کامیار بهرنگ- ایران پس از تحریم، موضوع آخرین جلسه مرکز مطالعات خاورمیانه حزب محافظه‌کار بریتانیا بود.
در این جلسه لُرد نرمان لمانت وزیر اسبق دارایی و مدیره اتاق بازرگانی ایران و بریتانیا، پروفسور علی انصاری استاد دانشگاه سینت اندروو و همچنین شاشانک جوشی پژوهشگر ارشد موسسه خدمات سلطنتی* حضور داشتند.
لرد لمانت در ابتدا توافق اتمی میان جمهوری اسلامی و ۱+۵ را یک «توافق خوب» ارزیابی کرد و تاکید داشت: «ایران برای اجرای تعهدات سنگین برجام از خود جدیت نشان داده است». او انجام تغییرات در نیروگاه نطنز و جمع‌آوری بخشی از سانتریفیوژها در فردو را نشانه‌هایی مثبت در جدیت جمهوری اسلامی عنوان کرد.
لرد لمانت هرگونه تاخیری در اجرای برنامه جامع اقدام مشترک را به ضرر جمهوری اسلامی دانست و اضافه کرد: «مشکل عمده در مسیر اجرایی کردن این توافق، پروتکل‌های مربوط برنامه‌های احتمالا نظامی (PMD) است. هنوز به طور دقیق مشخص نیست که جمهوری اسلامی نسبت به سایت‌هایی همچون پارچین چگونه رفتار خواهد کرد».
او در بخشی دیگر از سخنان خود به «درگیری‌های درون نظام» اشاره کرد که هر روز بیشتر نمایان می شود و دستگیری بازرگانان و روزنامه‌نگاران را بخشی از «چالش‌های درونی» دانست که می‌تواند به روی روابط خارجی نیز تاثیرگذار باشد. از سویی دیگر او حمایت پنج آیت‌الله در قم مانند آیت‌الله وحید خراسانی از برنامه جامع اقدام مشترک را فصلی جدید در روابط درونی نظام عنوان کرد.
لرد لمانت سخنرانی‌های اخیر رهبر جمهوری اسلامی را بخشی از نگاه «ضد غرب» او دانست اما وی تاکید دارد که رهبر جمهوری اسلامی به نظر نمی‌رسد که اقدامی علیه اجرایی شدن برجام انجام دهد. از سوی دیگر او بر این باور است که حسن روحانی در روزهای اخیر بیش از همیشه در «انزوا داخلی» از سوی نیروهای تندرو در جمهوری اسلامی قرار گرفته است و بازداشت روزنامه‌نگاران هوادار او بخشی از همین پروژه است.
او در پایان اضافه کرد که به جای آنکه سوال کنیم «آیا ایران می‌تواند از تحریم‌ها گذر کند» باید این سوال را مطرح کنیم که «آیا غرب هم می‌تواند تحریم‌ها را ادامه دهد؟»
شاشناک جوشی دیگر سخنران این برنامه با اینکه از برنامه جامع اقدام مشترک حمایت کرد اما آن را تنها به «بهترین جایگزین برای دیگر برنامه [احتمالا نظامی]» تعبیر کرد. او صرف انجام این توافق را عاملی برای بهبود روابط میان ایران و کشورهای ۱+۵ و حتی دیگر کشورها ندانست و تاکید داشت که برای این مهم باید گام‌های اساسی بیشتری در ۱۰ تا ۲۵ سال آینده برداشته شود.
او در بخشی دیگر از سخنرانی خود به موضوع ارائه گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ۱۵ دسامبر اشاره کرد و آن را «یک چالش مهم و اساسی» در اجرایی شدن برجام و آینده آن توصیف کرد. شاشناک جوشی انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری و همچنین تنش‌های موجود در یمن و سوریه را عواملی تاثیرگذار بر رابطه کشورهای جهان با جمهوری اسلامی دانست اما تاکید کرد با وجود همین موضوعات ما امروز شاهد رشد روابط کشورها با جمهوری اسلامی هستیم.
پروفسور علی انصاری نیز در پاسخ به این سوال که آیا جمهوری اسلامی می‌تواند از زیر بار تحریم‌ها خارج شود گفت: «پاسخ ساده‌ی آن بلی است ولی ما با چند اما و اگر روبرو هستیم». او تعبیر حسن روحانی برای برچیده شدن سریع تحریم‌ها را یک «غلو سیاسی» ارزیابی کرد با این حال تاکید کرد با اینکه بخش بزرگی از آنها رفع خواهد شد اما برای برچیده شدن تمام آنها زمان خیلی بیشتری لازم است.
او وجود نیروهای جنگ‌طلب در ایالات متحده آمریکا و جمهوری اسلامی را چالشی بزرگ برای اجرایی شدن برجام دانست و سخنان اخیر رهبر جمهوری اسلامی مبنی بر منوط کردن این برنامه به لغو و یا جلوگیری از تحریم‌های جدید حقوق بشری و تسلیحاتی و همچنین تاکید بر برچیده شدن «ساختار نظام تحریم» را نمونه‌ای از این چالش‌ها دانست.
پرفسور انصاری تاکید رهبری جمهوری اسلامی به ارسال نامه از سوی باراک اوباما و دیگر روسای جمهوری گروه ۱+۵ برای تضمین برچیده شدن تحریم‌ها را یک «عمل امکان‌ناپذیر» دانست. او اصرار خامنه‌ای بر ارتباط دادن موضوعات حقوق بشری و تسلیحاتی را «سلاحی مناسب برای مخالفان تندرو توافق هسته‌ای در ایالات متحده آمریکا» دانست که در آینده می‌توانند از آنها به عنوان ابزاری برای تعطیلی برجام استفاده کنند.
پرفسور انصاری در پایان با اشاره به یک مسیر پر پیچ و خم در آینده‌ی اقتصاد ایران تاکید داشت که بانک‌های جهانی واکنشی سریع به موضوع سرمایه‌گذاری در ایران نشان نخواهند داد.
* Royal United Services Institute
