خشکیدن دریاچه اورمیه یک مشکل زیست‌محیطی است و نه قومیتی!

روز دوشنبه ۱۶ نوامبر به دعوت سازمان مردمان و ملت‌های بدون نماینده کنفرانسی با موضوع دریاچه اورمیه فاجعه‌ای انسانی و زیست محیطی برگزار شد.

سازمان نام‌برده بر پایه حمایت و همکاری با سازمان‌ها و ارگان‌های مردمی و محلی و اقلیت‌هایی فعالیت می‌کند که فاقد نماینده در سطح بین‌المللی هستند.

در این کنفرانس، کارشناسان به بررسی دلایل خشک شدن دریاچه اورمیه پرداخته و راهکارهایی نیز عرضه کردند. اما برخی از حاضران که مدعی نمایندگی از ایده موهومی به نام «آذربایجان جنوبی»‌ هستند، موضوع را به سوی مسایل قومیتی منحرف کردند.

یک موضوع جهانی

این کنفرانس با سخنان نماینده پارلمان اروپا دکتر کلاوس بوخنر از حزب سبزهای آلمان و متخصص فیزیک نظری آغاز شد. وی تحقیقات مفصلی در رابطه با دریاچه اورمیه دارد. در ابتدای این نشست دکتر بوخنر با اشاره به اهمیت زیست محیطی و تاثیرات منطقه‌ای این فاجعه تاکید کرد تنها چاره توقف این فاجعه زیست محیطی با توجه به عدم اقدامی کارا از سوی رژیم ایران،  فشار بین‌المللی است.

وی گفت: «من نگران سلامت مردم این منطقه هستم چرا که تاثیرات زیست محیطی این فاجعه بسیار مخرب است. برای پایان بخشیدن به این فاجعه بایستی فعالان سیاسی و محیط زیست همکاری کنند تا کاری از پیش برود.» وی افزود: «با شرایطی که هنوز بر روابط ایران و آمریکا حاکم است و با توجه به نزدیکی بیشتر اتحادیه اروپا به دولت ایران، این وظیفه بر دوش ما اروپاییان سنگینی می‌کند که تلاش بیشتری در این رابطه داشته باشیم.»

در ادامه آقای بلوکمن از  مرکز تحقیقاتی  مطالعات سیاسی اروپا به شرایط حاکم بر روابط ایران و اتحادیه اروپا پس از توافق وین پرداخت.  وی  از سر گیری روابط متعارف را هنوز در مراحل ابتدایی دانست و تأکید کرد که نزدیکی بیشتر با ایران مشروط به انجام تعهدات در چهارچوب توافق وین از سوی این کشور است. وی افزود: «با این همه همچنان بیش از ۳۰ فرد و سازمان مرتبط با جمهوری اسلامی  تحت تحریم به دلیل نقض حقوق بشر می‌باشند و این تحریم‌ها ادامه خواهد داشت». وی ادامه داد: «آنچه اتحادیه اروپا از ایران می‌خواهد، احترام و اجرای حقوق بشر، عدم حمایت از تروریسم منطقه‌ای، کمک به روند صلح در خاورمیانه و عدم ماجراجویی اتمی است. هنوز اقدامات بیشتری باید انجام شود تا روابط با ایران بهبود یابد».

خانم پوزو ورا از دفتر مدیر کل زیست بوم کمیسیون اروپا یکی دیگر از شرکت‌کنندگان این کنفرانس بود که به ارائه توضیحاتی در رابطه با حمایت‌های این مرکز از سازمان‌های غیر دولتی فعال در زمینه محیط زیست پرداخت و درباره شرایط حاکم بر فاجعه زیست محیطی دریاچه اورمیه، نبود فضای باز و لازم برای فعالیت سازمان‌های غیر انتفاعی زیست محیطی را یکی از موانع نجات دریاچه اورمیه دانست.  وی با اشاره به عملکرد ضعیف مسؤولان ایران جایگاه سازمان‌های غیر دولتی را در این کارزار خالی دانست. وی افزود که این دفتر آماده ارائه هر گونه خدمات درزمینه‌های زیست محیطی از ارائه حمایت‌های تکنیکی و تحقیقاتی گرفته تا حمایت مالی و اختصاص بودجه است. همچنین این مرکز با تهیه و تدوین گزارش‌های مکرری در رابطه با ابعاد فجایع زیست محیطی تلاش می کند تا با ارائه کمک‌های تخصصی به دولت‌ها در این زمینه یاری رساند.

دکتر استفان میشکه از دانشگاه ایسلند که به  منظور شرکت در این جلسه به بروکسل سفر کرده بود  به ارائه گزارشی از تحقیقات خود در مورد دریاچه اورمیه و دیگر نمونه های مشابه زیست محیطی پرداخت و با رد این تئوری که خشکی دریاچه اورمیه بر اثر یک چرخه گردش آب هوایی است گفت: «این دریاچه بیش از ۱۰ هزار سال قدمت دارد و با تکیه بر آزمایش‌هایی که من بر لایه‌های رسوبات این دریاچه انجام داده‌ام در طول این ده قرن هیچ گاه چنین دگرگونی فاحشی در میزان آب این دریاچه وجود نداشته است». وی افزود: «در مطالعه دریاچه آرال و بحر میت و مقایسه داده‌های پدیده  خشک شدن دریاچه‌ها با یکدیگر تنها عامل این دسته از فجایع، استفاده بیش از حد و نادرست منابع آبی در حوزه  آب‌ریز دریاچه توسط صنایع کشاورزی و همچنین سدسازی‌های بیجاست».

یک موضع تفرقه‌افکنانه

پس از این بخش و با سخنان نماینده «اتحادیه آذربایجان جنوبی» و جنبش دانشجویان «آذربایجان جنوبی» محور بحث از ساختار تخصصی زیست محیطی و چاره جویی برای احیای دریاچه اورمیه به بحث‌های قومیتی تغییر یافت.

خانم آیدا کریملی سخنان خود را با این جملات که ربطی به موضوع کنفرانس نداشت آغاز کرد: «برای قرن‌ها فارس‌ها به ما توهین کرده‌اند، آنها به ما می‌گویند «خر» آنها همان طور که در بولتن ما می‌بینید ما را به شکل سوسک کشیدند و در هفته اخیر در تلویزیون رژیم «فارس» برنامه‌ای پخش شد که در آن یک پسر آذری «ترک» با برس توالت مسواک زده بود و ما را مسخره کردند. الان که من با شما صحبت می‌کنم مردم در خیابان‌های «آذربایجان جنوبی» در حال اعتراض هستند. رژیم دریاچه اورمیه را عامدانه خشکانده. این جنایت علیه بشریت است و نسل‌کشی آذری‌های ترک».

سپس آقای مردانی از «جنبش دانشجویان آذربایجان جنوبی» به ارائه گزارشی در رابطه با میزان اورانیوم موجود و خطرات احتمالی توفان‌های نمک که مردم و کشاورزی منطقه را تهدید می‌کند پرداخت. وی نیز با اشاره به سدسازی بی رویه و عدم مدیریت آب در منطقه، این فاجعه را «مهندسی شده» دانست.

در بخش پرسش و پاسخ نماینده‌ای از «جنبش جوانان کردستان» با طرح سوال از آقای مردانی به موضوع اختلافات قومی میان کردها و آذری‌ها در منطقه پرداخت و به توهین‌ آذری‌ها در استادیوم اورمیه به کردها اشاره کرد.

یکی دیگر از حضار با اعتراض به بیان این موضع از سوی نماینده «اتحادیه آذربایجان جنوبی» مبنی بر «فارس» خواندن دولت جمهوری اسلامی تأکید کرد که بسیاری از زمامداران ایران امروز اتفاقا ترک و از مناطق مختلف ترک‌زبان ایران از جمله استان‌های آذربایجان شرقی و غربی هستند.

خبرنگار کیهان لندن که در این نشست حضور داشت به گردانندگان یادآوری کرد که انحراف موضوع مهم و حیاتی مانند خشک شدن دریاچه اورمیه به درگیری‌های  قومی هم چنین دید صرفا سیاسی به این بحران سبب عمیق‌تر شدن این فاجعه زیست محیطی می‌شود که دودش به چشم همه ساکنان ایران خواهد رفت.

با توجه به وضعیت حساس منطقه و تلاش‌ نیروهای مختلف برای گسترش سلطه و قدرت خود در خاورمیانه باید به  «سازمان مردمان و ملت‌های بدون نماینده» که خود را مدافع حقوق کسانی می‌داند که صدایشان به جایی نمی‌رسد یادآوری کرد که دفاع از موجودیت و  حقوق اقلیت‌ها به معنی میدان دادن به تبلیغات دروغ و سخن‌پراکنی‌های تفرقه‌برانگیز صداهایی نیست که در خود آن اقلیت‌ها در اقلیت قرار دارند!

[کیهان لندن شماره ۳۵]