بیا تا جهان را به بد نسپریم/
به کوشش همه دست نیکی بریم/
نباشد همی نیک و بد پایدار/
همان به که نیکی برد یادگار/
(+عکس) همزمان با برگزاری مراسم یادبود و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی حماسه‌سرای بزرگ ایرانی در ۲۵ ژوئن در دانشگاه سواس لندن به کارگردانی محمود کویر نویسنده٬ تاریخ‌شناس٬ شاعر و پژوهشگر شاهنامه٬ نمایش خنیاگری بر اساس ابیاتی از شاهنامه به روی صحنه رفت.
قصه بر اساس بازگشت دوباره ضحاک شکل می‌گیرد و نگاهی هم به داستان رجعت مجدد نجات‌دهنده در فرهنگ زرتشتی سوشیانس دارد. در خنیاگری گاه نقالی پیر خنیاگر با رقص سماء آمیخته می‌شود.
در این نمایش٬ فرشید آریان نقش پیر خنیاگر- نقال و سپهر مهرگان نقش همزاد پیر خنیاگر- مرشد را بازی می‌کنند.
محمود محقق راوی است و سارا ملا حسنی نقش کودک داستان را دارد.
نقال پس از سال‌ها از زندان آزاد شده است و می‌بیند قهوه‌خانه‌ای که در آن نقالی می‌کرد سوت و کور شده است. پیر خنیاگر در میان قهوه‌خانه نشسته که کودک می‌آید و از او می‌پرسد چرا نقالی نمی‌کند و سرانجام موفق می‌شود پیرخنیاگر را به نقالی وادارد. نقال شروع به گفتن داستان ضحاک می‌کند.
نمایش خنیاگر از چند داستان مختلف شاهنامه تلفیق شده که نه تنها به زبانی نغز و شیرین روایت‌های کهن را بازگو می‌کند بلکه مخاطب می‌تواند از لابلای حکایت‌های روایت شده مشابهت‌هایی با شرایط فعلی ایران بیابد؛ شرایطی همچون درهم‌آمیختگی سیاست و دین و عواقب تلخی که این موضوع می‌تواند بر زندگی مردم داشته باشد.
محمود کویر درباره این نمایش به کیهان لندن توضیح می‌دهد که او در خنیاگری از داستان دیگری هم استفاده کرده که در اساطیر ایرانی وجود دارد و در شاهنامه نیامده است. بر اساس این داستان٬ ضحاک از بند فریدون می‌گریزد٬ دوباره به قدرت می‌رسد و دنیا را پر از ستم می‌کند تا اینکه سرانجام به دست سه برادر کشته می‌شود و آنگاه جهان پر از عدل و داد می‌شود.
شاهنامه فردوسی یکی از بزرگترین سروده‌های حماسی جهان است و داستان‌هایی از پیروزی‌ها٬ شکست‌ها و ناکامی‌های ایرانیان دوران کهن را روایت می‌کند؛ از داستان‌های سرنگونی دولت ساسانی به دست اعراب گرفته تا درگیری‌های آنها با هندیان٬ توریان٬ رومیان و تازیان.
اما نقدهایی هم به شاهنامه وارد شده است و برخی روایت‌های تاریخی آن را زیر سوال می‌برند و می‌گویند شاهنامه بیشتر یک اثر ادبی است نه روایتی تاریخی از گذشته ایران.
چطور می‌شود سره را از ناسره تشخیص داد و شاهنامه را بیشتر شناخت؟
محمود کویر در این‌باره معتقد است که بهترین راه، همین نقد است. او می‌گوید: «بی‌گمان راه شناخت بهتر شاهنامه مثل هر اثر هنری دیگر نقد است. ۸۰۰ سال پیش حمدالله مستوفی اولین نقد و تصحیح را بر شاهنامه نوشت و در نتیجه ممکن است پاره‌ای از اندیشه‌هایش امروزی نباشد. برخی می‌گویند شاهنامه مربوط به هزار سال پیش است. اما شاهنامه یک اثر ادبی و هنری است و مدام باید خوانده شود».
در طول تاریخ نقادان٬ خنیاگران٬ نقاشان و مینیاتوریست‌های زیادی بر روی شاهنامه کار کرده‌اند. آیا به این اثر آن طور که باید و شاید توجه شده است؟
محمود کویر می‌گوید: «در دوره‌هایی به شاهنامه توجه شده و در دوره‌هایی هم در این زمینه کم‌توجهی شده است. در مقاطعی نسخه‌های خطی و مصور شاهنامه در ایران خیلی بی‌ارزش انگاشته شده و از کشور خارج شده‌اند. هم‌اکنون هیچ‌کدام از نسخه‌های خطی و مصور آن در ایران نیست. در برخی موارد هم تحریف‌هایی صورت گرفته است. به عنوان مثال نسخه‌ای از شاهنامه که حمدالله مستوفی تصحیح کرده است ۵۰ هزار بیت است و برخی شاهنامه‌های پس از آن ۶۰ هزار بیت. البته کسانی همچون مجتبی مینویی و فریدون جنیدی بسیار در این زمینه کار و تحقیق کرده‌اند».
این پژوهشگر شاهنامه اضافه می‌کند که در دوره کنونی بیشترین توجه به شاهنامه از سوی مردم وجود دارد و در برنامه‌های رسمی و در کتاب‌های درسی و آموزشی توجهی به آن نمی‌شود. به گفته او اسامی که مردم در سال‌های اخیر برای فرزندانشان انتخاب می‌کنند و کلاس‌های شاهنامه‌خوانی که برگزار می‌کنند نشان می‌دهد که جامعه به شاهنامه و داستان‌های آن علاقه دارد.
در برنامه بزرگداشت فردوسی٬ محمود کویر درباره تاثیر شاهنامه در مکاتب مختلف هنری توضیح داد و همچنین گروه موسیقی با آوازخوانی مازیار صدری قطعاتی از شاهنامه را اجرا کرد.
