یمن چند سالی است که ناآرام است. درگیر کشمکش بر سر قدرت. سال ۲۰۱۱ و استعفای اجباری علی عبدالله صالح رییس جمهوری سابق این کشور و واگذاری قدرت به معاون خود عبد ربه منصور‌هادی اما نه تنها از میزان ناآرامی‌ها نکاست که آتش آن شعله‌ورتر هم شد.
نیروهای ائتلاف بین‌المللی به رهبری عربستان سعودی از بیست و ششم ماه مارس گذشته مواضع شورشیان حوثی را بمباران می‌کنند و در مقابل حوثی‌ها هم نیروهای وفادار به عبد ربه منصور‌هادی را هدف قرار می‌دهند. حوثی‌های وفادار به عبدالله صالح شهرهای یمن را یک به یک تصرف می‌کنند و دولت ربه منصور‌هادی حالا دیگر نام دولت در تبعید را یدک می‌کشد. دولتی که عربستان سعودی را برای استقرار امن‌تر از کشور خود یافته است.
عکس از رویترز Reuters©
یمن ناآرام حالا به تازه‌ترین معضل سازمان ملل پس از عراق و سوریه تبدیل شده و پادرمیانی‌های این سازمان هم نتوانسته از شدت درگیری‌ها واختلاف‌ها کم کند. اختلافاتی که بسیاری معتقدند حل آن بدون کاستن از شکاف بین تهران و ریاض ناممکن است. رژیم ایران متهم است که با پول و اسلحه از حوثی‌ها حمایت می‌کند. اتهامی که هم تهران آن را رد می‌کند و هم گروه حوثی‌ها.
عکس از رویترز Reuters©
حسن‌هاشمیان تحلیلگر مسایل جهان عرب در گفت و گو با کیهان لندن درباره درگیری‌های یمن بارها و بارها انگشت اتهام خود را به سمت تهران نشانه می‌رود. به گفته او راه حل بحران یمن در این است که حوثی‌ها به تعهدات خود پیش از شروع درگیری‌ها پایبند باشند و تبدیل به گروهی سیاسی شوند که در چارچوب قوانین کشور فعالیت می‌کنند. راه حلی که در شرایط حاضر بسیار دور از دسترس به نظر می‌رسد.
-به نظر می‌آید که تا کنون نه حوثی‌ها توانسته‌اند به صورت کامل بر جنوب یمن مسلط شوند و نه نشانی از آشتی‌پذیری در سعودی‌ها دیده شده. از طرف دیگر مذاکرات صلح در ژنو هم بی نتیجه پایان یافت. در این شرایط چه احتمالاتی مطرح است؟
-من فکر می‌کنم عربستان سعودی به حملات خود ادامه خواهد داد. این حملات از یک طرف بخش ناچیزی از بودجه نظامی این کشور است و از طرف دیگر نتایج سیاسی مهمی‌برای این کشور به دنبال داشته است؛ حملاتی که مانع پیشرفت حوثی‌ها به سمت جنوب شده و اجازه نداده است که عدن به دست آنها بیافتد . در عین حال کمک کرده که مقاومت مردمی‌در همه شهرها علیه حوثی‌ها شکل بگیرد. در کنار اینها باید به این نکته هم اشاره کرد که در گذشته جمهوری اسلامی از موضوع یمن برای فشار آوردن به عربستان در جاهای دیگر هم‌‌چون سوریه، عراق و یا لبنان استفاده می‌کرد. اما اکنون یمن به منطقه هزینه‌بر برای جمهوری اسلامی‌تبدیل شده است. همه این دلایل باعث می‌شود که عربستان به حملات خود به مواضع حوثی‌های یمن ادامه دهد. ضمن اینکه دولت ریاض توانسته است با این کار مقبولیت خود را در جهان اسلام که اکثر آنها سنی هستند بیشتر کند اقداماتی که از نظر بسیاری از کشورهای مسلمان دیگر مقابله با توسعه شیعه‌گری قلمداد می‌شود.
– شما به گسترده بودن اعتراضات مردمی‌در شهرهای یمن علیه حوثی‌ها اشاره کردید . البته بر اساس گزارش‌های منتشر شده این اعتراضات هنوز شکل گسترده‌ای به خود نگرفته است. فکر نمی‌کنید ادامه بمباران مواضع حوثی‌ها توسط ائتلاف بین‌المللی به رهبری عربستان نتایج برعکس آنچه مورد نظر ریاض است به بار آورد و منجر به آن شود که مردم یمن گرایش بیشتری به سمت حوثی‌ها پیدا کنند؟
-وضعیتی که در یمن وجود دارد این را نشان نمی‌دهد و مقاومت در شهرهای جنوبی علیه حوثی‌ها نسبت به گذشته قوی‌تر شده است. درست است که در این حملات عده‌ای کشته می‌شوند و ویرانی‌هایی هم به بار می‌آید اما اگر این خسارات را با ویرانی‌هایی که حملات توپخانه‌ای حوثی‌ها به بار آورده مقایسه کنید خسارات حاصل از حملات حوثی‌ها بیشتر است. این موضوع مهم را هم فراموش نکنیم که در سال ۲۰۱۱ در یمن یک انقلاب مردمی‌علیه دیکتاتوری و فساد انجام شد اما این حوثی‌ها هستند که با رژیم قبل انقلاب هم پیمان شده‌اند. گروه‌های سیاسی یمن ممکن است به طور کامل دولت عبد ربه منصور‌هادی را قبول نداشته باشند اما در هر حال حوثی‌ها را به طور مطلق قبول ندارند چرا که می‌دانند که اقدامات حوثی‌ها بر ضد آرمان‌های کشورشان است.
عکس از رویترز Reuters©
-اما به نظر می‌رسد موضوع مهم خسارت‌های جانی و اقتصادی این نبردها در این تحلیل‌ها نادیده گرفته می‌شود. به گزارش سازمان ملل هم کنون بیش از ۲۱ میلیون نفر و به عبارتی ۸۰ درصد جمعیت یمن به کمک نیاز دارند و بیش از ۲۸۰۰ نفر از شروع درگیری‌ها در ماه مارس گذشته جان خود را از دست داده‌اند. اگر از این دیدگاه نگاه کنیم به نظر برخی تحلیلگران ائتلاف بین‌المللی نمی‌تواند به حملات خود ادامه دهد و یا شاید حتی سازمان ملل آنها را به پذیرش توافق بی قید و شرط آتش بس ملزم کند.
-یمن کشور فقیری است که حتی پیش از انقلاب سال ۲۰۱۱ هم کمک‌های بین‌المللی دریافت می‌کرد. فقر در این کشور به صورت بنیادین وجود دارد و محصول امروز و دیروز نیست. نکته دیگر اینکه کمک‌های بین‌المللی که توسط سازمان ملل به مردم این کشور انجام می‌شود به صورت کامل مورد موافقت عربستان و دولت عبد ربه منصور‌هادی است و این حوثی‌ها هستند که در این زمینه کارشکنی می‌کنند و البته جمهوری اسلامی‌ایران که حامی‌حوثی‌ها است در این کارشکنی‌ها به آنها کمک می‌کند.
-اشاره کردید به مشکلات بنیادین یمن. بسیاری درگیری‌های داخلی این کشور را جنگی نیابتی بین تهران و ریاض می‌دانند. نظر شما چیست؟ آیا این درگیری‌ها بیشتر ریشه در مسایل خود این کشور را دارد یا شما هم آن را دعوای ایران وعربستان می‌دانید؟
-اگر این موضوع به انقلاب مردم یمن واگذار می‌شد دیگر دلیلی وجود نداشت تا عربستان و ایران با سیاست‌های خود در این کشور مقابل هم قرار بگیرند. در واقع یک انقلابی صورت گرفت و دولتی ملی تشکیل شد اما حوثی‌ها با زور اسلحه و با حمایت جمهوری اسلامی‌و تشکیلات پیش از انقلاب دولت برآمده مردمی‌را ساقط کردند. بنا بر این نباید انتظار داشت دیگر کشورها ساکت بنشینند و ببینند جمهوری اسلامی‌به باب المندب هم رسیده است.
-و عربستان از این درگیری‌ها چه سودی می‌برد؟
-عربستان و دولت ساقط شده عبد ربه منصور‌هادی یک چیز را می‌گویند و آن اجرای قطعنامه ۲۲۱۶ شورای امنیت سازمان ملل است.(قطعنامه‌ای که خواستار توقف فوری خشونت‌ها و درگیری‌ها، به ویژه از طرف شورشیان حوثی است.) حوثی‌ها اما از آن طفره می‌روند و جمهوری اسلامی‌هم فرمول جدیدی مطرح می‌کند و آن توقف حملات عربستان در قبال پذیرش این آتش‌بس است. حوثی‌ها مدام کارشکنی می‌کنند. آنها در مذاکرات ژنو شرایط مطرح شده را رعایت نکردند. به عنوان مثال به جای ۷ نماینده ۲۴ نماینده فرستاند.حتی حاضر به ورود به ساختمان سازمان ملل نشدند و مذاکرات به صورت غیرمستقیم شکل گرفت. عده‌ای مشاور ایرانی با خود آورده بودند که سازمان ملل به این مساله اعتراض داشت.
-شما از دخالت جمهوری اسلامی‌و منافع آن در این درگیری‌ها گفتید اما سوال من این است که حاصل این درگیری‌ها برای ریاض چیست؟
-عربستان نمی‌تواند بپذیرد که ایران به باب المندب برسد. نمی‌تواند قبول کند که مرزهایش در شمال و مناطق مختلف تهدید شود. ریاض نمی‌تواند بپذیرد که ایران برای کشور عرب همسایه‌اش تصمیم بگیرد. کشورهای عربی همه به هم مربوط هستند و مسایل امنیت ملی آنها به هم مرتبط است از سودان گرفته تا مغرب. عربستان نمی‌تواند دست روی دست بگذارد و نگاه کند.
-شما و بسیاری از تحلیلگران از دخالت و نفوذ جمهوری اسلامی‌در درگیری‌های یمن گفته‌اید. به همین دلیل است که گفته می‌شود حل مشکل یمن بدون حضور تهران امکان ندارد و نمی‌شود گفت و گوهای صلح را بدون جمهوری اسلامی‌پیش برد. نظر شما چیست؟
-من معتقدم رژیم ایران مشکل‌ساز است و جزیی از راه حل نیست. سیاست جمهوری اسلامی بر توسعه‌طلبی و افزایش قدرت شیعه‌گری استوار است و رژیم این کشور نمی‌خواهد با کشورهای منطقه روابط اقتصادی و سیاسی متعادلی داشته باشد و ترجیح می‌دهد پروژه‌های نظامی‌گری و شیعه‌گری خود را پیش ببرد.
عکس از رویترز Reuters©
-آیا اصولا می‌شود نقطه مشترکی بین دو طرف درگیر پیدا کرد؟
-پیش از حملات ائتلاف گفت و گوهایی در این کشور شکل گرفته بود و حوثی‌ها هم تعهد کرده بودند نتایج گفت و گوها را اجرا کنند به عنوان مثال آنها پذیرفته بودند از شهرهایی که تصرف کرده بودند عقب نشینی کنند و پارلمانی که همه گروه‌ها را نمایندگی می‌کند در کشور تشکیل شود. اما حوثی‌ها تعهدات خود را زیر پا گذاشتند. نقطه مشترک این است که حوثی‌ها نتایج این گفت و گوها را بپذیرند و تبدیل به گروهی سیاسی شوند که نماینده آنها در انتخابات پارلمانی شرکت کند و در صورت موفقیت به مجلس راه یابد.
