(+عکس) هفتۀ گذشته در اتاق B102 «برونای گالری» در دانشکدۀ پژوهش‌های شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن، جلسۀ معرفی کتابها و سی دی‌های فارسی اخیراً منتشر شدۀ در لندن و اروپا برگزار شد و مورد استقبالِ خوبی از سوی فارسی‌زبانان از سه کشور ایران، افعانستان و تاجیکستان قرار گرفت.
این نشست به ابتکار انتشارات مهری و مدیر آن آقای‌هادی خوجینیان ترتیب داده شده بود و از این نظر که چند کتاب در یک جا معرفی می‌شدند حداقل در لندن از اولین‌ها درنوع خود بود. در این جلسه، به استثنای یک کتاب، معرفی کتابها و سی‌دی‌ها توسط خودِ نویسندگان و تهیه کنندگان سی دی‌ها انجام شد. نویسندۀ دو کتاب، آقای دکترمسعود میرشاهی، و نیز تهیه کنندۀ دو سی دی، خانم سوزی ضیایی، رنج سفر از پاریس را بر خود هموار کرده بودند.
نویسندۀ یک کتاب زیر عنوان «کتاب سنج ۴»، آقای رضا اغنمی، در جمع حضور داشت ولی با توجه به تعداد سخنگویان و محدودیت زمانی، این چهارمین جلد از سری «کتاب‌سنج»های وی، توسط آقای خوجینیان به صورت خلاصه معرفی شد. ناگفته نماند که آقای اغنمی نه فقط نویسندۀ شناخته شدۀ قصه و رمان در خارج از کشور است بلکه از سی سال پیش در معرفی کتاب‌های جدید در داخل و خارج پیشگام شده و انتشار مقالاتی موشکافانه در «سنجش» آثار منتشره در داخل و خارج ایران را به صورت فعالیتی منظم پیش برده است که تا کنون چهار جلد «کتاب‌سنج» گردآوری همین تلاش است. آقای اغنمی در توضیح دلایل این کار می‌گوید که به عنوان نویسنده از دشواری‌های نگارش و انتشار کتاب بخصوص در خارج از کشور به خوبی آگاه است. در اغلب موارد هم نویسنده خود متحمل تمام و یا بخشی از هزینۀ انتشار آثارش می‌شود که غالباً هم این هزینه به تمامی‌از محل فروش کتابها بر نمی‌گردد. اگر پس از تحمل این همه دشواری هیچ نوع واکنش و اظهار نظری از سوی عموم دریافت نکند احساس بی توجهی و تنهایی مطلق خواهد کرد. این است که رضا اغنمی به این کار ارزنده اهتمام ورزیده است.
انتشارات مهری هم با ابتکار خود در صدد پُر کردن شکافِ بین نویسنده و خواننده است. در این جلسه نویسندگان با مخاطبان وعلاقمندان آثار خود رو در رو شدند و با آنها امکان ارتباط مستقیم پیدا کردند. به دنبال معرفی کتاب توسط نویسندگان، حاضران پرسش‌های خود را مطرح می‌کردند و در آخر جلسه توانستند گپی با نویسندگان داشته باشند.
در آغاز جلسه آقای خوجینیان، میزبان جلسه، طی سخنان کوتاهی گفت که در دنیا در حدود ۱۵۰ میلیون فارسی‌زبان وجود دارد و از این تعداد بیش از ۵ میلیون در اروپا و آمریکا زندگی کنند. این جمعیت خود می‌تواند یک بازار خوب برای کتاب به وجود آورد. اما متاسفانه شاهد هستیم که تیراژِ کتاب‌های فارسی از چند صد جلد تجاوز نمی‌کند در حالی که علاقمندان به خرید کتابها در خارج از کشورهایِ فارسی‌زبان، از این تیراژهای محدود بسی بیشتر هستند. آقای خوجینیان ادامه داد که انتشارات مهری می‌خواهد در این میان نقشی مثبت ایفا کند و پُلی باشد بین علاقمندان و نویسندگان کتاب. این نقش را هم می‌خواهد از طریق روابط عمومی‌فعال- که جلسۀ حاضر خود نمونه‌ای از آن بود- و نیز اطلاع‌رسانی از طریق رسانه‌ها وشبکه‌های اجتماعی ایفا کند. آقای خوجینیان با اشاره به حاکمیت سانسور و محدودیت‌های موجود در ایران اظهار امیدواری کرد که انتشارات مهری بتواند در آینده امکاناتی نیز برای چاپ و انتشار کتاب‌های داخل کشور فراهم آورد.
آقای دکتر مسعود میرشاهی سخنران اول بود که دو کتاب اخیرش را با عناوین «جستارهایی در زبان، ادب و تاریخ فرهنگ فارسی» و «خاطرات نادرشاه کیانی، رویدادهای داخلی افغانستان، ۱۹۲۸-۱۹۳۰» که به وسیلۀ انتشارات مهری منتشر شده است به حاضران معرفی نمود. کتاب اول شامل ۲۲ فصل و دربرگیرندۀ مقالاتی پژوهشی دربارۀ موضوعات متنوعی در حوزه‌های مذکور است که در بیش از ۳۵۰ صفحه منتشر شده است. یکی از فصول کتاب مقاله‌ای است با عنوان «اشاره‌ای به پوشاک بانوان در ایران زمین از آغاز شهرنشینی تا پایان دورۀ ساسانی». این مقالۀ پژوهشی، تاریخ تحول لباس بانوان ایرانی از ۹ هزارسال پیش تا دورۀ ساسانی را پیگیری می‌کند. حوزۀ جعرافیایی این پژوهش کشورهای ایران، آسیای میانه، افغانستان، پاکستان و قفقاز را در بر می‌گیرد. مقاله‌ای دیگر عنوان «شاهنامه فردوسی به زبان قپچاقی» را دارد. شاهنامه فردوسی در فاصلۀ سال‌های ۱۵۱۴ تا ۱۵۱۶ به زبان قپچاقی، که زبان درباری مملوکیان در شمال افریقا، تونس کنونی، بوده است برگردانده شده است. مقاله‌ای هم در بزرگداشت منوچهر فرهنگی به طور خلاصه معرفی شد. این انسان نیکوکار موسس بنیاد «منوچهر فرهنگی» بود که وصیت کرده بود هر سال به برترین پژوهش آکادمیک در آسیای مرکزی دربارۀ فرهنگ ایران باستان جایزه‌ای داده شود. دکتر میرشاهی خود یکی از اعضای هیئت ژوری این جایزه است. منوچهر فرهنگی که از زرتشتیان دوستدار فرهنگ ایران و ساکن اسپانیا بود، روز اول فروردین ۱۳۸۷ در سن ۸۴ سالگی به طرز مشکوکی در مادرید به قتل رسید.
سپس آقای جلال بدخشانی که یکی از فعالین فرهنگی جامعۀ فارسی‌زبانان لندن و بنیانگذارمدرسۀ فارسی محلۀ هرو در لندن است، پشت تریبون قرار گرفت تا دکتر میرشاهی را، که خواهرزادۀ اوست، بیشتر به حاضران معرفی کند. آقای بدخشانی نقشی فعال در همگرایی بین ایرانیان، افغانستانی‌ها و تاجیکستانی‌ها در لندن و بریتانیا ایفا می‌کند. ناگفته نگذاریم که نمایندگان سفارتخانه‌های افغانستان و تاجیکستان نیز در این جلسه حضور داشتند.
کتاب دیگر دکتر میرشاهی، یعنی «خاطرات نادرشاه کیانی» دربارۀ این انسانِ دانشمند، عارف و شاعراست که ۵۲ کتاب نوشته است. او در کشورِ همسایه نقشی مهم در تلاش‌های ترقی‌خواهانه و چالش با جریان‌های واپس‌گرا در دهۀ بیستم قرن گذشته در افغانستان داشته است. سخنران خاطرنشان کرد که تلاش‌های تجددگرایانه از جمله کشف حجاب در افغانستان زودتر از ایران شروع شده بود که البته ناکام ماند. نتیجۀ چالش بین جریان‌های مترقی و واپس‌گرا نهایتا منجر به روی کارآمدن امان‌الله خان شد که سیاستمداری مانند آتاتورک و رضا شاه بود. این کتاب مزین به عکس‌های نادری از جمله عکسی از ظاهرشاه پادشاه افغانستان است- قبل از اینکه توسط کودتایِ داود خان ساقط شود و به ایتالیا برود- که دربرابر نادرشاه کیانی نشسته است و با دقت به سخنان او گوش می‌دهد.
بخش بعدی برنامه معرفی سی دی‌هایی بود که توسط خانم سوزی ضیایی صورت گرفت. خانم ضیایی استاد زبان انگلیسی دردانشگاه پاریس و دارای تجربۀ طولانی در کار رسانه‌ای است و قبل از انقلاب هم گویندۀ تلویزیون بین‌المللی در ایران بوده است که به زبان انگلیسی پخش می‌شد. او گفت که پروژۀ «کتاب گویای ایران» ، که از سال ۲۰۰۹ در پاریس کلید خورده است، شامل اجرا و ضبطِ آثار فارسی، انگلیسی و فرانسه به صورت سی دی است. خانم ضیایی گفت که تا یک سال پیش تنها آثارمنظوم فارسی مانند اشعار شفیعی کدکنی، حماسۀ آرش کمانگیر از سیاوش کسرایی و غزلیات سیمین بهبهانی را منتشر کرده بودند. از یک سال پیش کتاب‌های قصۀ کودکان نیز به این برنامه اضافه شده است. دلیل دربرگرفتن این حوزه هم آن بوده که اولاً واکنش بسیارمثبتی از جامعه گرفته‌اند و دیگر آنکه از آنان خواسته شده که ادبیات ساده‌تر را نیز به فهرست خودشان اضافه کنند زیرا تلاش برای حفظ هویت فرهنگی نسل جدید از دوران کودکی شروع می‌شود و کودکان لازم است زبان فارسی را در کنار زبانِ کشور میزبان بشنوند. تا کنون ۸ سی دی تهیه و پخش شده است و چند شخص و یک سازمان، یعنی بنیاد میراث ایران در بریتانیا، از این پروژه پشتیبانی مالی کرده‌اند. بنیاد میراث مشخصاً هزینۀ سی دی سیمین بهبهانی را تامین کرده است و این کار مهمی بوده است زیرا خانم بهبهانی در اواخر عمر با وجود خستگی قبول کردند که به استودیو بیایند و اشعار خودشان را بخوانند. خانم ضیایی سپس چند نمونه از کارهای کتاب گویای فارسی و انگلیسی را برای حاضران پخش کرد.
بخش بعدی برنامه شعرخوانی به انگلیسی توسط آقای لطفعلی خنجی بود. قطعۀ اجرا شده حماسۀ رستم و سهراب شاهنامه بود که خود آقای خنجی آن را با مهارت برای کتابِ فارسی وانگلیسی «دُرّ فارسی» که در بخش بعدی برنامه معرفی شد، برگردانده بود. کتاب «دُرّ فارسی» توسط خانم‌ها خورشید فرمانفرماییان و صهبا لاجوردی تهیه و به وسیلۀ انتشارات ساتراپ با مدیریت احمد وحدت‌خواه حروفچینی و چاپ شده است. طبق معمول آقای خنجی در بخش‌هایی از مقدمۀ فارسی، نکته‌سنجی خاص خود را به کار برد و باعث لبخند حاضران شد. او گفت که در زمان نگارش شاهنامه چیزی که ما امروز «Political Correctness» می‌خوانیم رایج نبود و در مورد ترکان اظهاراتی شده که شاید امروزه حساسیت برانگیز باشد ولی او به عنوان مترجم مجبور بوده است به اصل وفادار بماند.
در بخش بعدی برنامه خانم صهبا لاجوردی توضیحاتی در مورد کتاب «دُرّ فارسی» داد. این کتاب شامل ۱۹ قطعه از اشعار رودکی تا حافظ به فارسی و انگلیسی است. وی گفت که فلسفۀ پرداختن به این پروژه این دیالکتیک بوده که اگر شعر به درستی خوانده شود درست فهمیده می‌شود و اگر درست فهمیده شود درست خوانده می‌شود. مخاطب اصلی این کتاب نسل دوم ایرانیان و غیرایرانیان علاقمند به شعر فارسی است. اشعار این کتاب با هماهنگی با دانشگاه‌های کمبریج و پرینستون و نیز با نظر مشاورانِ این پروژه، شامل لطفعلی خنجی، شاداب وجدی و زنده‌یاد مصطفی شفافی، انتخاب شده‌اند. این قطعات که در دانشگاه‌های یادشده به دانشجویان زبان و ادبیات فارسی تدریس می‌شوند در استودیوی صدا به فارسی ضبط شده و به صورت کاملاً حرفه‌ای با افکت‌های صدا و موسیقی میکس شده‌اند. کارگردانی و مدیریت ضبط شعرخوانی‌ها با صهبا لاجوردی بوده است که دارای تجربۀ طولانی در این زمینه و نیز دارای سلیقه و وسواس خاصی است. پایان‌بخش این صحبت پخش اجرای نمایشی حماسۀ رستم و سهراب همراه با تصاویر بود.
ناگفته نماند که آقای خوجینیان این برنامه را محدود به معرفی کتاب‌های انتشارات مهری نکرده بود و با بزرگواری، معرفی کتاب‌های ناشران دیگر را نیز در برنامه گنجانده بود. ازجمله اینکه خانم آزاده ایروانی که یکی از مدیران انتشارات اینترنتی نوگام است در مورد این پروژه اطلاعاتی دادند.
آخرین بخش برنامه معرفی کتاب و سی‌دی فارسی، «پیش‌درآمدی بر اندیشه‌های سیاسی ایرانشهری» نوشته شاهین نژاد بود که در آمریکا و همراه با یک سی دی منتشر شده است. این معرفی توسط نامدار بقایی یزدی دوست نویسنده انجام شد.
در پایان جلسه، کتاب‌های معرفی شده فروشی خوبی داشتند و تقریباً تمامی‌کتاب‌ها عرضه شده به فروش رفت.
