در هفته‌های اخیر رییس پلیس تهران، سردار ساجدی‌نیا از اقدامات جدید نیروی انتظامی چون تشکیل «پلیس اطفال و نوجوانان» برای اولین باردر ایران و یا استقرار پلیس کوهستان در پیست‌های اسکی خبر داد. اما این که وظایف پلیس در این بخش‌ها چگونه تعریف می‌شود واقعا روشن نیست.رییس پلیس تهران روز سه شنبه ۷ آذرماه (۲۹ دسامبر) ازبحث راه‌اندازی پلیس تخصصی در رابطه با کودکان و نوجوانان خبر داد و اعلام کرد: «این بحث از مدت‌ها قبل در فرماندهی انتظامی تهران بزرگ مطرح بود. همزمان با تصویب و ابلاغ قانون جدید آیین دادرسی کیفری و به استناد ماده ۳۱ این قانون خوشبختانه زمینه راه‌اندازی این پلیس تخصصی مهیا شد و امروز شاهد آغاز به کار آن هستیم.»
به گفته ساجدی‌نیا، نیروهای به کار گرفته شده در این حوزه از کارشناسان ارشد زن و مرد و متخصص در علوم اجتماعی، روانشناسی و مشاوره هستند.
وی همچنین عنوان کرده که در این زمینه از پلیس زن استفاده می‌شود که برخورد عاطفی‌تر با کودکان و نوجوانان شود. رئیس پلیس تهران همچنین افزود: «تمامی کارکنان این پلیس تخصصی ضابط قضایی هستند و در کلانتری ها و پلیس های تخصصی پایتخت اقدامات خود را در زمینه رسیدگی به جرایم اطفال و نوجوانان دنبال خواهند کرد.»
کاظم داداشی حقوقدان در این باره می نویسد: «موضوع حقوق کیفری اطفال بزهکار در ایران از دو دهه گذشته، یکی از مسائل مهم و در عین حال مورد اختلاف در نظام کیفری ایران تلقی و از دغدغه‌های حساسیت برانگیز علاقمندان به سرنوشت کودکان، بالاخص اطفال مرتکب جرم محسوب می‌شود. این امر به ویژه از آن نظر مهم و موجب دل‌مشغولی است که ضوابط موضوع فعلی در حقوق کیفری اطفال، نه تنها در تعارض با معیارها و مفاد اسناد بین‌المللی و در تناقض با قوانین و رویه گذشته است، بلکه ناهمگن با اصول علمی، حقوقی و در مواردی فقهی معتبر است.»
حال این پرسش پیش می‌آید که یک کودک چه جرمی می‌تواند مرتکب شود و پلیس «تخصصی اطفال و نوجوانان» در این زمینه چه نقشی ایفا می‌کند؟
در این زمینه کیهان لندن با منوچهر مرادی کارشناس معاونت اجتماعی ناجا گفت وگویی داشته که در ادامه می‌خوانید:
– آقای مرادی، هدف از تشکیل پلیس‌های ویژه مانند پلیس کودک و نوجوان و یا پلیس کوهستان که به تازگی در نیروی انتظامی به راه افتاده چیست؟ آیا به دلیل نزدیک شدن به انتخابات هفتم اسفندماه است؟
-نه، به هیچ وجه ربطی به انتخابات ندارد، این گونه از سازماندهی‌های پلیس، از یک طرف، معمولا به شکل نمادین و شعاری صورت می‌گیرد و به طور رسمی عملیاتی نمی‌شود یا حدالاقل می‌توانم بگویم که هنوز به شکل رسمی و گسترده فعال نشده است و از طرفی دیگر هر فرمانده جدیدی که در نیروی انتظامی به روی کار می‌آید برای این که اعلام کند که در زمینه تامین امنیت شهروندان خدمات بهتری به مردم ارایه می دهد به شکل نمادین این گونه حرکت‌ها در حوزه نیروی انتظامی صورت می گیرد. مثلا در حال حاضر حسین اشتری که سال گذشته به جای احمدی مقدم به سمت فرمانده نیروی انتظامی منصوب شد، در صدد است به مردم اعلام کند که پلیس در حال حاضر خدمات بیشتری را نسبت به گذشته به مردم ارایه می‌دهد.
– یعنی عملا پلیس‌هایی ویژه با این عناوین فعال نیستند؟
-چرا، همان طور که سردار ساجدی‌نیا نیز اعلام کرده است، تعداد محدودی از افراد فارغ التحصیل از بعضی از رشته‌ها مثل حقوق، یا روانشناسی و غیره گزینش شده و در دانشکده‌های افسری در دوره‌های کوتاه‌مدت مثلا بین یک تا ۶ ماه آموزش می‌بینند تا درحوزه‌های تخصصی مثل حوزه اطفال و نوجوانان، زنان ، مواد مخدر و غیره خدمت کنند. اما متاسفانه در سطحی گسترده فعال نیستند.
-شما تشکیل پلیس ویژه را در این زیرمجموعه‌ها تایید می‌کنید؟
-بله، به نظرم کار خوبی است اگر که در سطح وسیعی عملیاتی شود، چون ما معمولا در متن جامعه شاهد بزهکاری و فسادی هستیم که شاید از چشم شهروندان عادی دور بماند به خصوص در سال‌های اخیر که مصرف مواد مخدر بسیار زیاد شده است و دامن نوجوانان و جوانان بسیاری را آلوده کرده، همچنین سبب بروز جرایمی مانند دزدی، بزهکاری و سایر جرایم مرتبط شده است اما پلیس به اندازه کافی بودجه ندارد که این گونه حرکت‌های نمادین را در سطحی وسیع عملیاتی کند.
-برگردیم به بحث پلیس اطفال و نوجوانان، ولی در فرهنگ جهانی عنوان «مجرم» به کودکان داده نمی‌شود که بتوان برای آنها پلیس تعیین کرد…
-ما در ایران کودکان و نوجوانان مجرم زیاد داریم به طوری که باندهای قاچاقی هستند که به کودکان مثلا آموزش سرقت وهر گونه بزهکاری را می‌دهند. بزهکاری به معنای سرقت ، فرار از خانه، اعتیاد و اعمال منافی عفت عمومی، تجاوز به اموال دیگران و ضرب و جرح عمدی.
-آیا نمی‌توان و بهتر نیست این گونه کودکان را به بهزیستی سپرد؟
-خیر، آنها به کانون اصلاح و تربیت سپرده می‌شوند که این کانون در حال حاضر زیرمجموعه اداره کل زندان‌های تهران بوده و به عنوان یک مجتمع تربیتی نوجوانان زیر ١٨ سال (دختر و پسر) را نگهداری می‌کند.
-یعنی از دیدگاه پلیس در ایران یک کودک ۵ ساله هم می‌تواند مجرم باشد؟
-البته در این زمینه باندهای قاچاق را می‌توان مجرم دانست چرا که آنها به کودکان آموزش کارهای خلاف را می‌دهند و آنها را چنان آموزش داده‌اند که به طور مثال اگر شما یک شهروند معمولی باشید به ذهن‌تان هم خطور نمی‌کند که یک کودک می‌تواند به شکل حرفه‌ای در ماشین‌ها را باز کرده و ضبط‌های ماشین‌ها را سرقت کند و یا ازفروشگاه‌ها دزدی کند و یا از او در زمینه مواد مخدر سوء استفاده شود.
*****
رییس پلیس پایتخت پیش از اعلام خبر تشکیل پلیس کودکان و نوجوانان، در ۲۲ آذرماه از حضور پلیس کوهستان و ماموران اسکی‌سوار در ارتفاعات برفگیر تهران خبر داده بود. به گزارش ایسنا، وی از حضور مستمر و فعال تیم‌های اسکی پلیس کوهستان در محورهای کوهستانی تهران خبر داد و گفت: با توجه به برودت هوا و برفگیر شدن محورهای کوهستانی و همچنین بازگشایی پیست‌های اسکی تیم‌های اسکی پلیس کوهستان به منظور خدمت‌رسانی بهتر به شهروندان در این پیست‌ها مسقر می‌شوند. وی البته به «جلوگیری از بروز جرائم اخلاقی و اجتماعی» نیز اشاره کرد و گفت: «ماموران با حضور مستمر خود در حاشیه پایتخت توانسته‌اند تا اندازه زیادی وقوع سرقت و زورگیری، درگیری و مزاحمت، کشف حجاب و استعمال مواد مخدر را کاهش دهند».
آقای منوچهر مرادی کارشناس معاونت اجتماعی ناجا اما نظر دیگری در مورد استقرار و تشکیل پلیس کوهستان دارد. او می‌گوید:
-این نیروها اغلب همان گشت ارشاد هستند که برای اینکه بخواهند جامعه را از نظر روانی آرام کنند، فقظ لباس پلیس به تن می‌کنند و با پلیس قرار داد بسته و آموزش می‌بینند وبیشتر به شکل نیمه‌وقت کار می‌کنند اما موضوع اصلی آنها منکراتی است، مسایلی نظیر حجاب و جداسازی روابط پسر و دخترها و از این قبیل.
-بنابراین به نظر شما افزایش استقرار پلیس در اماکن تفریحی مثل پیست‌های اسکی و یا بلندی‌های اطراف تهران نیز ربطی به مانور قدرت نیروهای انتظامی در آستانه انتخابات ندارد؟
-به نظر من اصلا هیچ ربطی به این موضوع ندارد، چون در این گونه موارد سپاه پاسداران جمهوری اسلامی آنقدر نیرو دارد که به راحتی می‌تواند کنترل را به دست بگیرد. افراد آموزش دیده در نیروی انتظامی محدود است و استفاده از نیروی انتظامی در این گونه موارد هزینه‌بر است کسی که در نیروی انتظامی خدمت می‌کند باید ۴ سال دوره دانشکده افسری گذرانده باشد و آموزش این نیروها در دانشکده افسری هزینه بسیار بالایی برای دولت دارد.
