اخیراً از طرف موسسۀ OCR که برگزار کنندۀ امتحانات GSCE و A Level در بریتانیا است به مدارس تدریس فارسی اطلاع داده شده که از سال ۲۰۱۸ این امتحانات در مورد زبان فارسی دیگر برگزار نخواهد شد. کیهان لندن درباره این موضوع با دکتر محمود کویر، مدیر مدرسۀ فارسی فردوسی، به گفتگو نشسته است.
-دکترکویر، لطفاً در مورد این وضعیت توضیح دهید که چرا چنین شده؟
– بگذارید نخست اشارهای به تاریخچۀ این ماجرا بکنم. چندین سال پیش زمانی که فتوای قتل سلمان رشدی توسط آیتالله خمینی داده شد، زبان فارسی از آزمون رسمیبریتانیا برداشته شد. ۱۰ سال این آزمون تعطیل بود. با تلاش شماری، از جمله زنده یاد حبیب دشتی، فعالیتها و نامهنگاریها شد و به دانشگاهها آکسفورد و کمبریج رفتند و بالاخره موفق شدند فارسی را دوباره به آزمون رسمیدر بریتانیا برگردانند. به دنبال آن مدارس زبان فارسی مجددا شروع به فعالیت کردند و تعداد آنها هم متناسب با افزایش مهاجران و پناهجویان ایرانی و شاگردان زبان فارسی بیشترهم شد. مدرکهای معتبر GSCE و A Level در پایان مقاطعی داده میشود که دانشآموزان میتوانند برای ورود به دانشگاههای بریتانیا از آنها استفاده کنند کما اینکه بسیاری از دانشآموزان فارسیزبان از آنها استفاده کردند و از جمله شماری از دانشآموزان مدرسۀ فردوسی که من مدیریت آن را به عهده دارم.
-با توجه به اینکه خوانندگان کیهان لندن در کشورهای مختلف به سیستم آموزشی بریتانیا شاید آشنا نباشند، لطفا درباره مدارکی که در بالا یادآوری کردید توضیحاتی بدهید.
-میشود گفت که GSCE معادل پایان مقطع راهنمایی و A Level پایان مقطع پیش دانشگاهی است. ولی اگر به موضوع اصلی برگردیم، درفوریۀ ۲۰۱۵ نامهای از موسسۀ OCR که از معتبرترین مراکز امتحانی بریتانیاست دریافت کردیم که اعلام کرده بود که امتحان زبان فارسی را میخواهند برچینند. در پاسخ به پرسش ما دربارۀ دلایل این امر سه دلیل آوردند: ۱) بودجه نداریم؛ ۲) تعداد دانشآموز کم است؛ ۳) کمبود کارشناسان و ورزیدگان برای تهیه مواد درسی و طرح سئوالات.
در برابر این وضعیت جدید، چند مدرسه زبان فارسی از جمله مدرسۀ اندیشه، رستم، صمد بهرنگی و فردوسی جمع شدیم و کنسرسیوم مدارس فارسی را راه انداختیم. نامهنگاریها کردیم و قرار شد پیگیریهایی بشود که فکر میکنم این پیگیریها به نتیجه نرسید. البته ۹ زبان دیگر نیز به سرنوشت زبان فارسی دچار شده بودند از جمله زبان گوجراتی، پنجابی و پرتغالی. همه اینها رفتند و در مجامع خودشان فعالیتشان را برای جلوگیری از این پیشامدی که آن را توهین به ملت و زبانشان میدانستند انجام دادند. متاسفانه به غیر از این چند مدرسه هیچ نهاد دیگر ایرانی در سراسر بریتانیا به ما یاری نرساند. هیچ پدر و مادری پای به میان نگذاشت. یک سوی اشکال از طرف دولت ایران است که نه تنها هیچ بودجهای به این امر اختصاص نمیدهد بلکه با ایجاد تشکیلات موازی کارشکنی نیز میکند. در حالی که برای اطلاع شما بگویم که کشور عربستان سعودی بودجۀ ۲۰۰ مدرسه تدریس زبان عربی را در بریتانیا تامین میکند. سوی دیگر این وضعیت، خود مدارس و آمموزگاران هستند و سوی دیگر آن، که اجازه بدهید من بی پرده بگویم، پدر و مادرهای ایرانی هستند که مقصرند. در جمعیتی که با تخمین بسیار محتاطانه هم به بیش از ۱۵۰ هزار در سراسر بریتانیا میرسد، تعداد دانشآموزان ایرانی و فارسیزبان برای امتحانات GSCE و A Level در سراسر بریتانیا رقمینزدیک به ۴۰۰ نفر است.
-آقای دکتر کویر، فکر میکنم با توجه به تعداد بسیار زیاد کسب و کار ایرانی تنها در همین لندن شمار ایرانیان احتمالاً بسیار بیش از رقمی است که شما ذکر میکنید.
-بله، من گفتم بسیار محتاطانه.
-گویا باید تعداد دانشآموزان امتحان شونده به حداقل ۱۰۰۰ نفر در سال برسد که برگزاری امتخانات را توجیه کند، آیا این طور است؟
-آری، حرفی که این موسسه میزند اشاره به واقعیتی بسیار تلخ و گزنده دارد که تک تک ما در برابر آن مسئول هستم. انتقاد اولاً متوجه دولت ایران است که البته گفتم عدم همکاری آن شگفتانگیز نیست وانتظاری هم نمیرود. در درجۀ دوم رسانههای همگانی و نهادها وسازمانهای خیریه و فرهنگی ایرانی در بریتانیا که بهای لازم را به این امر ندادهاند. من به عنوان یک قانون کلی میگویم چرا که بودند نهادها و سازمانهایی که در مواردی کمکرسانیهایی کردند که البته کافی نبوده است. کاری که نهادهای مردمی «کامیونیتی»های دیگر کردند ما نکردیم و تنوانستیم آن همبستگی و پیوستگی و تلاش لازم را از خودمان نشان دهیم. در درجۀ سوم، چنان که گفتم انتقاد متوجۀ پدر و مادرهاست که توجه لازم را به این موضوع نشان نمیدهند.
در تاریخ ۱۶ آوریل ۲۰۱۶ نامۀ دیگری مدارس ما از موسسۀ OCR دریافت کردند که در رسانههای دولتی اینجا هم منتشر شده و حاکی از آن است که بر اثر تلاشی که ۹ «کامیونیتی» قومی دیگر کردهاند تمام این زبانها برگشتند به سر جای خودشان به غیر از زبان فارسی!
-یعنی از سال آینده امتحانات ECSG و Level A برای زبان فارسی برگزار نخواهد شد؟
-خیر، این التیماتوم از سال ۲۰۱۸ معتبر است و بعد از آن حذف خواهد شد. معمولاً دو سالی فرصت میدهند که کسانی که هم اکنون دوره را میگذرانند امتحانشان را بدهند.
-به این ترتیب در حال حاضر چه میتوان کرد؟ آیا امکان بازنگری در این تصمیم OCR هست یا نه؟ یعنی با کمک و با بسیج نیروهای جامعۀ ایرانی در بریتانیا آنها ممکن است در این تصمیم بازنگری کنند؟
-همۀ هدف من ازمطرح کردن این انتقدها و گلایهها که هموطنان بر من خواهند بخشید زیرا که از دل و جانِ من است و قصد توهین به هیچ شخص و نهادی ندارم، درد دلی است برای یاری طلبیدن. ما دوسال فرصت داریم که اگر طومارهایی با امضاهای بیش از ۵ هزار نفر جمع کنیم و اگر به دفتر نخست وزیری و وزارت آموزش و به خود موسسۀ OCR نامههایی فرستاده شود و به طور فردی و جمعی فعالیتهایی صورت بگیرد و تعداد دانشآموزان زبان فارسی بیشتر شود، در آن شرایط آنها در تصمیم خود مسلماً بازنگری خواهد کرد.
-آقای دکتر کویر، ما از چه تعداد مدارس فارسی در همین لندن صحبت میکنیم؟
-در لندن ۱۷ مدرسۀ زبان فارسی وجود دارد که البته برخی تعداد بسیار کمی دانشآموز دارند. ولی حسناش در همین است که در مناطق مختلف لندن مدرسه وجود دارد و خانوادههای ساکن مناطق مختلف لندن میتوانند دست بچههای خودشان را بگیرند و برای آموزش زبان فارسی به این مدرسهها بروند. این یک وظیفۀ ملی است. نگذاریم که وقتی کار از کار گذشت یک شرمساری دیگر بر گردۀ ما سنگینی کند. از این مدارس فارسی حمایت کنیم چون هنوز همه کاری میشود کرد.
-دیگر چه اقداماتی میشود انجام داد؟
-اولاً همکاری بین این ۱۷ مدرسه باید بیشتر و عمیقتر گردد. همکاری بین جامعۀ ایرانی و افغان و احتمالً تاجیک در این زمینه باید بیشتر شود. انجمن خانه و مدرسۀ مدارس فارسی باید فعالتر شوند. ابتکارهای زیادی در این زمینه میتوان داشت تا بر این مشکل فائق آییم. جوامع قومی دیگر این کار را کردند و موفق شدند. ما هم ثابت کنیم که قادر به همکاری بیشتر با همدیگر در این زمینه هستیم. ما همه از آموزگاری که من باشم گرفته تا دارندگان مشاغل مختلف در میان ایرانیان در برابر تاریخ و فرهنگ ایران مسئول هستیم. من فردا باید جوابگو باشم که چه کردم که جلوی این اتفاق گرفته شود.
اینجا این را نیز بگذارید اضافه کنم که برخی از مدارس در واکنش به این وضعیت جدید معتقد بودند که ما این موضوع را نباید رسانهای کنیم زیرا که همین تعداد دانشآموز هم که داریم انگیزۀ خودشان را شاید از دست بدهند و دیگر به فراگیری زبان فارسی ادامه ندهند. من اولاً معتقد هستم فراگیری زبان فارسی نباید صرفاً برای کسب مدرک باشد، هرچند که این هدف میتواند انگیزهای مکمل باشد. دیگر آنکه وقتی دیدم که کار از کار دارد میگذرد این ابتکار شخصی را به خرج دادم که موضوع را رسانهای کنم و طوماری نیز آماده شده که هموطنان میتوانند آن را امضا کنند و با این کار پشتیبانی خودشان را از ادامه آزمون زبان فارسی ابراز کنند و نقشی در این زمینه بر عهده بگیرند.
-بسیار ممنون ار وقتی که در اختیار کیهان لندن گذاشتید.
OCR=Oxford, Cambridge and RSA (Religious Studies Assessment) Examination