روشنک آسترکی – شب یلدا بلند‌ترین شب سال در نیم‌کره شمالی زمین است. این شب بین غروب آفتاب از ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول ماه دی (نخستین روز زمستان) ادامه دارد. شب یلدا از جشن‌های باستانی در ایران است. 
این جشن را «چله» نیز می‌نامند برای اینکه از اول دی ماه تا دهم بهمن ماه (جشن سده) را که ۴۰ روز است «چله بزرگ» نامیده و از دهم بهمن ماه تا آخر بهمن ماه را نیز «چله کوچک» می‌گویند چون در چله کوچک از شدت سرما نسبت به چله بزرگ کاسته شده است. جشن چله یلدا همانند دیگر جشن‌های ایرانی یک جشن خانوادگی است. در این جشن اکثر خانواده‌های ایرانی با هر دین و مذهب، در کنار یکدیگر به شادى مى‌پردازند و سفره‌ای گسترده می‌کنند و خوراکی‌های ویژه یا «چب چَره» شامل انوع میوه و آجیل و انواع شیرینی بر آن می‌گذارند. خوردن هندوانه و انار در این شب معنایی رمزگونه در خود نهفته دارد و هندوانه و انار سرخ و گرد، نمادی از خورشید گرمابخش در سرمای چله زمستان هستند. مراسم شب چله یا شب یلدا از طریق ایران به قلمرو رومیان راه یافت و جشن «ساتورن» خوانده می‌شد.
در بیشتر خانواه‌ها در شب چله، پس از خوردن شام، برای «شب نشینی» یا «شب زنده داری» به خانه خویشاوند بزرگ‌تر می‌روند. حافظ خوانی، شاهنامه خوانی، داستان گویی و خاطره گویی در شب چله در خانواده‌های ایرانی مرسوم است. یکی دیگر از رسوم شب چله که در بیشتر خانواده‌های ایرانی متداول است، بُردن «شب چله‌ای» یا هدایای ویژه شب چله برای نوعروسان و تازه دامادان است.
اما در ایران سالهاست خانواده‌ها برای برگزاری این مراسم نیز مانند بسیاری آیین‌ها و جشن‌ها با مشکلاتی روبرو هستند. مشکلاتی که ناشی از بحران اقتصادی و تورم و گرانی است. در بسیاری از خانه‌ها دیگر آن سفره رنگارنگ از خوراکی‌ها و میوه‌ها چیده نمی‌شود و برگزاری این مراسم با حداقل‌ها صورت می‌گیرد.
از سوی دیگر فرا رسیدن شب یلدا نیز مانند نوروز، فرصتی است در دست توزیع کنندگان و فروشندگان مواد غذایی تا قیمت آجیل و میوه را تا حد امکان افزایش دهند.
به گزارش خبرگزاری ایسنا بازار میوه و تره بار با نزدیک شدن به شب یلدا دچار افزایش قیمت شده است. انار، هندوانه، خرمالو، موز، پرتغال، نارنگی، پیاز و گوجه فرنگی، بادمجان، کدو از جمله اقلامی هستند که قیمت‌های آن‌ها با افزایش روبرو بوده است. خرمالو که در هفته‌های گذشته حدود ۳۰۰۰ تومان قیمت داشت، به کیلویی ۷۰۰۰ تومان رسیده است. همچنین موز هم کیلویی ۳۴۰۰ تومان بود که به ۴۰۰۰ تومان افزایش یافته است.
قیمت انار هم که یکی از پرمصرف‌ترین میوه‌ها در شب یلداست بنا به گفته مدیر کل دفتر میوه‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری وزارت جهاد کشاورزی باید بین ۱۵۰۰ تا ۴۵۰۰ بسته به درجه یک، دو یا سه بودن فروش برسد اما در میوه فروشی‌های پایتخت تا کیلویی ۱۰۰۰۰ تومن به فروش می‌رسد.
هندوانه میوه اصلی یلداست اما در برخی محله‌های تهران نایاب شده است. در میوه فروشی‌هایی هم که هندوانه به چشم می‌خورد از کیلویی ۳۵۰۰ تا ۸۰۰۰ هزارتومان به فروش می‌رسد. در حالی که محسن محمودی، رئیس اتحادیه بارفروشان اعلام کرده عرضه این محصول به مناسبت شب یلدا آغاز شده است و بالا‌ترین قیمت برای هندوانه با کیفیت ۳ هزار و ۵۰۰ تومان در هر کیلوگرم است. او دلیل نایاب شدن هندوانه در شب‌های آخر پاییز را بارش تگرگ در شهرستان میناب عنوان کرده است. این مقام مسوول همچنین راه چاره مبارزه با گران فروشان را تحریم خرید محصولاتشان دانسته است؛ آن هم در روزهای منتهی به جشن یلدا!
همچنین هر کیلوگرم سیب ۵۰۰۰ تومان، پرتقال ۵۰۰۰ تا ۸۰۰۰ تومان، نارنگی ۵۰۰۰ تا ۷۰۰۰ تومان، خیار گلخانه‌ای ۴۰۰۰ تومان و کیوی ۵۰۰۰ تا ۷۰۰۰ تومان در میوه فروشی‌ها به فروش می‌رسد.
جالب اینجاست که با وجود افزایش قیمت بیش از دو برابری در برخی میوه‌ها، مجتبی شاد‌لو، نایب رئیس اتحادیه باغد‌اران در گفت‌وگو با روزنامه قانون، گران شدن میوه‌ها در روزهای گذشته را رد کرده است.
اما عنایت الله بیابانی، نایب رئیس خانه کشاورزی به روزنامه قانون گفته است عامل این افزایش قیمت د‌لالان هستند در عین حال نظارتی نیز بر این سوءاستفاد‌ه د‌لالان از سوی د‌ولت نیست. او می‌گوید این منطقی نیست که بازار یکباره با کاهش عرضه مواجه باشد؛ به این شکل که قیمت‌ها افزایشی باور نکرد‌نی د‌اشته باشد. سازمان‌های حمایت از مصرف کنند‌ه در این خصوص د‌خیل هستند؛ در گذشته در چنین مناسباتی بر قیمت فاکتور‌ها نظارت می‌شد در حالی که دیگر این کار انجام نمی‌شود.
اما قیمت بالای مواد خوراکی که در شب چله یا شب یلدا استفاده می‌شوند تنها شامل میوه‌ها نیست. افرایش قیمت آجیل نیز قابل توجه است. بنا به گفته فروشندگان آجیل در ایران، قیمت آجیل در نزدیکی شب یلدا با افزایش پانزده درصدی روبرو می‌شود. در حال حاضر قیمت هر کیلوگرم مغز بادام ۶۰ تا ۶۸ هزار، پسته ۴۸ تا ۶۰ هزار تومان، تخمه کدو ۲۴ تا ۳۱ هزار تومان، بادام هندی ۵۵ هزار تومان، فندوق با پوست ۳۵ هزار تومان، فندوق بدون پوست ۶۰ هزار تومان، کشمش ۱۵ تا ۲۵ هزار تومان در سطح شهر به فروش می‌رسد.
بنا بر این گزارش، قیمت آجیل ۴ مغز ۵۶ هزار تومان و آجیل مخصوص شب یلدا که ترکیبی از خشکبار مصرفی این ایام بوده ۳۶ هزار تومان قیمت گذاری شده است که در برخی محله‌ها این دو نوع آجیل گران‌تر به فروش می‌رسند.
اما قیمت گردو به کیلویی ۷۰ هزار تومان هم می‌رسد. با اینکه زمانی گردوی ایران کم نظیر بود اما در سالهای گذشته به دلیل شیوع آفت کرم خراط در باغ‌های گردوی ایران و عدم اقدام مناسب وزارت کشاورزی، محصولات گردو به شدت کاهش یافته و تنها در استان کرمان، ۴۰ درصد باغ‌های گردو از بین رفته است. این آفت که ۱۰ سال است باغ‌های گردوی ایران را با مشکل مواجه کرده، آفتی چوب‌خواری است که هر ۵/۱ تا دو سال تجدید نسل می‌کند و در درجه اول باعث زوال و مرگ تدریجی درختان گردو می‌شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، هزینه برای شب یلدای یک خانواده ۴ نفره با در نظر گرفتن یک کیلو آجیل شب یلدا، یک سبد میوه، یک ظرف انار و یک هندوانه، حداقل ۱۱۰ هزار تومان خواهد بود. این رقم بدون در نظر گرفتن تنقلات دیگر و شیرینی است.
از میوه و آجیل که بگذریم، قیمت شیرینی نیز چندان مناسب نیست. قیمت هر کیلوگرم شیرینی کره‌ای و دانمارکی ممتاز ۱۱ هزار تومان است. هر کیلوگرم نان خامه‌ای و شیرینی‌تر با قیمت ۱۴ هزار تومان و کیک یخچالی مغزدار ۱۶ هزار تومان، کیک یخچالی بی‌مغز ۱۴ هزار تومان، شیرینی خشک، نان کشمشی و نان برنجی با قیمت کیلویی ۱۲ هزار تومان و هر کیلوگرم کیک یزدی نیز ۸ هزار تومان عرضه می‌شود.
هر چند در ایران قیمت‌ها در بازار میوه و خشکبار در آستانه فرا رسیدن شب یلدا افزایش پیدا کرده است اما این افزایش قیمت‌ها با سپری شدن طولانی‌ترین شب سال تمام نمی‌شود و گرانی در کالاهای دیگر در راه است. سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان دستور گرانی سه فرآورده لبنی پرمصرف شامل شیر، ماست و پنیر تا سقف ۶ درصد را صادر کرد که از سه شنبه این هفته و اولین روز زمستان عملی خواهد شد.
در این دستور آمده است «کلیه کارخانجات لبنی موظفند از تاریخ اول دی ماه ۹۴ نسبت به افزایش یک هزار ریال (۱۰۰۰ ریال) به قیمت خرید فعلی هرکیلوگرم شیرخام از دامداران اقدام و متقابلا قیمت فراورده‌های لبنی پرمصرف (شیر، ماست و پنیر) را با افزایش حداکثر شش درصد نسبت به قیمت مصوب سال ۱۳۹۳ اعمال نمایند.»
همچنین در نیمه آذر، زعفران نیز با افزایش قیمت مواجه شد. طلای سرخ که با رشدی ۳۰۰ هزار تومانی در هر کیلو روبرو شد در حال حاضر به قیمت ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تا حداکثر ۵ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسد.
در پایان اگر این قیمت‌ها را با میزان درآمد‌ها در ایران مقایسه کنیم، به این احتمال می‌رسیم که جشن چله یا یلدا برای بسیاری از خانواده‌های ایرانی بدون انار و هندوانه و آجیل برگزار شود.
