رضا تقی‌زاده (+عکس) بر اساس قراردادی که مفاد آن چند ماه پیش مورد توافق قرار گرفت و روزجمعه ۲۲ آوریل سند مربوطه بین ایران و آمریکا در وین به امضاء رسید، ارسال ۳۲ تن آب سنگین تولید شده در اراک به آمریکا رسمیت یافت.
دلیل اصلی اقدام آمریکا در قبول خرید آب سنگین ایران ناتوانی جمهوری اسلامی در یافتن مشتری برای محصول یاد شده و نبودن مورد مصرف قابل توجیه برای آن در داخل ایران است.
آب سنگین، ماده خنک کننده کوره راکتور آب سنگین است و با تعطیل راکتور چهل مگاواتی اراک و تعهد ایران مبنی بر خارج ساختن تمام اجزای مرتبط با آن، ذخیره آب سنگین ایران می‌باید در مرحله اول به ۱۳۰ تن و به ۹۰ تن کاهش داده شود.
صادرکننده بدون خریدار
پیش از اعلام آمادگی آمریکا برای خرید تشریفاتی آب سنگین ایران، جمهوری اسلامی مدعی بود که به یک «صادرکننده مشتقات اتمی تبدیل شده است»، در حالی که بجز آمریکا، که در نتیجه یک تصمیم سیاسی و نه تجاری، با وساطت یمن به پرداخت ۸ میلیون دلار بهای اسمی آب سنگین تحویلی رضایت داد، هیچ خریدار دیگری (حتی هند، روسیه و چین) کمترین تمایلی برای پرداخت پول در قبال دریافت آب سنگین ایران نشان نداد.
در صورتی که آمریکا برای آب سنگین ایران وجهی پرداخت نمی‌کرد، به دلیل بدون مشتری ماندن محصول یاد شده، جمهوری اسلامی ناگزیر بود در اجرای «برجام» آب سنگینی را که در اختیار خود دارد با نظارت بین‌المللی به دریا بریزد.
آمریکا امیدوار است با این اقدام نمادین، شاید در آینده خریدار دیگری برای محصول کارخانه آب سنگین اراک یافته شود.
مونیس و کیفیت آب
دکتر ارنست مونیس وزیر انرژی آمریکا و طرف گفتگوی علی اکبر صالحی در بخش فنی مذاکرات اتمی، همزمان با رسمیت یافتن معامله طی گفتگویی با نشریه آمریکایی وال استریت جورنال تائید کرد «کیفیت آب سنگین ایران بد نیست و ما امیدواریم برای آن مشتری دیگری یافته شود.»
او ادامه داد: «با این خرید ما به دنیا می‌گوئیم اگر می‌خواهید از ایران آب سنگین خریداری کنید- می‌توانید [مجازید] خریداری کنید!»
۳۲ تن آب سنگین ایران قرار است طی هفته‌های آینده از سوی سازمان انرژی اتمی که مدیریت کارخانه اراک را بر عهده دارد به یک آزمایشگاه در ایالت تنسی آمریکا حمل و به منظور انجام آزمایش‌های نوترونی مورد استفاده قرار گیرد.
آب سنگین که از خانواده آب است می‌تواند در عرصه‌های صنعتی از جمله تولید تجهیزات فیبر نوری نیز مورد استفاده قرار بگیرد که ایران در حال حاضر فاقد هر گونه زمینه استفاده از آن است.
مخالفت کنگره
معامله ۸ میلیون دلاری آمریکا، مانند هر بخش دیگری از مذاکرات و توافق اتمی، نا آرامی و مخالفت‌هایی را در کنگره آمریکا بر انگیخته است. از این جهت، اجرای برجام بعد از تغییر دولت کنونی طی چند ماه آینده با دشواری‌های جدی روبرو خواهد بود.
در رابطه با معامله اخیر آب سنگین، اد رویس، رییس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا روز ۱۸ ماه آوریل طی نامه‌ای خطاب به وزیر انرژی آمریکا ملاحظاتی را مطرح ساخت که در آن نارضایتی کنگره از انجام معامله محسوس بود، از جمله: پول این معامله به ایران چگون پرداخت خواهد شد (به دلیل منع قانونی معاملات دلاری برای ایران)، چه تضمینی گرفته‌اید که ایران این پول را به مصرف خرید اسلحه و یا کمک به تروریست‌ها، یا اقدامات تنش‌آفرین در عراق و سایر نقاط نمی‌رساند؟
آینده مناسبات
معامله آب سنگین تازه‌ترین بخش از مناسبات تجاری و همکاری‌های جمهوری اسلامی با آمریکاست، در حالی که علی خامنه‌ای توسعه هر نوع روابط با آمریکا را در هر فرصت مورد حمله قرار داده است.
اگر چه آمریکا تولیدکننده آب سنگین نیست و نیازهای آزمایشگاهی و صنعتی خود را (در حدود ۷۵ تن در هر سال) از کانادا وارد می‌کند، ولی می‌توانست بی اعتنا به عدم قابلیت جمهوری اسلامی به فروش محصول بدون مصرف مانده آب سنگین اراک، و خودداری از خرید، عامل تعطیل کارخانه یاد شده شود.
همزمان با معامله آب سنگین روز جمعه، ظریف و ولی‌الله سیف در آمریکا مذاکرات دیگری را به عمل آوردند که هدف آنها تامین درخواست جمهوری اسلامی از آمریکا برای افزایش تسهیلات بانکی و تشویق بانک‌های بزرگ برای داخل شدن بدون ترس از جریمه، در معاملات بانکی با ایران بود.
به این ترتیب، ضمن با دست پس زدن هر نوع مناسبات با آمریکا توسط علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی، نمایندگان دولت او نه تنها با پا این مناسبات را پیش می‌کشند که حتی با چنگ و دندان به آن می‌آویزند به این امید که از ظرفیت‌های آن بیشتر بهره بگیرند!
