تمدید یک هفته‌ای مذاکرات هسته‌ای

بیژن فرهودی – همان طور که انتظار می‌رفت مذاکره کنندگان ایران و ۶ قدرت بزرگ جهان نتوانستند تا پایان مهلت تعیین شده یعنی ۳۰ ژوئن به توافق نهایی برای مهار برنامه هسته‌ای ایران در ازای لغو تحریم‌ها دست یابند.

در عوض طرفین موافقت کردند که  به امید کسب توافق جامع نهایی مذاکرات خود را تا ۷ ژوییه در وین ادامه دهند و تا آن زمان  توافق نوامبر ۲۰۱۳ ژنو یا برنامه اقدام مشترک که بر اساس آن ایران در ازای تعلیق برخی تحریم‌ها محدودیت‌هایی برای برنامه هسته‌ای خود قائل خواهد شد به قوت خود باقی خواهد ماند.

خبر تمدید یک هفته‌ای مذاکرات هسته‌ای در وین با حضور جواد ظریف  وزیر خارجه ایران و جان کری همتای آمریکایی‌اش همراه با دیگر وزیران امورخارجه گروه ۱+۵ از سوی ماری هارف سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا اعلام شد. ظریف در پی سفری کوتاه به تهران برای مشورت با ولی فقیه و دیگر اعضای هیات حاکمه بامداد سه‌شنبه همراه با علی اکبر  صالحی رییس سازمان انرژی اتمی ایران به وین بازگشت و مذاکرات خود را با جان کری  که پس از عمل جراحی بر روی استخوان شکسته پای راستش با چوب‌ زیر بغل راه می‌رود از سر گرفتند. ظریف که در طول روز با همتایان آلمانی و روس خود نیز دیدار کرد اظهار داشت که برای حصول توافق نهایی به وین آمده است و فکر می‌کند که این امر عملی است.

به گفته برخی دیپلمات‌ها در وین که گهگاه در مرکز مطبوعاتی با بعضی  از خبرنگاران رسانه‌های عمده  گفتگو می‌کنند مذاکرات مادام که لازم باشد برای دستیابی به توافقی جامع برای پایان دادن به تحریم‌ها در ازای محدودیتی ۱۰ ساله برای فعالیت‌های حساس هسته‌ای ایران ادامه خواهد یافت.

دیپلمات‌ها گفته‌اند که مهلت واقعی را باید روز ۹ ژوییه دانست چرا که  هیات نمایندگی امریکا باید تا این روز یعنی ۹ ژوییه متن توافق نهایی را برای بررسی ۳۰ روزه کنگره تسلیم  قانون‌گذاران امریکایی کند و تنها پس از پایان موفقیت آمیز این بررسی است که پرزیدنت اوباما اجازه تعلیق تحریم‌ها را کسب خواهد کرد. بر اساس لایحه‌ای که اخیرا از تصویب کنگره گذشت  بعد از ۹ ژوییه دوره بررسی توافق توسط کنگره به ۶۰ روز افزایش خواهد یافت .

اختلافات طرفین هم‌چنان بر روی سرعت و زمان لغو تحریم‌ها و ماهیت مکانیزم بازرسی از مراکز هسته‌ای ایران از جمله مراکز نظامی و گفتگو با دانشمندان هسته‌ای متمرکز است. غرب با این بازرسی‌ها  می‌خواهد اطمینان یابد که ایران از تعهدات خود عدول نکرده و گامی در جهت تولید بمب اتم بر ندارد. دیپلمات‌های غربی می‌گویند  که به توافقی در این زمینه نزدیک شده‌اند هرچند مقامات ایرانی بر این نکته هم‌چنان تاکید دارند که دسترسی به اماکن نظامی یکی از خطوط قرمز اعلام شده از سوی ولی فقیه است.

در این حال در  واشنگتن پرزیدنت اوباما با اشاره به اینکه مذاکره کنندگان ایرانی صحبت از نادیده گرفتن بخش‌هایی از تفاهم لوزان کرده‌اند اظهار داشت که این حرف‌ها مذاکرات جاری برای نهایی کردن توافق را به خطر خواهد انداخت.  اوباما که در یک کنفرانس خبری سخن می‌گفت افزود اگر سیستم بازرسی‌ها و روند راستی آزمایی ناکافی باشد ما توافقی امضا نخواهیم کرد و این موضوع را کاملا به اطلاع دولت ایران رسانده‌ایم.

از سوی دیگر حجت‌الاسلام حسن روحانی رییس جمهوری اسلامی روز سه شنبه به قدرت‌های بزرگ هشدار داد که اگر از اجرای توافق نهایی پیشنهادی سر باز زنند تهران نیز فعالیت‌های هسته‌ای خود را « شدیدتر از آنچه در مخیله آنهاست» از سر خواهد گرفت. به گفته روحانی اگر ما به توافقی دست یابیم هر دو طرف باید به آن متعهد باشند.