گزارش اسمال مدیا:‌ ۳۶ سال سانسور در ایران

موسسه اسمال مدیا عصر جمعه در لندن گزارش تحلیلی خود از وضعیت سانسور در ایران پس از انقلاب ۵۷ را منتشر کرد. انتشار این گزارش همزمان شد با روز ۱۴ تیر که در جمهوری اسلامی  «روز قلم» نامیده می‌شود و در عمل روزی است برای بزرگداشت قلم‌های غیرمستقل و وابسته.

این گزارش که بر اساس آمارهای رسمی خانه کتاب ایران و مصاحبه با نویسندگان داخل کشور تهیه شده است، به مقایسه‌ دوره‌های گوناگون ایران پس از انقلاب می‌پردازد.

در بخشی از یافته‌های این پروژه دیده می‌شود که انتشار کتاب به زبان‌ قومیت‌های ایرانی در وضعیتی بسیار ناچیز قرار دارد به صورتی که حتی یک کتاب به زبان بلوچی در ایران اجازه انتشار پیدا نکرده و تمام آنچه امروز در دسترس است به صورت زیر زمینی منتشر شده است.

سهم آذری‌ها و ترک‌ها از انتشار کتاب به زبان خود با اینکه نزدیک به ۱۸ درصد جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند، تنها چیزی نزدیک به سه‌دهم بازار نشر است. این اعداد در مورد زبان گلیکی چهار‌هزارم، کردها دوازده‌صدم و عرب‌ها نزدیک به شش و نیم درصد است.

این گزارش نشان می‌دهد در دوره‌های گذشته انتشار کتاب‌های مذهبی بزرگترین بخش بازار کتاب ایران را تشکیل می‌دهند و در مقایسه دو دوره‌ ریاست جمهوری اخیر در ایران تنها سهم انتشار رمان و کتاب‌های داستانی اندکی بهبود یافته است.

جیمز مارچنت مسئول تهیه این پروژه به کیهان لندن گفت:

این پروژه نگاهی به وضعیت نشر در ایران پس از انقلاب دارد. بخش بسیار بزرگی از آمار مورد استفاده در این پروژه از داده‌های خانه کتاب است. البته بخشی دیگر در مصاحبه‌هایی است که با نویسندگان و ناشران در داخل ایران انجام داده‌ایم. در این پروژه هم‌چنین مقایسه‌ای میان عملکرد دولت روحانی تا امروز با دیگر دولت‌ها انجام شده است. در این مقایسه یک دوره‌ بسیار بدی را در زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد شاهد هستیم. دوره‌ای که پروژه «کتاب‌سازی» در ایران شکل گرفته است و ما به روی این موضوع بسیار تمرکز داشته‌ایم.

وی یادآوری کرد:‌ البته باید بگویم یک امیدی در میان نویسندگان و ناشران در دوره‌ روحانی به وجود آمده اما باید تاکید کنم که اصلاحات اساسی بسیار بیشتری نیاز هست. امروز انتشار الکترونیک کتاب‌ها بسیار اهمیت دارد و بسیاری از نویسندگان از این ابزار برای انتشار کتاب‌های خود استفاده می‌کنند.

فاطمه شمس و علیرضا میر اسدالله دو مهمان این برنامه بودند که در کنار داستان‌خوانی و شعرخوانی به موضوع سانسور در ایران پرداختند. هر دو در مصاحبه با کیهان لندن مشکل دستگاه سانسور را «مقابله با تفکر» دانستد. میر اسدالله «سانسور را عامل فلاکت دانست» و شمس نیز تاکید داشت که اگر مرزهای سانسور در مقابل نویسندگان و شاعران قرار می‌گیرد، «اسطوره چاپ کتاب در داخل کشور را باید شکست و به روی انتشار دیجیتال روی آورد».

گزارش و گفتگوی کامل را در ویدیوی بالا ببنید و بشنوید.