هفته‌ای که گذشت پایانی بود بر گمانه‌زنی‌ها و اما و اگرهایی مبنی بر تائید یا رد صلاحیت حسن خمینی. سرانجام شورای نگهبان آب پاکی را روی دست نوه بنیانگذار جمهوری اسلامی ریخت و با عدم احراز صلاحیت، او از گود رقابت انتخابات خبرگان رهبری دور ماند.
نوه ۴۳ ساله آیتالله خمینی رهبر انقلاب اسلامی، که برای نامزدی انتخابات مجلس خبرگان رهبری پا پیش گذاشته بود در آزمون اجتهاد داوطلبان در ۱۵ دی ماه شرکت نکرد و یا به روایت برادرش علی از او دعوت نشد.
حسن خمینی متولی آرامگاه پدربزرگ‌اش و مسوول تنطیم و نشر آثار او است. وی که همواره تلاش کرده خود را فراجناحی نشان دهد، ۲۷ام آذر ماه به اتفاق برادرش به ستاد انتخابات وزارت کشور رفت و پس از نام‌نویسی برای داوطلبی انتخابات خبرگان رهبری از عدم تعلق حزبی‌اش گفت. بر کسی اما پوشیده نیست که او دل با اصلاح‌طلبان دارد. حسن خمینی نیز همانند اکبر هاشمی رفسنجانی و سید محمد خاتمی از غایبان تنفیذ حکم ریاست جمهوری دومین دوره محمود احمدی‌نژاد بود و علاوه بر دلایل دیگر، شاید آن غیبت هم بر رهبر جمهوری اسلامی گران آمد؛ رهبری که در آن روزهای ناارام ایران، عیار خودی و غیر خودی را محک می‌زد.
از زمان برخاستن زمزمه‌هایی مبنی بر رد صلاحیت حسن خمینی، نزدیکان او هر چه در توان داشتند برای گرفتن مجوز حضورش در انتخابات انجام دادند. کانال تلگرام حسن خمینی به نقل از برخی مراجع از تائید صلاحیت علمی او خبر داد و رسانه‌های اصلاح‌طلب از حمایت برخی مراجع قم از نوه آیتالله خمینی نوشتند. همه اینها اما گویا آب در هاون کوبیدن بود. چهره‌های شاخص رد صلاحیت شده برای نامزدی خبرگان البته کم نبودند، از آیتالله موسوی بجنوردی گرفته تا مرتضی آقا تهرانی دبیر کل جبهه پایداری.
علاوه بر آن هیچ کدام از داوطلبان زن نیز تائید صلاحیت نشدند. ستاد انتخابات وزارت کشور اعلام کرده بود که ۱۶ نفر از نامزدهای مجلس خبرگان رهبری زن هستند که از ده نفر از آنها برای شرکت در آزمون کتبی دعوت شد. زنان در حالی نتوانسته‌‌اند به هیچ کدام از دوره‌های مجلس خبرگان رهبری راه پیدا کنند که بر اساس قانون اساسی هیچ منعی برای حضور آنها وجود ندارد.
در پنجمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری در ابتدا ۸۰۰ نامزد برای نامزدی ۸۸ کرسی مجلس ثبت نام کردند. بر اساس اعلام‌های رسمی ۱۵۸ نامزد انصراف دادند، ۱۱۱ نامزد غیرمجاز شناخته شدند، ۱۵۲ نفر در آزمون کتبی شرکت نکردند و با بررسی شرایط نامزدهای باقی‌مانده ۱۶۶ نفر از فیلتر شورای نگهبان گذشتند.
به این ترتیب و با کاهش تعداد نامزدها، کرسی‌های ۱۹ استان در انتخابات مجلس خبرگان بدون رقیب برگزار می‌شود و با توجه به تعداد کم افراد تائید صلاحیت شده، افراد باقی‌مانده هر کدام از شانس بالای ۵۰ درصدی برای رقابت برخوردارند. بنابراین به نظر می‌رسد تنور انتخابات مجلس خبرگان رهبری آن طور که رهبر می‌خواهد در پنجمین دوره گرم خواهد شد. بیماری و کهولت آیتالله خامنهای باعث شده است که انتخابات فعلی این مجلس از اهمیت خاصی برخوردار شود. ۸۸ نماینده مجلس پنجم خبرگان احتمالا کسانی هستند که رهبر بعدی جمهوری اسلامی را تعیین خواهند کرد. مجلسی که قرار است غیرخودی‌های رهبر یا در آن راه نیابند و یا آنقدر کم باشند که قدرتی نداشته باشند. به نظر می‌رسد با وجود این حساسیت‌ها، پیامدهای رد صلاحیت حسن خمینی به ریسک حضور او ترجیح داده شده است.
محبوبیت و نفوذ حسن خمینی در میان اصلاح‌طلبان و برخی چهره‌های میانه‌رو و مراجع وفادار به خاندان خمینی، شاید میتوانست تصمیم‌های مجلس بعدی را پیش‌بینی‌ناپذیر کند.
در عین حال عدم احراز صلاحیت حسن خمینی حاکی از مرزبندی آشکار حاکمان فعلی با میراث آیتالله خمینی نیز هست.
هرچند که هیچ‌گونه انتخاباتی در ایران آزاد نیست اما حضور او میتوانست در چارچوب محدودیت‌های موجود بر روی میزان مشارکت هم تاثیر بگذارد، مشارکتی که شاید میتوانست با رای بالا به نامزدهای خاص نشان‌دهنده پیام سیاسی خاصی باشد، مثلا تعداد اندکی از نامزدهای نزدیک به اصلاح‌طلبان می‌توانستند با رای بالاتری به مجلس خبرگان راه یابند اگرچه در اقلیت قرار می‌داشتند.
رد گسترده صلاحیت زنان برای نامزدی مجلس شورای اسلامی
اما تنها در انتخابات مجلس خبرگان رهبری نبود که شورای نگهبان بسیاری از چهره‌های شناخته شده را رد صلاحیت کرد. بیش از نیمی از نامزدهای داوطلبی مجلس شورای اسلامی نیز نتوانستند از سد شورای نگهبان عبور کنند؛ چهره‌های شاخص هم در میان آنها کم نبودند.
در میان رد صلاحیت شدههای داوطلبی نمایندگی دهمین دوره مجلس شورای اسلامی، رد صلاحیت گسترده زنان چشم‌گیر بود. برخی فعالان زنان که در این دوره رقابتها به دنبال سهم ۳۰ درصدی زنان بودند و از آبان ماه جاری «کمپین تغییر چهره مردانه» مجلس را تشکیل دادند اصلا فرصت نیافتند در رقابتها شرکت کنند که بتوانند در صورت به دست آوردن رأی آن چهره را تغییر بدهند.
بر اساس گزارش‌ها در مجموع حدود ۱۳۰۰ زن داوطلب شدند. در برخی شهرها همچون کرمانشاه و سنندج تمامی کاندیداهای زن رد صلاحیت شدند. در شیراز از بین ۵۰ نامزد زن تائید صلاحیت شده توسط هیات‌های اجرایی تنها دو زن از سوی شورای نگهبان تائید شدند.
نگاهی به ۹ دوره مجلس شورای اسلامی نشان می‌دهد که مجلس پنجم با ۱۴ نماینده زن شاهد بیشترین حضور زنان بوده و سه مجلس اول با ۴ زن کمترین حضور زنان را داشته‌اند. البته نمایندگان زن سه دوره اول مجلس تنها از حوزه انتخابیه تهران بوده‌اند.
دولت روحانی و مجلس آینده
حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با رد صلاحیت‌های گسترده مجلس خبرگان رهبری و شورای اسلامی حداقل دو بار زبان به اعتراض گشود؛ بار دوم تنها یک روز پس از اظهارات رهبر جمهوری اسلامی و دفاع تمام قد او از شورای نگهبان بود. روحانی گفت: «اگر قرار است یک جناح در انتخابات حضور داشته باشد و یک جناح نه، دیگر چرا انتخابات برگزار می‌کنیم؟»
به نظر می‌رسد روحانی بیش از هر چیز نگران ریزش تعداد حامیان اصلاح‌طلب خود و روزهای سخت دست و پنجه نرم کردن با مجلس آینده باشد.
به جز تصویب آسان طرح توافق اتمی در مجلس که بدون چراغ سبز رهبر جمهوری اسلامی امکان نمی‌داشت، روحانی روزهای آسانی را با مجلس نهم پشت سر نگذاشته است. وی بارها برای گرفتن تائید صلاحیت وزیران پیشنهادی‌اش راهی ساختمان بهارستان شد و دست خالی برگشت. بسیاری از وزیرانی هم که در ابتدا از مجلس نمره قبولی گرفتند یا برای توضیح فرا خوانده می‌شوند و یا کارت زرد دریافت می‌کنند.
حسن روحانی دو سال نخست ریاست‌جمهوری‌اش را صرف حل و فصل پرونده هسته‌ای و سیاست خارجی کرد و حالا به نظر می‌رسد باید به وعده‌هایش در حوزه داخلی تمرکز کند، وعده‌هایی همچون رفع حصر، بهبود شرایط اجتماعی و فضای آزادتر رسانه‌ای. آن هم در حالی که به نظر می‌رسد همراه با کاهش شدید قیمت نفت، نتیجه لغو تحریم‌های هسته‌ای به سرعت در اقتصاد کشور و زندگی مردم قابل مشاهده نباشد.
هنوز فهرست تائید صلاحیت شدههای مجلس خبرگان رهبری و شورای اسلامی نهایی نشده است؛ اما به نظر نمی‌رسد که پس از بررسی اعتراضات، تغییر چندانی داشته باشد.
با این نامزدهایی که از صافی شورای نگهبان گذشته‌اند، اصلاح‌طلبان، اصول‌گرایان میانه‌رو و اعتدال‌گرایان حامی دولت در ارائه فهرست حزبی مشکل خواهند داشت. آن هم در حالی که در بسیاری از شهرهای کوچک مردم نه بر اساس فهرست‌های حزبی بلکه با توجه به اولویت‌ها و آشنایی‌های خود رأی می‌دهند. به همین دلیل پیش‌بینی ترکیب مجلس آینده هنوز زود است اما آنچه مسلم است اینکه روحانی با مجلس آینده نیز روزهای دشواری در پیش خواهد داشت. روزهایی که هم باید پاسخگوی مطالبات جامعه باشد و هم با مجلسی معامله کند که مخالفان دولت بیشترین صندلی‌های سبز آن را اشغال کرده‌‌اند.
