از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ جهان آزاد به ویروسی مبتلا شد که از قبل به جان کشورهای اسلامی افتاده بود.
(+عکس) یک هفته از حملات تروریستی ۱۳ نوامبر در پاریس می‌گذرد. حملاتی که با کشتار در به اصطلاح «هدف‌های نرم» مانند ورزشگاه و کنسرت و رستوران و خیابان تا کنون حدود ۱۳۰ کشته و ده‌ها زخمی بر جای گذاشته است. این حملات که ترور در غرب و کارزار علیه آن را وارد مرحله جدیدی کرد از جهات گوناگون دارای اهمیت است. اهمیتی که آزادی و امنیت و اقتصاد را تحت تأثیر قرار داده و هم‌زمان وضعیت خاورمیانه به ویژه جنگ در سوریه را به سوی تعیین سرنوشت سوق می‌دهد.
با اینکه برخی از کارشناسان امنیتی انجام کشتار اخیر در پاریس توسط داعش را با تردید می‌نگرند اما تصمیم رهبران سیاسی جهان با «اتحاد ضد داعش» ظاهرا جدی است. مدت‌هاست که ثابت شده است «ترور» دیگر فقط مسأله آمریکا نیست. دور نیست که همه جهان درک کند که «ترور» فقط مسأله آمریکا و اروپا و جوامع باز و غربی هم نیست. آن کشورهایی که بیش از همه از ترور رنج می‌برند اتفاقا همان‌هایی هستند که تروریست‌ها آنها را متعلق به خود می‌دانند و در آنها آموزش می‌بینند. امروز جهان آزاد فقط با یک چالش امنیتی بزرگ روبرو نیست. ارزش‌های انسانی و دستاوردهای بشری این جهان به چالش گرفته شده است. پیش از داعش، القاعده و قبل از آن طالبان و پیش از طالبان، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی و قبل از اینها اخوان‌المسلمین و سید قطب با طرح «خلافت اسلامی» پیامی را به جهان صادر کردند که فجایع نیویورک و لندن و مادرید و پاریس فقط نشانه‌هایی از طرح دعوی آنها بر همان جهان هستند.
Reuters©
آزادیِ اروپا در گرو امنیت
اولین واکنش کشورهای اروپایی به حمله تروریستی ۱۳ نوامبر افزایش بودجه امنیتی و ضد تروریستی خود بوده است. در بریتانیا دولت با افزایش ناگهانی بودجه نیروهای امنیتی و عملیاتی ضد تروریستی به میزان ۴ میلیارد پوند موافقت کرده است. با اینکه جزئیات دقیق این بودجه اطلاعاتی منتشر نشده اما مشخص است این بودجه در اختیار نیروی ویژه هوایی (SAS)، نیروی ویژه دریایی (SBS) و نیروی اطلاعاتی قرار خواهد گرفت. بخش بزرگی از این بودجه صرف خرید و به روزرسانی تجهیزات نظامی میشود اما بخشی از آن به گفته دیود کامرون، نخست وزیر بریتانیا در برنامههایی که او از آن به عنوان «اصلاحات و مدرنسازی مسلمانان برای ایجاد گفتمانی ضد افراط‌گرایی» نام برده است هزینه خواهد شد. بریتانیا پس از آلمان و فرانسه بیشترین جمعیت مسلمان در اروپا (غربی) را داراست.
Reuters©
در همین حال در کشورهایی مانند بریتانیا که پلیس مسلح تنها در مکان‌های حساس همچون سفارتخانه‌ها و برخی مراکز مهم سیاسی دیده می‌شوند، حالا در بسیاری از نقاط شهر هم با شمایلی جدید حضور پیدا می‌کنند. اولین برخورد شهروندان لندن با این پلیس جدید در مسابقه فوتبال میان تیم ملی انگلیس و فرانسه بود. جایی که شاهزاده ویلیام و دیوید کامرون نیز برای اعلام همبستگی با مردم فرانسه حضور پیدا کردند.
در فرانسه نیز بعد از حضور فرانسوا اولاند در نشست مشترک مجلس ملی و سنا با اعلام وضعیت اضطراری در کشور از خواست دولت برای تمدید آن به مدت سه ماه خبر داد. او در این نشست از عزم دولت‌اش برای اصلاح قانون اساسی این کشور به منظور باز شدن دست دولت برای عملکرد در «شرایط بحرانی» سخن به میان آورده و در همین حال بر سیاست‌های نظامی فرانسه در سوریه تاکید کرد. رئیس جمهوری فرانسه با اشاره به اعزام ناو جنگی «شارل دوگل» به آب‌های شرقی فرانسه تاکید کرد که با استقرار این ناو توان حمله فرانسه به مواضع داعش در سوریه سه برابر افزایش خواهد یافت. هم‌زمان مواضع داعش در سوریه به شدت بمباران شدند.
نگرانی از جنگ جهانی سوم
ملک عبدالله پادشاه اردن هاشمی در یک کنفرانس مطبوعاتی با اشاره به شکل‌گیری یک اتحاد جهانی علیه داعش از «مواجهه دنیا با جنگ جهانی سوم» سخن به میان آورده است. شاید در نگاه اول سخنان ملک عبدالله را بتوان اغراق از شرایط موجود تفسیر کرد اما خبرهای دیگر نشان می‌دهد که دنیا خود را برای شرایط یک جنگ جهانی آماده می‌کند.
Reuters©
بن رودس، معاون مشاور امنیتی کاخ سفید در مصاحبه‌ای با اشاره به ماده ۵ سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) گفته است «در صورت تمایل فرانسه برای استناد به این ماده» ایالات متحده آمریکا «شانه به شانه آنها برای اجرای آن» آماده خواهد بود. ماده ۵ این پیمان، حمله به یکی از اعضای این سازمان را اعلام حمله به تمام اعضای آن می‌داند. پس از حملات ۱۱ سپتامبر برای اولین بار در تاریخ این پیمان دایره‌ی جنگ از حوزه‌های سرزمینی اعضای این پیمان خارج شد. با اینکه فرانک اشتاین مایر، وزیر امور خارجه آلمان استناد به این ماده را دور از ذهن دانسته بود اما چهارشنبه شب بنا به درخواست ژان ایو لودریان وزیر دفاع فرانسه و با استناد به بند ۷ از ماده ۴۲ پیمان لیسبون، اتحادیه اروپا به اتفاق آرا رای به حمایت از خواست دولت فرانسه داد. این بند از پیمان لیسبون مانند آنچه در پیمان ناتو وجود دارد، اعلام می‌کند «در صورت انجام خشونت مسلحانه در خاک یکی از اعضای این اتحادیه»، اعضای دیگر موظف به کمک و همیاری با کشور قربانی هستند.
این نخستین بار است که یکی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا به این بند از پیمان لیسبون استناد می‌کند.
واکنش‌های غیرمعمول
حادثه ۱۳ نوامبر پاریس جدا از تمام ابعاد آن که می‌تواند چهره‌ی سیاسی جهان را تغییر دهد از جهاتی دیگر نیز اهمیت داشت. ۵۰ گروه مخالف بشار اسد از جمله «جیش الاسلام» در یک بیانیه مشترک با اشاره به حادثه پاریس آن را «حمله به ارزش‌های انسانی» دانسته و تاکید کرده‌اند «ملت سوریه در ۵ سال گذشته هر روز با این تروریسم که از دو منبع داعش و نظام اسد تغذیه می‌شوند روبرو بوده‌اند». در همین حال بشار اسد نیز در مصاحبه با یک کانال رادیویی فرانسه با محکوم کردن حادثه تروریستی پاریس، تاکید کرد «ترورهایی که امروز فرانسه با آن روبرو شده است درست همان چیزی است که ما ۵ سال در سوریه شاهد آن هستیم».
سید حسن نصرالله دبیرکل حزبالله لبنان نیز در یک پیام تصویری با توصیف حادثه ۱۳ نوامبر پاریس به یک حمله «وحشیانه» گفته است: «مردم منطقه ما تروریسمی را که داعش سردمدار آن است، به خوبی می شناسند». او در این پیام تاکید کردد که «داعش هیچ آینده‌ای ندارد». وی انفجار اخیر در جنوب بیروت را که به کشته شدن ۴۳ نفر انجامید نتیجه «مبارزه حزبالله در سوریه» دانست.
حرکت مقاومت اسلامی (حماس) نیز که خود از جمله گروه‌هایی است که در لیست گروه‌های تروریستی اتحادیه اروپا و ایالات متحده قرار دارد به حادثه تروریستی در پاریس واکنش نشان داد. باسم نعیم از اعضای رهبری این گروه با انتشار یک ایمیل ضمن محکوم کردن این «رشته اقدامات تروریستی» برای مردم فرانسه «امنیت و آرامش» آرزو کرده است.
جمهوری اسلامی در اتحاد علیه ترور
حجت الاسلام حسن روحانی با انتشار پیامی با اشاره به اینکه ایران خود «قربانی پدیده شوم تروریسم» است، «به نام ملت بزرگ ایران» این حادثه را به دولت و ملت فرانسه تسلیت گفت. او روز سه شنبه در تماسی تلفنی با فرانسوا اولاند تاکید کرد: «ما به عنوان ملتی که با آثار شوم تروریسم آشنا هستیم، اعلام می‌کنیم آماده انجام هر اقدامی علیه تروریست‌ها در هر نقطه جهان هستیم». روحانی در این تماس از آمادگی جمهوری اسلامی به منظور «همکاری‌های امنیتی و اطلاعاتی با فرانسه در روند مبارزه با تروریسم» سخن به میان آورده و اضافه کرده است: «اینکه تروریست‌ها می‌کوشند خود را به اسلام نسبت دهند، دروغ بزرگ است».
Reuters©
این در حالیست که حجت الاسلام علی سعیدی نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در واکنش به حوادث تروریستی ۱۳ نوامبر پاریس گفته است: ««گسترش اسلام در اروپا باعث شده اروپایی‌ها نگران شوند و دست به اقدامات ایذایی در جهت مقابله با حرکت اسلام بزنند».
محمدنبی حبیبی، دبیرکل حزب موتلفه اسلامی (که محمدعلی بخارایی عامل ترور حسنعلی منصور، از چهره‌های شناخته شده آن است) نیز با اشاره به اینکه «غرب باد کاشته است که توفان درو می‌کند» اضافه کرده است: «تروریسم محصول کارکرد سرویس‌های امنیتی اروپا و آمریکا است، آنها تروریسم را به جان بیداری اسلامی انداختند تا این حرکت را منحرف کنند».
Reuters©
این تناقض در مواضع رسمی و سخنان دست در کاران رژیم، نشان می‌دهد که نظام جمهوری اسلامی اگرچه به دلیل منافع سیاسی و اقتدارگرایانه ممکن است دست همکاری به سوی اروپا و آمریکا دراز کند اما نمی‌توان پشتیبانی آن از تروریسم و تفکر «صدور انقلاب اسلامی» را فراموش کرد. در عین حال، به بازی گرفتن رژیم ایران توسط کشورهای قدرتمند برای باز گرداندن ثبات به منطقه، از جمله به این دلیل است که جمهوری اسلامی یکی از عاملان بی‌ثباتی و گسترش تروریسم در منطقه است. کمتر تحلیل‌گر و ناظر سیاسی است که شکل گرفتن «داعش» را به سلطه‌جویی و حرص و طمع رژیم ایران برای گسترش شیعه‌گری در منطقه ربط ندهد.
Reuters©
Reuters©
