰۰ تومان و بیشترین آن از ۴۷۵ هزار تومان (نزدیک به ۱۴۴ یورو) برای یک اتاق در هتل هما (شرایتون سابق) ذکر شده است. رقمی که با بهای هتل شرایتون در ازمیر ترکیه (از ۱۸۷ یورو) آن‌چنان تفاوتی ندارد.
با اینکه دولت جمهوری اسلامی علاقه‌‌ای به تفکیک گردشگری تفریحی از زیارتی ندارد، اما آمارهای غیررسمی نشان می‌دهد که مردم به دنبال چه هستند. یک مدیر گردشگری در ایران به خبرآنلاین گفته است: «قیمت بلیت پرواز دوبی از ۱۸۰ هزار تا ۴۰۰ هزار تومان است و در برخی روزها آن‌قدر استقبال از دوبی زیاد است که حتا بلیت ۴۰۰ هزار تومانی آن نیز نایاب می‌شود. تایلند، سواحل جنوبی ترکیه و مالزی هم چنین شرایطی دارند. برای همین، هر چه پرواز در این مسیرها بگذارند، پر می‌شود».
نشانه‌های مثبت
طالب رفاعی دبیرکل سازمان گردشگری جهانی بعد از سفری که به ایران داشته، گفته است: «درحال حاضر برخی چالش‌ها به ویژه در بازسازی تصویر ایران درسطح جهانی مطرح است اما ایران کشوری فوق‌العاده غنی است و ازنظر میراث وگنجینه‌های فرهنگی یکی از غنی‌ترین و پربارترین تمدن‌هایی را دارد که نوع بشر تا کنون بخود دیده است».
از جمله نشانه‌های مثبت که می‌تواند به صنعت گردشگری در ایران کمک کند آزادسازی قیمت بلیط‌های هواپیمایی است. به این معنی دیگر بهای بلیط‌های داخلی به صورت دستوری از سوی شورای عالی هواپیمایی کشور تعیین نشده و بازار رقابت را افزایش می‌دهد که خود می‌تواند به کاهش قیمت‌ها بیانجامد.
آسان کردن ورود گردشگران به ایران به ویژه حذف مراحل پیچیده دریافت ویزا برای گردشگران خارجی از دیگر عواملی است که به گفته رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری موجب مثبت شدن تراز گردشگری در ایران پس از سه دهه سال شده است.
کاران جامی مدیر بخش بازاریابی یک موسسه تورگردانی در ایران نیز به خبرگزای رویترز گفته است: «در دو سال گذشته رونق کسب و کار بسیار پررونق بود و برای سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ پیشاپیش بیش از ظرفیت ممکن رزرو جا داشته‌ایم».
مشکل جلب توریست و گردشگر از سراسر جهان به ایران در حالیست که این کشور به دلیل وسعت و تنوع آب و هوایی و تفاوت‌های فرهنگی یکی از جذاب‌ترین مناطق جهان به ویژه برای ساکنان کشورهای مرفه است که هر سال هزینه زیادی را صرف گردش در کشورهای مختلف و تجارب جدید می‌کنند.
[کیهان لندن؛ دوره جدید شماره ۱۴]
