ساکن بعدی ساختمان شماره ۱۰ کیست؟

کامیار بهرنگ- پس از رای اکثریت شرکت کنندگان رفراندوم ۲۳ ژوئن در بریتانیا مبنی بر خروج از اتحادیه اروپا، دیوید کامرون که موافق حضور در این اتحادیه بود از سمت خود استعفا داد.

او در سخنرانی خود که ساعاتی پس از قطعی شدن نتیجه رفراندوم مقابل ساختمان شماره ۱۰ خیابان داونینگ انجام داد تاکید کرد «من به عنوان نخست وزیر هر آنچه را بتوانم انجام خواهم داد تا در ماه‌های پیش روی، ثبات کشتی کشور حفظ شود اما فکر نمی‌کنم درست باشد که من ناخدای این کشتی به سوی آینده باشم».

بر اساس قوانین بریتانیا با استعفای نخست وزیر از مقام خود، رهبر جدید حزب اکثریت در مجلس عوام به عنوان نخست وزیر جدید آغاز به کار خواهد کرد. به این معنی انتخاب نخست وزیر تنها یک انتخاب درون حزبی خواهد بود.

حزب محافظه‌کار بریتانیا بعد از این وارد رقابت برای پیدا کردن رهبری جدید برای خود شد و نام‌های زیادی مطرح گشت. از ۳ چهره شاخص کمپین خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، بوریس جانسون، مایکل گوو و اندریا لیدسوم، تا تریسا می، وزیر کشور که موافق ماندن در این اتحادیه بود. چهره‌های دیگری هم پا به میدان گذاشتند اما از همان ابتدا مشخص بود که رقابت نهایی میان تریسا می و یکی از چهره‌های کمپین خروج خواهد بود. اکثریت نمایندگان مجلس عوام موافق ماندن در اتحادیه اروپا هستند و انتخاب دو چهره مخالف برای رقابت نهایی دور از ذهن بود. بر اساس قوانین حزبی تمام کاندیداهایی که خود را معرفی می‌کنند توسط کمیته ۱۹۲۰ به نمایندگان مجلس عوام معرفی می‌شوند، آنها در رای‌گیری مخفی به نماینده‌ی مورد نظر خود برای قبول پست رهبری حزب رای می‌دهند. در هر مرحله، نفر آخر از رقابت‌ها حذف و مجدد رای‌گیری می‌شود تا سرانجام ۲ کاندیدا باقی بماند. ۲ نفر نهایی به اعضای حزب معرفی می‌شوند تا آنها با رای خود نخست وزیر آینده بریتانیا را انتخاب کنند.

بر خلاف انتظارهای اولیه، بوریس جانسون و مایکل گوو از هم حمایت نکردند و به تعبیری گوو پشت جانسون را خالی کرد. او تاکید کرد که «باور ندارد جانسون می‌تواند کشور را در این شرایط مدیریت کند» و به همین دلیل وارد کارزار انتخابات رهبری حزب شد. این موضوع حتی در میان هم‌حزبی‌های مایکل گوو هم خوشایند نبود و خود را در رای‌گیری میان نمایندگان حزب محافظه‌کار مجلس عوام بریتانیا نشان داد.

مایکل گوو با اینکه نقشی پررنگ در بازسازی حزب در سال ۲۰۰۵ ایفا کرد و یکی از پایه‌های اصلی پیروزی آنها در سال ۲۰۱۰ به شمار می‌رفت اما به دلیل نقش خود در کمپین خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا و سخنرانی‌های اخیرش، از چشم‌ها افتاد به نحوی‌که حتی نتوانست در میان دو گزینه نهایی برای انتخاب نخست وزیر آینده بریتانیا باقی بماند.

اندریا لیدسوم، وزیر انرژی با اینکه سابقه‌ی طولانی در حزب ندارد اما توانست از میان موافقان خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا به عنوان گزینه نهایی در کنار تریسا می وزیر کشور به عنوان یکی از کاندیدای نهایی به اعضای حزب معرفی شود. با این حساب بریتانیا بعد از مارگارت تاچر، بار دیگر یک نخست‌وزیر زن را تجربه خواهد کرد و باید دید کدام‌یک از این دو نامزد می‌توانند وضعیت بحرانی موجود در بریتانیا را مدیریت کنند.

نخست‌وزیر آینده بریتانیا تنها مساله مذاکرات خروج بریتانیا را پیش روی ندارد بلکه مشکلات داخلی متعددی در مقابل او قرار می‌گیرد.

مشکلات درون‌حزبی و بحران‌های برون‌حزبی

رهبر جدید حزب محافظه‌کار و نخست‌وزیر آینده بریتانیا باید با دو مشکل بزرگ سیاسی- حزبی روبرو شود. حزب محافظه‌کار در جریان رفراندوم با یک دو دستگی بزرگی روبرو شد. جدا از رای نمایندگان محافظه‌کار مجلس عوام (۱۹۹ رای به تریسا می و ۸۴ رای به اندریا لیدسوم) در میان خود اعضا نیز این دو دستگی دیده می‌شود. پیش از هرچیز رهبر آینده باید بتواند این انشقاق را مدیریت کرده تا اختلاف‌ها بر نتیجه انتخابات در سال ۲۰۲۰ تاثیر نگذارد. هرچند محافظه‌کارها در همین روزها شاهد اختلافاتی عمیق‌تر در جناح مقابل (حزب کارگر) هستند اما نتیجه رفراندوم نشان داد که نمی‌توان به روی هیچ طرحی از امروز نظر قطعی داد.

از سوی دیگر بعد از اعلام نتیجه رفراندوم، پدیده مهاجرستیزی در بریتانیا رشد پیدا کرده است. در چندین مورد حتی در محله‌های شلوغ کلان‌شهری مانند لندن مهاجران مورد ضرب و شتم قرار گرفته و در برخی محله‌ها روی دیوار خانه‌ها شعارهایی علیه مهاجران نوشته شده است. این فضای ناامن وظیفه نخست‌وزیر آینده را سخت‌تر خواهد کرد. مدیریت قطار اقتصادی بریتانیا که می‌رفت تا در سال ۲۰۲۰ بعد از نزدیک به ۱۳ سال از کسری بودجه خلاصی پیدا کرده و به بودجه مثبت برسد حالا در یک چاله بزرگ افتاده است. جورج آزبورن، وزیر خزانه‌داری با اینکه تاکید می‌کند که کشور آماده مقابله با بحران‌های احتمالی‌ست اما تصمیم گرفت بودجه و برنامه اقتصادی بریتانیا تا ۲۰۲۰ را تغییر داده و به تعبیر خود آن را «واقع‌گرایانه و بر اساس شرایط روز» بازنویسی کند.

اما مذاکره با اتحادیه اروپا بر سر روند خروج بریتانیا از آن اتحادیه بزرگترین مشکل نخست‌وزیر آینده خواهد بود. مذاکراتی که مشخص نیست تا چه زمانی به طول خواهد انجامید. مساله آزادی رفت و آمد، همکاری‌های تجاری و نظامی و همچنین موضوع پناهندگان از مهمترین مباحث این خروج هستند که پیامدهای آن برای بریتانیا هنوز روشن نیست.

اما دو نامزدی که ممکن است به تعبیر دیوید کامرون، ناخدای جدید کشتی بریتانیا شوند، کیستند؟

تریسا می

وزیر کشور ۵۹ ساله‌ای است که از سال ۱۹۹۷ تا امروز نماینده مجلس عوام است. تحصیلات دانشگاهی‌اش را در رشته جغرافیا در دانشگاه آکسفورد به پایان رسانده و پیش از قبول پست وزارت، مشاور مالی بانک انگلیس بود. او طولانی‌ترین زمان وزارت کشور در بریتانیا را به نام خود ثبت کرده است و به طور همزمان دو سال مسئولیت وزارت زنان و برابری را نیز برعهده داشت. پیش از این در کابینه سایه نیز وزارت کار و بازنشستگان، فرهنگ و رسانه‌ها و چندین پست را بر عهده داشته است. او به مدت یک سال به عنوان رئیس  حزب محافظه‌کار نیز فعالیت کرده است.

تریسا می در سال ۱۹۸۰ با فیلیپ جان می، بانکدار، ازدواج کرد. آنها فرزندی ندارند.  تریسا می به خوش‌پوشی و پوشیدن کفش‌های شیک شهرت دارد.

اندریا لیدسوم

وزیر انرژی و محیط زیست که از سال ۲۰۱۰ نماینده مجلس عوام شده ۵۳ ساله است. او در دانشگاه وارویک در رشته علوم سیاسی تحصیل کرده و پیش از ورود به پست وزارت، در امور مالی و بانکداری مشغول به کار بوده است.

اندریا لیدسوم سابقه طولانی در کارهای رده بالای حزبی ندارد و پیش از قبول مسئولیت وزارت، مشاور وزارت خزانه‌داری بود.

حاصل ۲۳ سال زندگی مشترک او با همسرش، سه فرزند (۲ پسر و ۱ دختر) است.

برنامه‌ها و وعده‌ها

تریسا می «ثبات سیاسی و بازگشت امنیت اقتصادی، ایجاد اتحاد حزبی و ملی و مذاکره معقول با اتحادیه اروپا» را از مهمترین اهداف برنامه‌های خود عنوان کرده است. وی در همین حال تاکید کرده که «از همه اینها مهمتر آن است که بریتانیایی بسازیم نه برای عده‌ای خاص و محدود بلکه بریتانیایی برای تک تک شهروندان آن».

اندریا لیدسوم هم «گسترش رفاه عمومی به سراسر کشور و ایجاد مشاغل بیشتر» را به عنوان اولویت‌های کاری خود مشخص کرده است. او می‌گوید: «این بسیار مهم است که صدای میلیون‌ها نفر از شهروندان ما شنیده شده و به آن توجه شود که باور دارند رهبران آنها به اندازه کافی نگران آنها نیستند».

برنامه خروج از اتحادیه اروپا

با اینکه تریسا می از مخالفان خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا بود اما با قاطعیت اعلام کرده است «خروج یعنی خروج» و نمی‌توان از رای مردم در این رفراندوم تفسیر دیگری داشت. او در مصاحبه‌ای تلویزیونی گفته که نمی‌توان برای آغاز و پایان مذاکرات از امروز زمان دقیقی را مشخص کرد، این در حالیست که اندریا لیدسوم تاکید می‌کند در صورت پیروزی در اولین فرصت ممکن مذاکره‌ها را آغاز خواهد کرد.

نقاط ضعف و قدرت

تریسا می با این اینکه عضو هیچ فراکسیون درون‌حزبی وست مینستر یا گروه‌های نخبگان (که در بریتانیا برای به دست آوردن سمت‌های دولتی بسیار مهم است) نبوده اما طولانی‌ترین زمان وزارت در وزارت‌خانه مهمی همچون وزارت کشور را در کارنامه خود به ثبت رسانده است. حمایت او از کمپین باقی ماندن در اتحادیه اروپا در حالی که نتیجه رفراندوم بر خلاف عقیده او شد شاید در رای نهایی اعضای حزب به زیان او تمام شود. در میان اعضای حزب هستند کسانی‌که تریسا می را به دلیل سیاست‌های مهاجرپذیریش مورد انتقاد قرار می‌دهند. او یکی از کسانیست که در تغییر چهره حزب محافظه‌کار فعالیت داشته تا به تعبیر خود هم‌حزبی‌هایش «چهره زشت حزب» را ترمیم کنند. او با وجود اعتقادات مذهبی از ازدواج همجنس‌خواهان دفاع می‌کند و حالا انتظار می‌رود در صورت موفقیت برنامه‌های بیشتری را در زمینه مدرن کردن ساختار سنتی حزب به اجرا در آورد.

اندریا لیدسوم چهره مشهوری در کمپین خروج بود و در مدت زمان مسئولیت‌های دولتی خود بدون حاشیه کار کرده است. اما او تجربه زیادی در زمینه مدیریت دولتی ندارد. هوادارانش معتقدند وی تجربه‌های واقعی در دنیای واقعی دارد. لیدسوم بیشتر از می به سنت‌ها باور دارد اما از تحولات اجتماعی نیز دفاع می‌کند. برای مثال با اینکه او گفته بود به موضوع ازدواج همجنس‌خواهان «علاقه‌ای ندارد» اما به آن در مجلس عوام رای مثبت داد. او شاید بیشتر به نگاه تاچری در حزب وابسته باشد.

تریسا می که از منتقدان جدی گوردون براون در قبول مسئولیت بعد از تونی بلر بود تاکید کرده است که برگزاری انتخابات زودهنگام در شرایط کنونی کشور به معنی «بحران روی بحران» خواهد بود.

بریتانیا امروز بیش از همیشه درگیر مواضع دو قطبی شده که تنها در میان حزب محافظه‌کار وجود ندارد. حزب کارگر نیز با رهبری خود درگیر است و برگزاری انتخابات زودهنگام می‌تواند دولتی را که در حال حاضر اکثریت دارد با بحران روبرو کند.

از سوی دیگر حتی در احزابی همچون «حزب استقلال پادشاهی متحده» هم اوضاع مناسب نیست؛ نایجل فاراژ رهبر این حزب که نقش اصلی در برگزاری رفراندوم خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا را بر عهده داشت، هفته گذشته از سمت خود استعفا داد. با خروج بوریس جانسون و مایکل گوو از عرصه رهبر حزب محافظه‌کار حالا تنها اندریا لیدسوم از آن گروه در عرصه سیاسی باقی‌مانده است.

انتخابات نهایی درون حزبی ۹ سپتامبر برگزار می‌شود و نتیجه آن در فاصله کوتاهی اعلام خواهد شد. بعد از اعلام رسمی نتیجه انتخابات، رهبر جدید حزب از سوی ملکه به عنوان نخست‌وزیر معرفی خواهد شد.