امروز ۲۹ آوریل روز جهانی «بزرگداشت قربانیان سلاح‌های شیمیایی» است٬ در چنین روزی در سال ۱۹۹۷ متن کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی لاهه به طور رسمی اجرا شد.
استفاده از گازهای کشنده محدود به گذشته نیست و کاربرد آنها با وجود ممنوعیت قانونی هنوز هم قربانی می‌گیرد٬ گروه دولت اسلامی بارها متهم به استفاده از گاز خردل شده و در جنگ داخلی سوریه که هم‌اکنون در جریان است نیز از گازهای سمی استفاده شده است.
استفاده از سلاح‌های شیمیایی از جنگ جهانی دوم به بعد ممنوع شد و این ممنوعیت در سال‌های ۱۹۷۲ و ۱۹۹۳ تمدید شد. اما پس از آن٬ از گاز خردل توسط نیروهای عراقی در جنگ ایران و عراق استفاده شد و با وجود همه ممنوعیت‌ها٬ هنوز برخی از طرف‌های درگیر در جنگ‌ها از آن استفاده می‌کنند.
روزنامه ایندیپندنت چاپ بریتانیا به مناسبت روز «بزرگداشت قربانیان سلاح‌های شیمیایی»٬ نگاهی انداخته است به تاریخچه استفاده از سلاح‌های شیمیایی.
در ۲۲ آوریل سال ۱۹۱۵ و کمتر از نه ماه مانده به پایان جنگ جهانی اول٬ ارتش آلمان سلاح جدیدی را وارد جنگ کرد که چهره جنگ را برای همیشه تغییر داد.
حدود ساعت ۵ بعد از ظهر بود که نیروهای آلمانی٬ حدود ۶ هزار قوطی فلزی -۱۶۸ تن- از گازهای کلرین را به سمت خندق‌های نیروهای فرانسوی و الجزایری در نزدیکی شهر ایپر بلژیک شلیک کردند.
نتیجه٬ ویران‌کننده بود و ابری زرد رنگ و کشنده کل فضای منطقه را در برگرفت٬ در عرض چند دقیقه ۵ هزار سرباز جان دادند و علاوه بر آن ده هزار نفر هم زخمی شدند.
فیلد مارشال سر جان فرنچ فرمانده کل نیروی بریتانیا در ایپر در شرح این حمله نوشته است: «در ابتدا برای هر کسی تقریبا غیرممکن بود که حدس بزند چه اتفاقی افتاده است٬ دود و گاز همه جا را فرا گرفت و هیچ چیزی قابل دیدن نبود. صدها نفر به کما رفتند و یا رو به مرگ بودند».
استفاده از گازهای سمی در آن زمان و بر اساس کنوانسیون‌های ۱۸۹۹ و ۱۹۰۷ لاهه ممنوع بود و به همین دلیل سر جان فرنچ استفاده از گاز کلرین توسط آلمان‌ها را «بی‌اعتنایی وحشیانه» به این قوانین توصیف کرد.
در ۲۵ سپتامبر ۱۹۱۵ و حدود سه ماه پس از استفاده فرانسه از گازهای شیمیایی٬ ارتش بریتانیا حمله مشابهی را تدارک دید.
در مجموع و تا زمان پایان جنگ در سال ۱۹۱۸ ٬ نیروهای متحد بیش از آلمان از گاز سمی استفاده کردند.
استفاده از گازهای سمی منجر به کشته شدن ۱۰۰ هزار نفر در طول جنگ جهانی اول شد و حدود یک میلیون نفر نیز مجروح بر جای گذاشت.
زمانی هم که ماسک‌های ضد گاز -که تا حدود زیادی اثر کلر را خنثی می‌کند- توزیع شد٬ استفاده از گازهای شیمیایی هم اشکال پیچیده‌تری به خود گرفت٬ ابتدا این گازها بی‌رنگ بودند و سپس از گاز خردل استفاده شد که علاه بر شش‌ها٬ پوست را هم هدف حمله قرار می‌دهد.
نقاشی ۱۹۱۹ جان سینگر سارجنت با نام «کشته با گاز» یکی از اثرهای منحصر بفردی است که اثر استفاده از گازهای سمی را در طول جنگ جهانی اول به تصویر کشیده است.
استفاده از سلاح‌های شیمیایی پس از جنگ جهانی اول ممنوع شد اما این ممنوعیت هم نتوانست مانع از استفاده از آن شود.
گاز خردل توسط نظامیان ایتالیا در سال ۱۹۳۶ و در جنگ حبشه (بخشی از کشورهای اتیوپی و اریتره کنونی) مورد استفاده قرار گرفت یا در طول جنگ جهانی دوم٬ ارتش هیتلر از آن در کشتار هولوکاست استفاده کرد.
بیش از یک قرن از روزی که برای نخستین بار سلاح‌های شیمیایی در جنگ‌ها استفاده شد٬ می‌گذرد. گازهای خردل زندگی‌های بسیاری را گرفته است و برخی برای تمام عمر با معلولیت‌‌ها و بیماری‌های ناشی از اثرات این گازها دست و پنجه نرم می‌کنند. با این حال به نظر می‌رسد تلا‌ش‌های بین‌المللی در ممنوعیت استفاده از این سلاح‌ها موفق نبوده است.
