دولت اسلامی (داعش) در قفقاز مشغول گردآوری سرباز و داوطلب است. و ممکن است روسیه مانع رفتن این افراد با داعش نشود.
در ماه اکتبر ۱۸۳۲ سربازان روسی قلعه ژیمری واقع در کوه‌های داغستان را محاصره کردند تا قاضی محمد نخستین امام امارت قفقاز را دستگیر کنند. قاضی محمد در این عملیات کشته شد ولی یکی از پیروان او به نام امام شاهل موفق شد از خط محاصره بگریزد. از همان زمان ژیمری مظهر مبارزه‌‌طلبی و مرکز مستحکمی برای استقرار حکومتی اسلامی شده است.
در پائیز سال ۲۰۱۴ سربازان روسی بار دیگر قلعه را برای دستگیری ماکو سلیمانوف محاصر کردند. وی که از اهالی ژیمری است خود را امام جماعت قفقاز وابسته به القاعده اعلام کرده و در سال ۲۰۰۷ علم مخالفت برافراشته بود. سربازان روس یکی از مناطق حومه ژیمری را اشغال کرده، ساکنان را از محل بیرون و اموال آنان را تاراج کردند. سلیمانوف فرارکرد ولی ژیمری هم‌چنان در محاصره باقی ماند و تنها ساکنان قلعه حق دخول و خروج از آن را دارند.
ولی چنین به نظر می‌رسد که سربازان روسی هم‌چنان که به دنبال سلیمانوف هستند، مشغول جنگ و گریزند و ظاهراً شورش و درگیری در حال خروج از محل و منطقه است. با این احوال، یکی از ساکنان دهکدۀ همسایه و نزدیک ژیمری ادعا کرده است که امارت قفقاز مرده و از بین رفته و اساسا عامل مؤثری هم نبوده است.
ولی امارت قفقاز جای خود را به عاملی به مراتب بدتر و خطرناک‌تر داده است و آن حکومت اسلامی است.
بنا بر برآورد کارشناسان روسی، بیش از دو هزار نفر از چچن و داغستان در حال جنگ در زیر علم حکومت اسلامی هستند. تعدادی از رؤسا و فرماندهان امارت قفقاز با خلیفۀ جدید اسلامی، ابوبکر البغدادی بیعت کرده‌اند.
به گفتۀ عباس محمودف عضو سابق شورای چچن و داغستان جوانان به خاطر احساس قدرتی که در این جمع می‌کنند و توفیقی که به دست می‌آورند به داعش می‌پیوندند و برخی دیگر بر این باورند که خطر مرگ در سوریه کمتر از دیگر نقاط است. و به هر صورت اگر هم کسی به قتل برسد خانه و خانواده‌اش به چچن و داغستان خواهند رفت.
محمودف خودش با داعش مخالف است ولی فرزندش به تازگی در جنگ در صفوف داعش به قتل رسیده است. وی هم‌چنین اظهار داشت که سعی کرد فرزندش را از الحاق به حکومت اسلامی منصرف کند. ولی عزیمت دوستانش و تماشای عکس‌هایی که در اینترنت نشان داده می‌شود و بخصوص عکس بی‌رحمی‌هایی که سربازان بشارالاسد مرتکب می‌شوند او را با اشتیاق روانۀ میدان نبرد کرد. شگفت‌انگیز برای محمودف آن بود که فرزندش پروندۀ سوء سابقه داشت و با آنکه پدرش برای جلوگیری از عزیمت او مقامات روسیه را از این سوابق آگاه کرد با این احوال، مقامات مزبور به او گذرنامه و پروانۀ خروج دادند. آنچه درباره فرزندش عجیب به نظر می‌رسد اتفاقا این مسأله را روشن می‌کند که چگونه وی سر از خاورمیانه درآورد و به حکومت اسلامی سوگند بیعت خورد.
نیکلای پاتروشف دبیر شورای امنیت روسیه در یکی از مصاحبه‌های اخیرش ادعا کرد که غیرممکن است بتوان جلو عزیمت جوانانی را گرفت که استخدام شده و مایل به عزیمت به منطقه و پیوستن به داعش هستند. چنین ادعایی که از دهان یک مقام رسمی در آید که در سال ۲۰۱۴ هنگام برگزاری بازی‌های المپیک زمستانی در سوچی تمام منطقه را پیشاپیش به کلی محصور کردند عجیب به نظر می‌رسد. تمام اشخاصی که در این زمینه مورد مصاحبه قرار گرفتند واقعا اعتقاد دارند که مقامات امنیتی روسیه هم‌دست اجرای گردآوری نیرو توسط داعش در این مناطق هستند. محمد وصول سعدویف که مهم‌ترین امام مسجد مرکزی پایتخت داغستان است اظهار می‌دارد که بدون کوچک‌ترین تردیدی مقامات روسی بر آن نیستند که از خروج این گروه از جوانان جلوگیری کنند.
به طور رسمی روسیه پشتیبان رژیم بشارالاسد است و حکومت اسلامی را غیر قانونی می‌داند. دولت روسیه به تازگی مشارکت اتباع روسیه را در زد و خوردهای مسلحانه در خارج از کشور مغایر منافع فدراسیون روسیه تلقی و اعلام کرد: «اشاره به زد و خوردهای مسلحانه در خارج از کشور برای متمایز کردن شرکت کنندگان روسی در درگیری مسلحانۀ اوکراین با حکومت اسلامی است.»
به هر تقدیر، مقامات روسی امیدوارند با آزاد گذاشتن خروج جهادیون از روسیه، روش مناسبی برای از سر باز کردن آنها باشد. بدون تردید شورش در شمال قفقاز فروکش کرده است. احتمال بازگشت جنگجویان روسی به کشور ناچیز است. در واقع روسیه مرزهای خود را به شدت کنترل می‌کند. با تمام این احوال، احمد یاریاکف یک کارشناس داغستانی در آکادمی علوم روسیه معتقد است که این برداشت مقامات روسی کوته‌فکرانه است. خود روسیه در معرض تهدید حکومت اسلامی قرار دارد. حکومت اسلامی به تازگی اعلام کرد که سرزمین قفقاز را یکی از استان‌های خود می‌شناسد. امارت قفقاز ادعا می‌کرد که به غیرنظامیان کاری ندارد و از زنان برای مقاصد بمب‌های انسانی استفاده نخواهد کرد ولی بیعت با حکومت اسلامی ممکن است که موجب تغییر این تصمیمات شود.
به عنوان یک اقدام پیشگیرانه، مقامات روسی هر که را که متدین به اسلام سلفی می‌باشد تحت فشار شدید قرار می‌دهند. اکرام‌الدین علی‌اف که یکی از دو رئیس سازمان جوانان داغستان بود و به خاطر آنکه ریش بلند گذاشت از سمت ریاست برکنار شد، ادعا می‌کند که مقامات روسی با پنهان کردن اسلحه و مواد مخدر در مسجد سلفی او، می‌خواهند مسجد مزبور را ببندند و به فعالیت مذهبی آن پایان دهند. و یک امام جماعت سلفی دیگر که مخالف حکومت اسلامی است معتقد است که دولت روسیه به جای آنکه فعالیت اشخاصی مانند او را آزاد بگذارد که به کار تبلیغ جوانان هم‌فکر خود بپردازد جلو فعالیت آنان را سد می‌کند و موجب می‌شود که به صفوف حکومت اسلامی بپیوندد و یا به شورشیان محلی ملحق شوند.
سازمان «نگهبان حقوق بشر» اخیراً در گزارش‌های خود به اقدامات غیرقانونی رژیم روسیه علیه مردم داغستان اشاره کرده و توضیح داده است زمانی که دولت می‌تواند اعمال زور کند به زحمت ممکن است به امر خدمات اجتماعی بپردازد و اجرای عدالت کند. یکی از روزنامه‌نگاران روزنامه مستقل چرمودیک در مقاله‌ای به این نکته اشاره کرده که حضور روسیه در داغستان بیشتر جنبۀ زینتی و دکوراتیو دارد. امام مسجد مرکزی داغستان نیز می‌گوید مردم دسته دسته برای تظلم به ما مراجعه می‌کنند.
در داغستان هم پیروان اسلامی صوفی وجود دارند که رژیم پشتیبان آنان است و هم سلفی‌ها که مورد علاقه کسی نیستند. چند سال پیش چیزی نمانده بود که بین صوفی‌ها و سلفی‌ها کار به زد و خورد بکشد اما امروز در دو زمینه با یکدیگر اتفاق نظر دارند: مخالفت با دولت اسلامی که مرتب جوانان را به سوی خود جذب می‌کند و با رژیم روسیه و عدم احترام به قوانین آن.
*منبع: اکونومیست؛ ۴ ژوییه ۲۰۱۵
*نوشته: نحاشکالا
*عکس مربوط به رژه داعش در سپتامبر ۲۰۱۴ در شهر رقه در سوریه است.
