روحانی شیعه که در عربستان سعودی اعدام شد که بود؟

روابط بین شیعیان و سنّیان در بسیاری از نقاط دنیا به‌خاطر اعدام نمر باقرالنمر تیره‌تر و بحرانی‌تر شده است. پس از حمله به سفارت عربستان سعودی در تهران، سعودیان روابط سیاسی خود را با ایران قطع کردند.

بحرین و سودان نیز به قطع روابط مبادرت ورزیدند و اتحادیه امارات سطح روابط خود را با ایران کاهش داد و اداره امور سفارت را به کاردار واگذار کرد و ایران نیز به‌ نوبۀ خود عربستان سعودی را متهم کرد که حمله به سفارت را برای تند کردن آتش اختلافات مذهبی  با اعدام رهبر شیعیان ساکن عربستان سعودی بهانه قرار داده است. اما شخصی که  اعدام‌اش چنین آشوبی به ‌پا کرده کیست؟ به نظر طرفدارانش، او شخصی صلح‌جو بود که با رفتار تبعیض‌آمیز سعودیان با شیعیان تبعۀ آن کشور مخالف بود و از اعلام و اظهار این مخالفت،  پروا و امتناعی  نداشت؛ ولی خارج از محیط و محل زندگی خود از شهرتی برخوردار نبود. بسیاری از سفارتخانه‌های مقیم ریاض از بازداشت ناگهانی و خشونت‌آمیز وی و دوران طولانی زندان  و سپس اعدام‌اش شدیداً انتقاد می‌کنند  اما  نمی‌دانند که او به خاطر پشتیبانی از حقوق بشر محکوم به مرگ شده و یا به دلیل طرفدار از رژیم ایران.

شیخ نمر متولد سال ۱۹۵۰ و چهره‌ای شناخته شده بین اقلیت شیعی استان شرقی عربستان سعودی بود که در سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ تظاهراتی علیه تبعیض حکومت مرکزی بین وهابیان و شیعیان برپا کرد. او در میان شیعیان سعودی از محبوبیت برخوردار بود و  در عین حال شیعیان ناراضی مقیم بحرین نسبت به او احترام و علاقۀ خاصی داشتند. طرفداران او مصرانه اعلام می‌دارند که او هرگز طرفدار اعمال خشونت‌آمیز علیه حکومت مرکزی نبود و طرفداران خود را تشویق می‌کرد که فقط با فریاد و اعتراض با پلیس مقابله کنند.

در ماه ژوئیه ۲۰۱۲ وی به‌وسیلۀ پلیس سعودی مجروح و  دستگیر شد و دو سال بعد، محکوم به اعدام گردید. کیفرخواست علیه او،  شامل اتهامات بسیار و ازجمله تشویق خارجیان به دخالت در امور داخلی عربستان سعودی بود.

ظاهراً سعودی‌ها از شایعاتی مبنی بر این که اگر عربستان سعودی با شیعیان کشور رفتار بهتری نداشته باشد، استان شرقی عربستان سعودی باید از آن کشور جدا شود، بسیار  خشمگین شده‌اند.

از نظر عربستان سعودی این اظهار شیخ نمر بدان معنی است که استان شرقی آن کشور زیر نفوذ ایران قرار گیرد.

بر اساس نظر دیپلمات‌های مقیم عربستان سعودی، وی در تلاش بود که از طرفداری ایران و دشمنی با آمریکا دوری کند. در تلگرامی که به‌ وسیلۀ ویکی‌لیکس منتشر شده،  وی نسبت به آمریکا به ‌خاطر وجود آزادی و عدالت در آن کشور، نظری بسیار مساعد داشته است. او فقط طرفدار تغییر رژیم عربستان به یک رهبری گروهی در آن کشور بوده است. در عین حال خواهان آن بود که چنانچه شیعیان سعودی از طرف مقامات محلی تحت فشار قرار گیرند به ‌وسیلۀ مقامات خارجی مورد حمایت قرار گیرند. از نظر رهبران سعودی همین اعتقاد،  گناهی خطیر و مستلزم مجازاتی شدید است.

*منبع: اکونومیست، ۴ ژانویه ۲۰۱۶
*مترجم: علی نوری