بیژن فرهودی – دیدار یوکیو آمانو مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ایران که با هدف حل برخی از مهم‌ترین مسایل باقیمانده بین آژانس و جمهوری اسلامی در مورد ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران صورت گرفت بی نتیجه پایان یافت.آمانو در حالی عازم تهران شد که ایران و قدرت‌های بزرگ سخت در تلاشند تا روز ۷ ژوییه به توافقی جامع در مورد آینده برنامه هسته‌ای ایران دست یابند. این توافق ایران را ملزم خواهد ساخت که در ازای لغو تدریجی تحریم‌ها حساس‌ترین بخش‌های برنامه هسته‌ای خود را برای مدتی بین ۱۰ تا ۱۲ سال متوقف کند.
در صورتی که طرفین به توافق برسند آژانس نقشی کلیدی در بازرسی از مراکز اتمی ایران و راستی‌آزمایی این کشور ایفا خواهد کرد. اما پیش از آغاز این روند ایران موظف است به پرسش‌های آژانس در مورد ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای‌اش در گذشته پاسخ دهد.
یوکیو آمانو که پیش از سفر به تهران ملاقاتی ۴۵ دقیقه‌ای با جان کری وزیر امورخارجه آمریکا در وین داشت روز پنج‌شنبه در تهران با حجت‌الاسلام حسن روحانی رییس جمهوری و علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ملاقات و گفتگو کرد اما از متن بیانیه‌ای که از سوی آمانو صادر شده چنین بر می‌آید که او نتوانسته ایران را به پاسخ دادن به پرسش‌های آژانس در مورد گذشته فعالیت‌های هسته‌ای‌اش متقاعد سازد.
در بیانیه گفته شده که هدف از این بازدید پیشبرد کار در جهت حل تمام مسایل باقیمانده در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران از جمله روشن شدن ابعاد نظامی احتمالی بود. آمانو افزود که من معتقدم هر دو طرف تفاهم بهتری از برخی را‌ه‌های پیشبرد این جریان خواهند داشت هرچند کارهای زیادی باید انجام شود. پرس تی وی به نقل از حسن بهشتی پور «تحلیلگر سیاسی» گزارش می‌دهد که یکی از دیگر مباحث در مذاکرات آمانو در تهران دریافت پیشنهاد جایگزین ایران برای گفتگوی پیشنهادی آژانس با دانشمندان هسته‌ای‌اش بوده است. ولی فقیه گفتگوی آژانس با دانشمندان هسته‌ای ایران را یکی از خطوط قرمز نظام اعلام کرده است.
آژانس براساس اطلاعاتی که برخی اعضایش ارائه کرده‌اند معتقد است که تهران در گذشته
فعالیت‌هایی از جمله آزمایش چاشنی انفجاری در رابطه با ساختن بمب اتم در پاره‌ای مراکز نظامی از جمله پارچین به عمل آورده است اما تهران منکر هر گونه تلاش در جهت ساختن بمب اتم است.
در این حال در واشنگتن یک کارشناس برجسته هسته‌ای که فعالیت‌های اتمی ایران را به دقت دنبال می‌کند با صدور گزارشی تازه بر لزوم حل و فصل مسایل مربوط به گذشته هسته‌ای ایران تاکید کرده است. دیوید آلبرایت می‌گوید یک توافق هسته‌ای با ایران باید راهی درست و بموقع برای رفع نگرانی‌های آژانس در مورد ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران ارائه دهد. ابهام در مورد دستآوردهای ایران در جهت ساختن بمب اتم و توانایی‌های باقیمانده این خطر را در پی دارد که آژانس قادر به تایید یک توافقنامه هسته‌ای با ایران نباشد.
آلبرایت می‌گوید در زمان اجرای این توافق این راه نمی‌تواند صرفا علامت زده شدن چند مربع بر روی یک فرم از سوی ایران و قبول توضیحات ایران از سوی آژانس یا آمریکا باشد. پیش از برداشتن تحریم‌های اقتصادی و مالی ایران باید همکاری خود را با تحقیقات آژانس نشان داده و آژانس بر آن مهر تایید زند. به گفته آلبرایت این امر مستلزم آن است که ایران اجازه دسترسی به اماکن، افراد و اسناد مرتبط با تلاش‌های گذشته و احتمالا جاری خود را بدهد و آژانس نیز پیشرفت در مورد تحقیقات پیرامون ابعاد نظامی احتمالی را نشان دهد.
پرده برداشتن از راز فعالیت‌های هسته‌ای گذشته ایران یکی از چالش‌های اصلی آژانس و قدرت‌های بزرگ در رابطه با حل نهایی مساله هسته‌ای ایران بوده و تا کنون نیز جمهوری اسلامی بجز یکی دو مورد از پاسخ به پرسش‌های اساسی آژانس سر باز زده است. استدلال تهران پیوسته این بوده که اسناد ارائه شده به آژانس جعلی بوده و توسط کشورهای متخاصم تهیه و تنطیم شده است.
اکنون باید صبر کرد و دید که نتایج سفر آمانو به ایران و گفتگوهای وی با روحانی با چه واکنشی از سوی طرف آمریکایی و متحدین اروپایی‌اش در مذاکرات وین روبرو خواهد شد.
