اژدهای زرد در سرزمین ملکه: قراردادهای عظیم تجاری و اتمی

کامیار بهرنگ (+عکس) – بریتانیا درهای اقتصاد خود را به روی چین باز کرده و به گفته جرج آزبورن وزیر خزانه‌داری دولت بریتانیا انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۵ چین بعد از ایالات متحده آمریکا به بزرگترین شریک اقتصادی این کشور تبدیل شود.

اهمیت سفر شی جین پینگ، رئیس جمهور چین به لندن به حدی بود که ملکه بریتانیا به افتخار ورودش وی را به عنوان مهمان رسمی به حضور پذیرفته و ضیافت شامی ترتیب داد.

مقدمات این سفر و مذاکرات اولیه آن در سفر ماه پیش وزیر خزانه‌داری بریتانیا به چین مهیا شده و پیش‌بینی می‌شد در طول سفر شی جین پینگ به بریتانیا قراردادهایی با ارزش تقریبی ۳۰ میلیارد پوند میان دو کشور امضا شود. دو طرف رسیدن به این سطح از روابط را «عصر طلایی» خطاب کرده‌اند. دستاوردهای این سفر اما از پیش‌بینی‌های انجام شده پربارتر بوده و به گفته دیوید کامرون ارزش قراردادهایی که روز چهارشنبه ۲۱ اکتبر میان دو کشور امضا شده است رقمی نزدیک به ۴۰ میلیارد پوند (۶۳ میلیارد دلار) را شامل می‌شود. پرفسور کمل ملاهی استاد مدرسه بازرگانی وارویک در برتانیا رابطه تجاری میان این کشور و چین را یک «اتحاد برد- برد» دانسته است.

از تاکسی تا نیروگاه اتمی

تاکسی‌ها سیاه رنگ لندن که بخشی از نماد شهری آن محسوب می‌شود توسط یک شرکت خصوصی که صاحبان اصلی آن چینی هستند تولید می‌شود. در بخشی از قرارداد تجاری مبلغی نزدیک به ۵۰ میلیون پوند به ساخت تاکسی‌های جدید اختصاص یافته است.

اتوبوس‌های دوطبقه قرمز رنگ نیز از دیگر نمادهای لندن هستند که با سرمایه‌گذاری ۲ میلیارد پوندی شرکت ADL بریتانیا و ‌BYD چین به سوی تکمیل ناوگان اتوبوس‌های برقی خواهند رفت. در سال‌های گذشته برخی از اتوبوس‌های لندن به واسطه کاهش آلودگی هوا و استفاده کمتر از سوخت‌های فسیلی به اتوبوس‌های برقی تبدیل شدند و با این سرمایه‌گذاری تعداد بیشتری اتوبوس جدید تولید خواهد شد. بر اساس برآوردها تنها این بخش از قرارداد ۲۵۰۰ شغل جدید در بریتانیا و ۱۵۰۰ شغل در دیگر کشورها به وجود خواهد آورد.

با سرمایه‌گذاری ۲۰۰ میلیون پوندی چین در دانشگاه یورک، سالانه ۳۰۰ دانشجوی چینی برای تحصیل در رشته‌های مرتبط با رسانه به این دانشگاه اعزام خواهند شد. جدا از این در قراردادهای جداگانه حق پخش تعدادی از برنامه‌های تلویزیونی شبکه ITV و Future TV نیز امضا شده است.

سرمایه‌گذاری ۱۰۰ میلیون پوندی چینی‌ها در پارک پارامونت لندن، این مجموعه‌ی تفریحی را که یکی از بزرگترین نمونه‌های آن در اروپا است تا ۶ سال آینده آماده بهره‌برداری خواهد کرد.

در این میان آنچه مشخص است بخش بزرگی از سرمایه‌‌گذاری‌های مشترک بریتانیا و چین در عرصه صنعت خودرو سازی به روی توسعه اتومبیل‌های برقی است. در این میان جدا از دیگر برنامه‌هایی که در بخش اتوبوس‌ و تاکسی لندن، یک پروژه ۵۰ میلیون پوندی با همکاری شرکت‌های آستین مارتین و چاینا اکوالیتی برای توسعه اتوموبیل‌های برقی اجرا خواهد شد.

یکی از مهمترین پروژه‌های تحقیقاتی که شرکت هووایی و دانشگاه منچستر در آن شرکت خواهند داشت به ساخت لایه‌های جدید برای مقابله با اثرات زیان‌بار رعد و برق بر روی تاسیسات و یا هواپیما اختصاص دارد.

مهمترین بخش این بسته اقتصادی سرمایه‌گذاری ۵/۴ تا ۸/۲ میلیارد پوندی چین در صنعت اتمی بریتانیا است. چین در همکاری با شرکت فرانسوی EDF در نخستین مرحله به بازسازی و گسترش نیروگاه اتمی هینکلی خواهد پرداخت. این نیروگاه که در حال حاضر بر اساس توافق بریتانیا و فرانسه تعطیل شده است تا سال ۲۰۲۵ مجددا به چرخه تولید بازخواهد گشت. شرکت فرانسوی EDF نیز اعلام کرده است که در آینده امکان انتقال ۱۵ درصد مالکیت خود به چین وجود دارد. بخشی دیگر از سرمایه‌گذاری‌های اتمی چین در بریتانیا برای ساخت یک نیروگاه جدید اتمی در سامرست است. این نیروگاه نزدیک به ۱۸ میلیارد هزینه خواهد داشت و چین نزدیک به ۳۰ درصد هزینه‌های آن را تامین خواهد کرد. با راه‌اندازی نیروگاه اتمی هینکلی نزدیک به ۲۵ هزار فرصت شغلی ایجاد و بعد از سال ۲۰۲۵ تا مدت ۶۰ سال به تامین بخشی از نیازهای انرژی بریتانیا مشغول خواهد شد.

چین بدون این قراردادها نیز در بسیاری از زیرساخت‌های بریتانیا سرمایه‌گذاری کرده است. در حال حاضر نزدیک به ۱۰ درصد سهام فرودگاه هیثرو و شرکت آب تیمز (Thames Water) در اختیار چینی‌هاست.

پروفسور استیو سنگ، پژوهشگر روابط بریتانیا و چین در دانشگاه ناتینگهام بر این باور است که «سیاست‌های انرژی در بریتانیا امروز توسط خزانه‌داری و نه وزارت امور خارجه و وزارت انرژی تعیین می‌شوند».

حقوق‌بشر در سایه توسعه اقتصادی

بنا به گزارش‌های نهادهای بین‌المللی، دولت چین در بسیاری موارد کارنامه‌ی مثبتی در  عرصه حقوق بشر ندارد. عفو بین‌الملل با اشاره به اینکه آمار دقیقی از میزان اعدام‌های انجام شده در چین وجود ندارد میزان آن را در این کشور بالاترین رقم در جهان عنوان می‌کند. برخورد دولت چین با تبتی‌ها و مسلمانان غرب این کشور نیز مورد انتقاد بسیاری از نهادهای حقوق بشری قرار گرفته است.

در ضیافت سلطنتی ملکه بریتانیا به افتخار حضور شی جین پینگ، پرنس چارلز غایب بود. او و همسرش کاملیا که رابطه نزدیکی با دالایی‌ لاما رهبر بودائیان دارند بدون ذکر دلیل اعلام کرده بودند که در این مراسم شرکت نخواهند کرد.

اما دیوید کامرون نخست وزیر بریتانیا در کنفرانس مطبوعاتی مشترک خود با شی جین پینگ، رئیس جمهور ی چین تاکید داشت که در کنار مذاکرات اقتصادی به روی «مسائل دشوارتری مانند فضای سایبری و حقوق بشر» آزادانه صحبت شده است.

رئیس جمهوری چین نیز در این دیدار تاکید کرده است که «فضای لازم برای بهبود» وضعیت حقوق بشر در چین وجود دارد.

آی وی‌وی هنرمند معترض چینی مقیم بریتانیا در این مورد گفته بود: «اگر کامرون موضوع حقوق بشر را مطرح نکند، مردم چین بسیار ناامید خواهند شد».

با این همه مسلم است که بریتانیا نیز مانند دیگر کشورهای غربی، قراردادهای عظیم اقتصادی را معطل مسایل مربوط به حقوق بشر نخواهد کرد. سال‌هاست که طرح حقوق بشر در کنار دید و بازدیدها و ضیافت‌های مقامات غربی و حاکمان کشورهای غیردمکراتیک به بخشی از تشریفات این دیدارها تبدیل شده است.