هم میهنان عزیزم،
جنبش مشروطهخواهی از برجستهترین رویدادهای درخشان و تاثیرگذار تاریخ معاصر ایران میباشد که سرفصل جدیدی را برای ملت ایران در فرایند جهانی شدن آرمانهای انسانمحور گشود.
به پاس سالگرد رویداد انقلاب مشروطیت، بجاست تا گشت و گذاری در تاریخ معاصر ایران زنیم. مقایسه و نقد آنچه گذشت، آرمانهایی را که در دوران مشروطیت به دست آوردند. دستآوردهایی که با رویداد انقلاب اسلامی ۵۷ از دست دادیم و آنچه را که در افق ایران به دست خواهیم آورد را مورد بررسی قرار دهیم.
در اوایل قرن بیستم، هرج و مرج و فساد در دستگاههای اداری، تهی شدن خزانه مملکت، قحطی، فقر و فلاکت، ورشکستگی اقتصادی کشور و اعطای امتیازهای گوناگون به دیگر قدرتهای خارجی سبب گسترش نارضایتیهای مردمی جامعه شد. از سوی دیگر، تاسیس دارالفنون و مدارس، ایجاد پست و تلگراف، توسعه صنعت چاپ و انتشار روزنامه، تحصیل در کشورهای غربی و افزایش ارتباط روشنفکران، تجار و سیاسیون با کشورهای پیشرفته دیگر سبب شد تا جامعه ایران با ممالکی که دارای حکومت قانون مبتنی بر اراده مردم اداره میشدند، آشنا شوند. اینچنین هستهها و انجمنهای روشنفکری در جامعه تشکیل شد و جنبش مشروطه شکل گرفت.
سرانجام پس از چند ماه مبارزه و اعتصاب از سوی مردم، مظفرالدین شاه در ۱۴ امرداد ماه ۱۲۸۵، فرمان مشروطیت را صادر کرد. به دنبال آن مجلس اول شورای ملی گشایش یافت و نخستین قانون اساسی ایران تدوین و تصویب شد.
پس از رویداد انقلاب مشروطیت در دوران حکومت رضا شاه و محمدرضا شاه پهلوی با الگوبرداری از تحولات کشورهای غربی تلاش های جدی برای نوسازی بخشهای مختلف کشور انجام شد. شکل دادن دولت مرکزی مقتدر و تشکیل یک دولتـ ملت پایدار در ایران، جدا کردن قوانین شرعی از قوه قضاییه، رشد و توسعه اقتصادی، آموزشی، گسترش شهرنشینی، پیدایش طبقه متوسط، قانونگذاری رسمی آزادیهای فردی و اجتماعی برای نخستین بار، و به ویژه اجرای حقوق حمایت از زن و کودک، در کوتاه زمانی ایران را در ردیف کشورهای مدرن و متجدد جهان قرار داد.
به رغم همه تلاشها و موفقیتهای چشمگیر برای نوسازی ارکان کشور، به سبب شرایط خاص ناشی از جنگ سرد در عرصه جغرافیای سیاسی، فرصتی برای رشد فضای سیاسی و گسترش آزادی مطبوعات همراه با رشد هستههای مدنی به وجود نیامد. درنهایت با رویداد فاجعهآور انقلاب اسلامی ۱۳۵۷، دستآوردهای جنبش مشروطه، در چارچوب قانون اساسی تک فرقهای جمهوری اسلامی، به اسارت آرمانهای ولایت فقیه و نهادهای وابسته درآمد. اینچنین جامعه رو به پیشرفت ایران به سمت قهقرا سوق داده شد.
هم میهنانم،
به پاس سالگرد صدور فرمان مشروطیت، چشماندازی را که من برای ایرانمان میبینم، دستیابی به آرمانهای جنبش مشروطیت و به ویژه استقرار «اجتماع و اقتصاد سالم، پویا و پایدار» که در گذر زمان دستخوش فراز و نشیبهای گوناگون نشود، میباشد.
آنچه که در چشمانداز ایران دارای ارزش خواهد بود، محوریت انسان در همه سطوح اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کشورمان است. یک جامعه انسانمحور در چارچوب آزادی پندار، گفتار، نوشتار با استفاده از مطبوعات، رسانهها و شبکههای اجتماعی آزاد متبلور میشود. جامعهای که همه شهروندانش با هر باور، جنس و تیره و تباری که باشند در برابر قانون برابر باشند.
به باور من دستیابی به حاکمیت قانون در بالاترین هرم حکومت، شرطی لازم برای دستیابی به حقوق شهروندی ایرانیان است. تدوین قانون اساسی نوین کشورمان میبایست بر سه شاخصه انسانمحوری، گیتیگرایی و تمرکززدایی قدرت با در نظر گرفتن استقلال و تفکیک سه قوا مبتنی باشد. وجود شورای قانون اساسی در یک دستگاه قضایی مستقل کمک میکند تا قانون اساسی بدون دخالت هیچ نهاد سیاسی و یا اقتصادی اجرا شود.
مهم آنکه قانون و قانونمداری شرط لازم ولیکن شرط کافی برای پایداری ساختار نوین کشورمان نمیباشد. آنچه و اما شرایط کافی و تکمیل کننده شرایط لازم برای دستیابی به یک جامعه پیشرفته و مترقی میباشد، تقویت و گسترش کنشهای مدنی است. حضور تشکلها، سندیکاها و نهادهای بیطرف دولتی در مقابل ساختار اداری و مدیریتی کشور میتواند ضریب اطمینان اجرای قانون اساسی را تامین کند.
آنچه امروز جامعه کشورمان را مجروح کرده است، فقر و تنگدستی به سبب اختلاسهای چشمگیر، انتقال داشتههای مردم ایران به خارج از کشور به منظور سرمایهگذاری در بحرانزایی منطقهای و تحمیل تحریمهای سنگین بر دوش ملت ایران بوده است. برهمین اساس، آنچه در چشم انداز ایران دارای اهمیت ویژه میباشد، پیشرفت در اقتصادی فرانفتی مبتنی بر توسعه تکنولوژی و صنایع گوناگون به ویژه انرژیهای نو، گردشگری و ایجاد امنیت و فضای اعتماد برای سرمایهگذاران، تجار و بازرگانان در داخل کشورمان است.
با توجه به پیشرفت علمی نسل امروز و گسترش ارتباطات همه اقشار جامعه ایران به ویژه جوانان و زنان با برون از مرزهای کشورمان، دستیابی به آزادی و رفاه اقتصادی پویا و پایدار میسر میباشد. ضریب سلامت اطمینان اقتصاد نوین ایران با مشارکت مردمی با تکیه بر آگاهی شهروندان و گردش آزاد اطلاعات تامین میشود. در جامعهای که اطلاعات، آزادانه در اختیار همگان قرار بگیرد، جایی برای اختلاس و چپاول سرمایه های ملی قرار گرفته نخواهد شد.
در شرایط کنونی کشورمان با اقتصاد فروپاشیده، خفقان و قدرت مطلقه ولایت فقیه، با شرایطی مشابه دوران مشروطیت مواجه است و جامعه ایران نیازمند انسجام همه نیروهای مدنی است که دست در دست هم در مقابل استبداد ایستادگی کنند. زمان آن فرا رسیده است که دست در دست هم با گذر از این نظام آپارتاید مذهبی به جامعهای پیشرفته و مترقی دست یابیم.
پاینده ملت بزرگ ایران
رضا پهلوی
۱۴ امرداد ۱۳۹۴
