شی جین پینگ، رئیس جمهوری دومین قدرت اقتصادی جهان برای دیداری دو روزه جمعه ۲۲ ژانویه وارد تهران شد. رئیس جمهوری چین قبل از سفر به ایران در ریاض با مقامات پادشاهی سعودی دیدار داشته است و یکی از اهداف این سفر تلاش برای کاهش تنش بین این دو پایتخت است.
البته سفر به تهران و ریاض، پایتخت دو کشور تولید کننده نفت، بدون شک هدف اولیه‌اش تامین نیازهای سوختی غول آسیائی اقتصاد است که در سال‌های اخیر رو به افزایش بوده و حدس زده می‌شود که در سال‌های آینده نیز سیر فزاینده داشته باشد.
شی جین پینگ اولین رهبر یک قدرت اقتصادی است که پس از اجرائی شدن برجام به جمهوری اسلامی ایران سفر می‌کند. برداشته شدن تحریم‌ها شمشیری دو لبه در روابط اقتصادی بین دو کشور است. از سوئی برداشته شدن محدودیت در روابط اقتصادی با ایران راه را برای گسترش روابط اقتصادی بین دو کشور بدون اینکه چین در خطر مجازات‌های بین‌المللی باشد باز کرده است و از سوی دیگر چین در آینده تنها کشوری نخواهد بود که در بازار ایران حضور دارد و باید با رقابت تنگاتنگ کشورهای اروپائی نیز در این بازار ۸۰ میلیونی حساب کند.
تصمیم رئیس جمهوری چین برای سفر به ایران بلافاصله پس از اجرائی شدن برجام نوعی یادآوری به مقامات جمهوری اسلامی است که در سال‌های تحریم و انزوای بین‌المللی این کشور همواره در کنار ایران قرار داشته است اگرچه هر بار مانند روسیه تمامی قطعنامه‌های صادره از سوی شورای امنیت نیز امضاء می‌کرد. همزمان چین با این سفر می‌خواهد به رقبای اروپائی خود نیز اعلام نماید که با پایان تحریم‌ها قصد ندارد ایران را ترک کند و نامزدهای ورود به بازار ایران با رقیبی قدرتمند و پیشینه‌دار در این کشور روبرو خواهند شد. چین قصد دارد با وجود رقابت اروپا خود را به عنوان یکی از مهم‌ترین شرکای تجاری ایران تثبیت کند. این کشور در سال گذشته سومین شریک تجاری ایران در سطح جهانی و اولین شریک آن در آسیا بود.
در سال ۲۰۱۴ میلادی حجم روابط اقتصادی دو کشور از ۵۰ میلیارد دلار گذشت و با توجه به قراردادهائی که این روزها در جریان سفر شی جین پینگ به امضا می‌رسند، بدون شک در سال ۲۰۱۶ باز هم موقعیت خود را به عنوان شریک تجاری مهم ایران به رخ خواهد کشید. سه معاون نخست وزیر، ۶ وزیر و هیات بازرگانی گسترده‌ای رئیس جمهوری چین را در سفر به تهران همراهی می‌کنند. در جریان این سفر قراردادهای مهمی در زمینه سرمایه‌گذاری این کشور در صنعت نفت و گاز و گسترش متروی تهران به امضاء رسیدند. البته یکی از مواردی که چین بر آن اصرار دارد شرکت ایران در طرح کمربند و جاده‌ای است که این کشور را به اروپا متصل خواهد کرد. در واقع جاده ابریشم جدیدی که بخشی از آن از ایران عبور خواهد کرد. این طرح برای چین از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
ناگفته نماند که نرخ رشد اقتصادی چین در سه ماه آخر سال ۲۰۱۵ میلادی از ۶.۹ به ۶.۸ کاهش پیدا کرد. این پائین‌ترین نرخ رشد اقتصادی این کشور از سال ۱۹۹۰ میلادی است. البته اگر این رقم را با رشد اقتصادی کشورهای غربی مقایسه کنیم، چین در وضعیت بسیار مناسب‌تری قرار دارد، ولی مقامات چینی نگران هستند که این کاهش، زنگ خطری و نقطه آغازی برای پایان دوران رشد سریع باشد.
اما نگاه چین به ایران نگاهی درازمدت و راهبردی است زیرا ایران یکی از منابع اصلی چین در تهیه نیازمندی‌ّهای سوخت این کشور است. تلاش چین برای میانجی‌گری میان تهران و ریاض را نیز باید در همین راستا ارزیابی کرد. خلیج فارس امروز از همان اهمیتی برای چین برخوردار است که در دهه ۶۰ میلادی برای آمریکا از جهت تامین سوخت فسیلی برای آن کشور داشت. یکی از مسئولان استان صنعتی هی لونگ جیانگ در گفتگو با خبرگزاری دولتی جمهوری اسلامی، سفر شی جین پینگ به تهران و ریاض را با توجه به موقعیت خاص خاورمیانه بسیار مهم ارزیابی می‌کند و می‌افزاید « چین تلاش دارد در بحران‌های مختلف خاورمیانه از جنگ در سوریه تا بحران میان جمهوری اسلامی و پادشاهی سعودی و وقایع یمن نقش مثبتی را ایفا کند و سفر رئیس جمهور ما به این منطقه حاوی پیام مهمی برای کشورهای غربی در همین زمینه نیز می‌باشد».
مهدی صفری، سفیر سابق جمهوری اسلامی در چین نیز در گفتگو با مجله آسیا- آفریقا یادآوری می‌کند که سال گذشته در جریان سفر حسن روحانی به شانگهای، رئیس جمهوری چین از ایران به عنوان شریک استراتژیک خود در منطقه نام برد. این دیپلمات جمهوری اسلامی معتقد است که سیاست‌های چین را باید در چارچوب تلاش‌های این کشور برای تبدیل شده به یک ابرقدرت در جهان تحلیل کرد. ابرقدرتی که در جستجوی شرکای استراتژیک است و ایران با موقعیت جغرافیائی خود، شامل دو هزار کیلومتر مرز آبی در خلیج فارس و هم‌جواری با ۱۵ کشور و داشتن ذخیره‌های قابل توجه گاز و نفت، شریک مطلوب چین می‌تواند باشد. در همین رابطه تلاش‌های چین برای کاهش تنش میان تهران و ریاض از اهمیت خاصی برخوردار است. بدون ثبات در منطقه، چین نمی‌تواند بدون دغدغه روی تامین انرژی لازم برای رشد اقتصادی‌اش حساب کند.
اگر شی جین پینگ با پیشنهاد سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز راهی تهران شد، در جریان سفر اخیرش به پادشاهی سعودی نیز نه دست خالی رفت و نه دست خالی برگشت. سه شنبه هفته گذشته چین و پادشاهی سعودی ۱۴ تفاهم‌نامه و قراداد امضاء کردند. در زمینه اقتصادی مهم‌ترین توافق‌نامه امضاء شده بین دو کشور چین و عربستان در رابطه با ساخت یک راکتور اتمی با ظرفیت بالا در پادشاهی سعودی است. البته شرکت‌های نفتی دو کشور یعنی آرامکوی سعودی و سینوپک چینی هم موافقت‌نامه‌هائی در زمینه همکاری استراتژیک منعقد کردند که بی اهمیت نیستند. مفسران سعودی برای پیمان همکاری دو کشور در زمینه مبارزه با تروریسم نیز اهمیت خاصی قائل هستند، اگرچه اطلاعات زیادی از محتوای موافقت‌نامه‌های دو کشور در این زمینه در دست نیست.
