کامیار بهرنگ – بسیاری از کاربران رسانه‌های اجتماعی امروز با یک پدیده جدید روبرو هستند؛ «داب‌اسمش».ایده بسیار ساده است، روی یک ترانه، سخنرانی و یا بخشی از یک فیلم لب می‌زنید و در یک ویدئو ۱۰ ثانیه‌ای آن را ارسال می‌کنید. صفحه اصلی داب‌اسمش در فیس‌بوک امروز نزدیک به ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار عضو دارد. اما ایرانی‌ها هم برای خودشان یک شبکه جداگانه دارند؛ دابس‌اسمش ایرانی. با اینکه تعداد اعضای این شبکه به آن اندازه بالا نیست اما هزاران کاربر ایرانی ویدئوهای این شبکه را در فیس‌بوک دنبال می‌کنند و در رسانه‌های اجتماعی دیگر دست به دست ارسال می‌کنند.
بعد از اینکه موضوع «شهروند خبرنگار» به ابزاری برای ارسال خبرهای جدید و به روز از میان خود جامعه و توسط همان جامعه تبدیل شد، حالا به نظر می‌رسد شهروندان یک عرصه دیگر را تجربه می‌کنند. از سوی دیگر بررسی این ویدئوها به روشنی قدرت نفوذ رسانه‌های اجتماعی را نشان می‌دهد. شبکه‌هایی که در بخش‌های گوناگون جامعه خود را پیدا کرده است و حالا دیگر نمی‌توان به آنها «فضای مجازی» گفت. این فضاها بخشی از زندگی مردم شده است و به نماینده از «شبکه‌های اجتماعی» صدای مردمی شده است که زندگی را به شکل‌های گوناگون تجربه می‌کنند.
برای فهم دقیق‌تر این زندگی به سراغ ادمین (مدیر) صفحه داب‌اسمش ایرانی در فیس‌بوک رفتم. به تعبیری، کسی‌که بیشتر از همه درگیر این زندگی است و شاید یکی از بهترین کسانی باشد که بتواند نبض جامعه را در دستان خود حس کند. او سال‌ها تجربه مدیریت سایت‌های اینترنتی از جمله وبسایت چیزومیز را داشته و اطلاعات جالبی درباره «مخاطب» در این فضا دارد.
– شما با توجه به اینکه سال‌هاست تجربه اداره سایت‌های اینترنتی را دارید آیا با ورود رسانه‌های اجتماعی تفاوتی را در کار خودتان احساس کردید؟
– اوایل که رسانه‌های اجتماعی مثل فیس‌بوک راه افتادند ما اهمیت نمی‌دادیم تا اینکه متوجه شدیم ترافیک سایت روز به روز رو به نزول هست و به همین دلیل به این رسانه‌های اجتماعی به چشم رقیب نگاه کردیم. اما بعدها نه تنها مجبور شدیم همکاری کنیم (از همکاری منظورم راه‌اندازی صفحه‌ای به نمایندگی از وبسایت بود) بلکه متوجه شدیم حالا از طریق همین رسانه‌های اجتماعی می‌توانیم قسمتی از ترافیک از دست رفته را از طریق اشتراک‌گذاری مطالب پس بگیریم.
واقعیت این است که باید بپذیریم اکثریت مردم قبل از چک کردن ایمیل و در مواردی حتی قبل از شستن صورت در صبح این رسانه‌های اجتماعی را چک می‌کنند. موجی از اخبار، سرگرمی و ویدیو و به روزترین موضوع‌ها از طریق فیس‌بوک، اینستاگرام، تلگرام، وایبر، واتس‌اپ و… به سوی افراد می‌آید. واقعا جای تعجب نیست که باعث کمبود وقت شود و چک کردن روزانه وبسایت‌هایی مانند سایت و رسانه‌های اجتماع از اولویت‌های آنان نباشد. از دید ما این رسانه‌ها ابزارهایی شدند که کمک می‌کنند تا بهتر و سریع‌تر متوجه آخرین اخبار و علایق کاربرها شویم و از آن در وبسایت خود استفاده کنیم.
– پروژه داب‌اسمش، نمونه‌ی ایرانیِ یک جریان خارجی است. برداشت شما از روند استقبال مخاطب ایرانی از این پروژه‌ها چیست؟
– بله؛ ما نمونه‌های شبیه داب‌اسمش داشتیم و خواهیم داشت. Persian Vine و یا Ice Bucket Challenge [چالش سطل یخ] نمونه‌هایی از این پروژه‌ها هستند. این ایده‌ها و برنامه‌ها اول در بازار خارجی و انگلیسی زبان طرفدار پیدا می‌کنند و در واقع سر و صدا به راه می‌اندازند و بعد موج‌اش به مخاطبان کشورهای دیگر از جمله ایران می‌رسد.
به قول مخاطبان ما، ایرانی‌ها همیشه در صحنه حاضر هستند و مخصوصا از آنجایی که ملتی شوخ طبع و عاشق طنز و خنده هستیم به محض دسترسی به سوژه و ابزارهای کمدی‌سازی مثل داب‌اسمش، موج شکن هم ما را از پا در نمی‌آورد.
– یکی از جنبه‌های مهم داب‌اسمش درگیر کردن ایرانیان خارج و داخل کشور، هر دو، است. خود شما چه برداشتی از این موضوع دارید؟ این در حالیست که در پروژه های سیاسی سریعا خط کشی دیده می شود.
– راستش من با استفاده جمله «ایرانیان خارج و داخل کشور» در مورد موضوع هنر، علایق و موسیقی مخالف هستم. در مورد درگیر کردن ایرانیان خارج و داخل در بحث داب‌اسمش حقیقت‌اش این است که دسترسی به سوژه و موضوع برای دوستان داخل ایران آسان‌تر است و استفاده از کلمه درگیری شاید در اینجا به معنی نزدیک کردن این دوستان باشد و ما کاملا متوجه این مساله شدیم.
خوب است که با وجود تکنولوژی و با وجود اپلیکیشن‌هایی چون داب‌اسمش، نزدیکی، رفاقت و احترام «ایرانیان داخل و خارج» به «ایرانیان سراسرجهان» تبدیل شود و دست‌کم در این مورد دوگانگی بین خودمان ایجاد نکنیم. در مورد مساله سیاسی حقیقت‌اش من سررشته ای ندارم ولی فرق مشخص این است که داب‌اسمش، ایرانی را به ایرانی و شهروند را به شهروندی دیگر نزدیک می‌کند و ردپایی از دولت و یا ارگان‌های سیاسی در آن نیست و به همین دلیل خط کشی احساس نمی‌شود.
– یک موضوع دیگر، موضوع شادی در داب‌اسمش ایرانی است. این برخلاف برنامه های رسمی است که روند شادمانه کمرنگی دارند. آیا شما هم این شادی را می‌بینید؟ به نظر شما چرا باید این اختلاف وجود داشته باشد؟
– جواب اصلی این سوال همان است که کمی بالاتر دادم. در DNA ما ایرانی‌ها طنز و جوک کاشته شده و کاریش هم نمی‌شود کرد حتی اگر گروهی قصد کنترل و تغییر این مساله را داشته باشند.
من ۱۰۰ درصد این شادی را نه تنها در داب‌اسمش بلکه در خیلی موارد دیگر می‌بینم که هموطنانم منتظر موقعیتی برای شادمانی و خوشحالی هستند. شاید خیلی‌ها باور داشته باشند که این موضوع به دلیل فشار حکومت ایران و نبودن تفریح است که این مسائل گل می‌کند. اما بیش از ۵۰ درصد این ویدیوها از طرف هموطنان خارج از ایران است و دلیل مرا به شکلی دیگر اثبات می‌کند.
– یکی دیگر از مسائلی که مطرح است در پروژه اصلی داب‌اسمش، حضور سلبریتی‌هاست، چیزی که در میان داب‌اسمش ایرانی کم‌ر‌نگ است. به نظر می رسد سلبریتی ایرانی هنوز از رسانه‌های اجتماعی دور است و یا حتی نمی‌خواهد خودش را درگیر کند. شما که سال‌هاست با این امور آشنا هستید این موضوع را چگونه می‌بینید؟
– —محبوبیت داب‌اسمش همان طور که قبلا گفتم بین مخاطبان انگلیسی زبان بسیار بیشتر بوده و هست. با حضور سلبریتی‌هایی مثل جنیفر لوپز و… به گسترش داب‌اسمش کمک شد و بیشتر به گوش دیگران رسید. به نظر من با این کار این هنرمندان مخاطب بیشتری می‌گیرند و هیچ اعتنایی به عواقب آن، چه خوب و چه بد، ندارند. آنها نگران مورد قضاوت قرار گرفتن نیستند و در واقع هراس از هیچ چیز از جمله باورهای مذهبی یا سیاسی ندارند. این در حالیست که هنوز بسیاری از ما ایرانی‌ها با این مساله مشکل داریم. من مطمئن هستم که بسیاری از ایرانیان اپلیکیشن داب‌اسمش را دانلود کرده‌اند و دست‌کم یک ویدئو هم درست کرده‌اند اما به باور من امروز ما تنها ۵ درصد این ویدئوها را در رسانه‌های اجتماعی مشاهده می‌کنیم که به اشتراک گذاشته شده‌اند.
خود من یکی از آن افراد هستم که بیش از ۱۰ ویدیو ساخته‌ام و مدیر صفحه داب‌اسمش هم هستم ولی تا امروز یک ویدیو هم به اشتراک نگذاشتم. سلبریتی ها هم اشخاصی مثل من و شما هستند. ایرانی! از فضا که نیامده‌اند. باید به رادارهایی هم که اطراف آنها وجود دارند اشاره کنم. آنهایی که مخاطبان بیشتری دارند به همان میزان هم جمعیت بیشتری منتظر خطا و در واقع سوژه از سوی این افراد هستند. به باور من اگر آنها نیز کمتر به نظر مردم حساس باشند و ترسی (به هر دلیل) در وجودشان نباشد خیلی راحت‌تر با این موضوع کنار خواهند آمد. اگر من یک مخاطب داشتم کماکان خیلی راحت‌تر و خودمانی‌تر واکنش نشان می‌دادم و ویدیوهایم را به اشتراک می‌گذاشتم تا اینکه هزاران مخاطب داشته باشم.
*برای دیدن ویدئوهای داب‌اسمش ایرانی می‌توانید به وبسایت و یا صفحه‌ی فیس‌بوکی آن مراجعه کنید.
