کتایون حلاجان – به مناسبت هشتم مارس روز جهانی زن انجمن فرهنگی ایرانیان وال دو مارن در فرانسه برنامه‌ای برای فارسی‌زبانان تدارک دیده بود. این برنامه شامل دو بخش بود، بخش اول سخنرانی خانم فرنگیس حبیبی مدیر سابق رادیو فرانسه و بخش دوم موسیقی ایرانی.
خانم فرنگیس حبیبی در مورد زن و موسیقی در ایران صحبت کرد و با اشاره به حرام بودن صدای زنان در بسیاری از ادیان از جمله دین یهود و مسیحیت ارتدوکس و اینکه صدای زن را با عریانی وی یکی می‌دانستد، مروری تاریخی داشت به جایگاه موسیقی پس از اسلام و حضور زنان در این عرصه. وی از دوران شاه عباس صفوی و افشاریه مثال آورد که موسیقی ممنوع بود و بر این عقیده بودند که موسیقی مقدمه نزدیکی زن و مرد و زنا است.
در دوران قاجاریه این عرصه کمی بازتر شد به طوری که در زمان ناصرالدین شاه دو خانم به نام زهره و مینا در دربار ساز می‌زدند و زنان در اندرونی گاهی می‌خواندند اما در جامعه این ممنوعیت همچنان ادامه داشت. با انقلاب مشروطه نقش و جایگاه موسیقی کمی تغییر پیدا کرد، سرودهای وطنی به وجود آمد و موسیقی از اندرون به سطح جامعه راه پیدا کرد. در آن دوران شاعرانی همچون ایرج میرزا، بهار و عارف نقش بسزایی در این تغییرات ایفا کردند. بعدها مدرسه عالی موسیقی تشکیل شد و موسیقی در کلوپ‌ها و سطح شهر فعال شد.
در دوران پهلوی با کشف حجاب و حضور فعال زنان در اجتماع، آواز و موسیقی رونق بیشتری یافت به طوری که ما تعداد بسیار زیادی آوازخوان زن در دوران پهلوی داریم اما هنوز نگاه منفی در بخشی از جامعه به زنان آوازخوان و هنرمند وجود داشت و خوانندگان زن با مشکلات بسیاری روبرو بودند.
با انقلاب ۵۷ اما تمام امیدها از بین رفت و صدای زنان اصلا به طور کامل ممنوع شد که تا به امروز نیز شاهد آن هستیم. زنان حتی در همراهی با صدای مردان نیز با مشکلات بسیاری روبرو هستند، اما در همه این سال‌هایِ محدودیت و ممنوعیت، ما شمار زیادی نوازنده زن داریم که تا پیش از این به این گستردگی وجود نداشتند.
خانم فرنگیس حبیبی بر این نکته تأکید کرد که زنان در تمام دوران با وجود محدودیت‌ها همیشه راهی برای خود باز کرده‌اند به طوری که در دوران صفویه با برپا کردن مراسم روضه‌خوانی این محدودیت‌ها را تا اندازه‌ای دور می زدند. وی در اینجا یادی کرد از قمرالملوک وزیری و جایگاهش در موسیقی ایران، زنی شجاع که هنرش را نه یک حرفه که رسالتی می‌دانست. مادربزرگ قمر در دربار ناصرالدین شاه روضه‌خوان بود و هم او این شجاعت را به قمر داد تا با استفاده از جایگاهش بتواند پا به عرصه موسیقی بگذارد.
قمرالملوک وزیری اولین کنسرت خود را در سال ۱۳۰۳ در سالن گراندهتل واقع در خیابان لاله‌زار اجرا کرد و کنسرت دوم خود را در سالن سینما پلازای تهران برگزار نمود . قمر در دیگر شهرهای ایران هم کنسرت‌هایی اجرا کرده بود که در یکی از همین کنسرت‌ها در حضور عارف قزوینی نیز تصنیف خواند. خانم حبیبی تاکید کرد که هنوز بسیار کم در مورد جایگاه و شخصیت قمرالملوک وزیری به عنوان یک زن پیشرو سخن گفته و نوشته شده است.
فرنگیس حبیبی در پایان سخنرانی خود از رابطه میان موسیقی و رقص و طرب با تن صحبت کرد، و از تاثیر موسیقی بر روح و جان انسان و سیر تکاملی روح با موسیقی که در رقص سماع نیز به روشنی دیده می‌شود.
بخش دوم این برنامه، اجرای موسیقی ایرانی با تکنوازی سه تار خانم بهکامه ایزدپناه بود و با هنرمندی سه نوازنده گروه regard persan شامل ضیا طبسیان با سازهای کوبه‌ای، پوریا پورناظری نوازنده تنبور و سعید کامجو نوازنده کمانچه و قیچک که از کانادا برای شرکت در این برنامه به پاریس آمده بودند ادامه یافت.
