آزاده کریمی، علی اشتیاق (+عکس، صدا) – در آستانه انتخابات دوره پنجم مجلس خبرگان و دوره دهم مجلس شورای اسلامی در ایران که قرار است هفتم اسفندماه هم‌زمان انجام شوند، جمعه‌ی گذشته (۵ فوریه) نشستی با موضوع بررسی «کمپین تغییر چهره مردانه مجلس» با حضور الاهه بقراط روزنامه‌نگار و سردبیر کیهان لندن، شیرین فامیلی روزنامه‌نگار (یورونیوز و رادیو فردا) و با مدیریت حمید نوذری مسئول کانون پناهندگان سیاسی ایرانی در برلین، برگزار شد.
ورود زنان به مجلس خبرگان که با رد همه‌ی تقاضاهای نامزدی زنان داوطلب ممکن نشد اگرچه هیچ منع قانونی برای آن وجود ندارد. اما در نشست برلین سخنرانان به طرح نظرات خود درباره حضور زنان در مجلس شورای اسلامی پرداختند و حاضران پرسش‌ها و دیدگاه های خود را در همین زمینه بیان کردند.
در ابتدای این نشست شیرین فامیلی به اختصار به سه فاز فعالیت‌های سیاسی زنان در ایران اشاره کرد و گفت: بیش از دو دهه است که جنبش زنان برای رفع تبعیض و تامین حقوق برابر فراز و فروزهای بسیاری را پشت سر گذاشته و در عین ناملایمات و تنگناها دوران پرشور و پردستاوری هم داشته است. این جنبش از یک سو مطالبه‌محور است و برای رفع تبعیض جنسیتی تلاش می‌کند و از سوی دیگر متشکل از طیف‌های فکری و اعتقادی، فرهنگی و اجتماعی مختلف است.
او در ادامه توضیح داد: اواخر دهه ۵۰ و در دهه ۶۰ فعالیت زنان پیشرو در سایه منازعات حاد سیاسی در جامعه و مسئله جنگ قرار گرفت و زنان در گروه ها و گرایش‌های جداگانه بر مبنای تفکر و گرایش سیاسی خود، فعالیت می‌کردند. اما پس از سرکوب این جریان‌ها و پس از جنگ، در اواخر دهه ۶۰ زنان نزدیک به حاکمیت خواستار مشارکت سیاسی شدند و در این دوره بود که ضرورت حضور فعال‌تر و متشکل زنان سکولار و خارج از طیف حاکمیت نیز مطرح شد و حول جنبش رفع تبعیض و برابری شکل گرفت. در این دوره نه تنها کمپین‌های تاثیرگذار و گسترده‌ای چون کمپین «قانون بدون سنگسار» و «نه به اعدام» و جمع آوری «یک میلیون امضا» برای مبارزه با نقض حقوق زنان شکل گرفت، شکل تازه‌ای که در جنبش بروز کرد این بود که زنان به این نتیجه رسیدند که برای مشارکت سیاسی طرح‌های معین و با اهداف مشخصی را مطرح کنند.
فامیلی به فعالیت زنان در دوره اصلاحات اشاره کرد و گفت: پس از دوم خرداد ۷۶ فعالان زن با استفاده از فضای نسبتا باز سیاسی و با تشکل «ان جی او»ها و انجمن‌های همگرایی توانستند به تدریج مطالبات زنان را به موضوع مهمی تبدیل کرده و وارد گفتمان سیاسی جامعه کنند. به همین دلیل هم زنان اصلاح‌طلب در مجلس ششم برای اولین بار توانستند طرح جنجال برانگیز الحاق ایران به کنوانسیون رفع تبعیض علیه برابری را مطرح کنند.
اگر چه این طرح توسط شورای نگهبان رد شد ولی بحث درباره آن، شناخت و اهمیت پیوستن به این کنوانسیون برای رفع تبعیض علیه زنان در افکار عمومی مورد توجه قرار گرفت و در جنبش زنان ایران به نقطه اتکایی در سطح بین‌المللی تبدیل شد. جنبش زنان ادامه پیدا کرد ولی به دلیل فضای امنیتی و سرد سیاسی دچار افت و خیز شد اما در سال ۸۸ به اوج خود رسید.
بخش‌های دیگری از سخنان شیرین فامیلی را بشنوید:
این فعال حقوق زنان و روزنامه‌نگار با اشاره به پهنه فعالیت فعالان جنبش زنان در دوره انتخابات سال ۸۸ گفت: ائتلاف و همگرایی زنان برای طرح مطالبات خود در انتخابات ریاست جمهوری با انتشار پلاتفرمی فعالیت خودشان را شروع کردند. این در حالی بود که تعدادی از فعالان مدنی زنان تحت پیگرد قانونی بودند و احکام تعزیری برای آنها صادر شده بود. فعالان با استفاده از فضای نسبتا بازی که معمولا در آستانه انتخابات به وجود می آید، مطالبات خودشان را در قالب همگرایی مطرح کردند. این مطالبات شامل پیوستن به کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان و اصلاح قوانین ضد زن بود که در کمپین یک میلیون امضا اولین بار مطرح کردند اما این حرکت سرکوب شد ولی برای اولین بار در انتخابات ریاست جمهوری مطالبات زنان در برنامه ها و کارزارها وارد شد.
شیرین فامیلی در ادامه سخنانش به «کمپین تغییر چهره مردانه مجلس» پرداخت و گفت: این جنبش که ۵ آبان سال جاری با برگزاری نشستی فعالیت خودش را شروع کرد، طرح چهارم فعالان جنبش زنان است که علاوه بر پیگیری مطالبات زنان، در پی ۵۰ کرسی برای زنان برابری طلب در مجلس هم هست. کمپین به این منظور ۳ کمیته اجرایی «من کاندیدا می‌شوم»، «۵۰ کرسی برای زنان برابری‌طلب» و «کارت قرمز برای کاندیداهای زن‌ستیز» را طراحی کرده است. برای هر کدام هم وظایفی تعیین کرده است. بیش از ۱۴۰۰ زن در دوره دهم کاندیدا شدند که نسبت به دوره های پیشین سه برابر شده است. گرچه اکثر کاندیداهای اصلاح طلب، طبق آخرین اخبار رد صلاحیت شده‌اند، ولی هنوز اسامی دقیقی از کاندیداهای اصلاح‌طلبی که تایید صلاحیت شده‌اند را کمپین منتشر نکرده است. ولی تردیدی نیست که کمیته «من کاندیدا می شوم» موفق شد تا زنان را به برداشتن گام مهمی تشویق کند. چرا که ایجاد این ذهنیت در جامعه زنان «که من توانمندم و می توانم کاندیدا شوم» آن هم در کشوری که حاکمان مقتدر فرصت‌ها را از زنان سلب کرده و تلاش دارد با ایجاد محدودیت‌های بیشتر و اجرای طرح تفکیک جنسیتی دردانشگاه، اعتماد به نفس آنها را بگیرد، خود یک پیشرفت است.
بیشتر بشنوید:
الاهه بقراط سردبیر کیهان لندن کمپین «تغییر چهره مردانه مجلس» را یک واکنش اجتماعی در حد امکانات موجود در کشور خواند و گفت: این کمپین یک واکنش اجتماعی در حد امکاناتی است که فعالان حقوق زنان در چارچوب نظام سیاسی، عقیدتی و حقوقی کشور دارند. من میل دارم نخست به زمینه اجتماعی و فکری این کمپین‌ها بپردازم با تاکید بر این نکته که چنین کمپین‌هایی بودن‌شان بهتر از نبودن‌شان است. بگذریم از اینکه کسی نمی‌تواند درباره بودن یا نبودن فعالیت و یا جنبش‌های اجتماعی تصمیم بگیرد.
او افزود: در این رابطه برخی خود را اصلاح‌طلب معرفی می‌کنند، برخی هم بیشتر ترجیح می‌دهند خود را در چارچوب خاصی قرار ندهند اما همگی توجیه و دلیل وجودی خود را بر نفی دیگرانی قرار می‌دهند که به راه‌های دیگری باور دارند، درست یا نادرست بودن این راه‌ها بماند. در حالی که نیازی به این کار نیست. افرادی تشخیص می‌دهند که خوب است برای این یا آن موضوع کمپین راه بیندازند، خب، راه بیندازند، چه نیازی هست که دیگران را نفی کنند؟
وی ادامه داد: شاید همه این کمپین‌های داخل کشور بر یک تفکر استوار هستند و ضرورت و دلیل شکل‌گیری خود را عمدتا به زبان‌های مختلف چنین بیان می‌کنند: کسانی هستند که به تغییرات ناگهانی و انقلابی معتقدند در حالی که چنین تغییراتی، و به تبع آن «انقلاب»، با خشونت و خونریزی همراه است و ما به ویژه از انقلاب ۵۷ آموختیم که بهتر است به تغییرات تدریجی و «فرهنگ‌سازی» روی بیاوریم و… در این رابطه برخی خود را «اصلاح‌طلب» معرفی می‌کنند و برخی هم نه، ترجیح می‌دهند خود را در چهارچوب خاصی قرار ندهند. اما همگی توجیه و دلیل وجودی خود را بر نفی دیگرانی قرار می‌دهند که به راه‌های دیگری باور دارند (درست یا نادرست بودن این راه‌ها بماند). در حالی که هیچ نیازی به این کار نیست. افرادی تشخیص می‌دهند که خوب است برای این یا آن موضوع کمپینی راه انداخت، خب راه بیاندازند چه نیازی هست که دیگران را نفی کنند؟! شاید این نفی روی سخن‌اش با حکومت هم باشد و بخواهد بگوید که ما خطری برای نظام نداریم.
بقراط توضیح داد: حالا آن کسانی که گمان می‌شود به تغییرات ناگهانی و انقلابی معتقدند، چه کسانی هستند؟ بخش مهمی از آنها که من هم خود را جزو آنها می‌دانم، اتفاقا با تغییرات ناگهانی و انقلاب مخالفند و در واقع جزو کسانی هستند که معتقدند در چهارچوب این نظام اسلامی و این قانون اساسی متکی بر شرع مبین اسلام و شیعه‌ی جعفری اثنی عشری، نمی‌توان به مطالباتی رسید که اساسا با سرشت این قانون و این نظام تناقض و تضاد دارند! همین!
الاهه بقراط تاکید کرد: من به شخصه اصلا خودم را مشغول به این نمی‌کنم که باید انقلاب کرد یا اصلاح، گذشته از اینکه هر دو در ۲۰ سال اخیر در ایران به شدت تحریف شده‌اند. حتی کارل پوپر را هم به سود پروژه اصلاحات تحریف کرده‌اند. نظرات گاندی را درباره عدم خشونت تحریف کرده‌اند. اصلا دست من و شما نیست که بخواهیم برای روند تغییرات اجتماعی تصمیم بگیریم، اگر کسی در این میان نقش تعیین کننده داشته باشد، حکومت‌ها هستند. حکومت‌ها هستند که تعیین می‌کنند، که جامعه و مردم راه انقلاب را در پیش بگیرند یا نه. اصلاح و اصلاحات هم که وظیفه خود حکومت است، آنها هستند که تصمیم می گیرند اصلاح کنند یا نه.
سردبیر کیهان لندن با بیان اینکه جمهوری اسلامی اصلاح ناپذیر است، گفت: برخی حکومت ها این ظرفیت را دارند و برخی ندارند. جمهوری اسلامی تا کنون نشان داده ظرفیتِ اصلاح خود را ندارد. دست به ترکیب این نظام بزنید، آن هم در زمینه حقوق زنان و برابری حقوقی زنان و مردان، اساس و اصولش به هم می‌ریزد، ساختاری است که اصول دین‌اش، همان اساس سیاست‌اش است و همه زنان ایران در این دینِ سیاسی جزو اموال و ناموس نظام به شمار می‌روند.
بخش‌های دیگری از سخنان الاهه بقراط را بشنوید:
بقراط آنگاه به طرح پرسش هایی درباره کمپین «تغییر چهره مردانه مجلس» پرداخت و ادامه داد: آیا خود اینکه واقعا «چهره‌ی مردانه‌ی مجلس شورای اسلامی» تغییر کند، یک تغییر بنیادین و انقلابی نیست؟! حتی اگر فقط ۵۰ کرسی برای زنان، آن هم زنان به اصطلاح برابری‌طلب باشد؟! آیا این خواست آن هم با شورای نگهبان و نظارت استصوابی و انتخابات الکن و غیرآزاد، زمینه‌ی عملی دارد؟! اغلب فعالان این کمپین به این پرسش و پرسش‌های مشابه پاسخ منفی داده‌اند یعنی هدف این کمپین در حال حاضر و دست کم در انتخابات پیش رو عملی نیست. شورای نگهبان هم این نظر را تایید کرد و صلاحیت بسیاری از زنان را رد کرد. پس هدف از راه انداختن چنین کمپینی آن هم در آستانه‌ی انتخابات چیست؟ به این دلیل که «فرهنگ‌سازی» کنیم؟ افشاگری کنیم؟ نظارت استصوابی و عدم حضور زنان را به مردم یادآوری کنیم و امثال اینها؟ اینها را که همه می‌دانند، همه می‌بینند. می‌خواهیم جامعه وسیع زنان را نسبت به حقوق خود آگاه و فعال کنیم؟ با کدام ابزار؟!
وی گفت: این کمپین که گمان نمی کنم گسترده تر از کمپین یک میلیون امضا باشد، در محدوده کسانی دور می زند که خود را آگاه و فعال می دانند، که از نظر من آگاه و فعال هم هستند. در محدوده آنهایی است که می خواهند فرهنگ‌سازی کنند، نه آنهایی که قرار است فرهنگ‌شان ساخته شود. یعنی بین این فرهنگ‌سازان و آن توده عظیم که قرار است فرهنگ‌شان ساخته شود، یک دنیا فاصله است. همان فاصله‌ای که نتوانست یک میلیون امضا برای برابری زن و مرد در ایران ۶۰ میلیونی جمع کند.
بیشتر بشنوید:
پس از سخنان این دو روزنامه‌نگار، حاضران در نشست به طرح نظرات و پرسش و پاسخ با سخنرانان پرداختند. یکی از زنان حاضر در نشست گفت: صحبت‌هایی که درباره فعالیت جنبش زنان علیه تبعیض جنسیتی و نه به سنگسار و… مطرح شد همگی درست. ولی با «کمپین تغییر چهره مردانه مجلس» فعالان حقوق زنان بر خلاف فعالیت‌های دیگر، وارد همکاری با حکومت می‌شوند. با این کمپین در عمل به حکومت گفته می‌شود که ما شما را قبول داریم، انتخابات و مجلس‌تان را هم قبول داریم و می‌خواهیم بیاییم و در آن شرکت کنیم!
