روشنک آسترکی – کشته شدن ۴ نفر بر اثر انفجار بمب در شرق ترکیه که روز یک‌شنبه ۲۰ تیرماه رخ داد از آخرین انفجارهای پیای در این کشور طی ماه‌های گذشته است. یک روز پیش از آن در ۱۹ تیرماه نیز بیش از ده نفر از نیروهای ترکیه در استان ماردین کشته شدند.
اما یکی از مرگبار‌ترین حملات تروریستی در ترکیه انفجار انتحاری در فرودگاه آتاتورک استانبول بود که سه‌شنبه هشتم تیرماه ۹۵ صورت گرفت و بر اثر آن بیش از ۴۰ نفر کشته و حدود ۱۴۰ نفر زخمی شدند. این حمله بدست سه تروریست اهل کشورهای ازبکستان، قرقیزستان و داغستان صورت گرفت و داعش مسئولیت آن را پذیرفت. فرودگاه بین المللی آتاتورک استانبول یکی از شلوغ‌ترین فرودگاه‌های جهان است که هر سال دست کم ۶۰ میلیون مسافر از آن عبور مى کند.
در ماه ژوئن در عملیات دیگری که در یکی از محله‌های پرازدحام استانبول رخ داد یک خودروی بمب گذاری شده، اتوبوس حامل نیروهای پلیس ترکیه را هدف قرار داد که در این حمله ۷ مامور و ۴ غیرنظامی کشته و ده‌ها تن زخمی شدند.
کمی پیش‌تر از این حمله نیز در ماه مه، نیروهای پ‌ک‌ک (حزب کارگران کردستان) که بزرگ‌ترین گروه مسلح کرد است، به یک اتوبوس نیروهای امنیتی حمله کرد. ماه مارس، یک بمب‌گذار انتحاری داعش خودش را در خیابان پررفت‌وآمد استقلال استانبول منفجر کرد. سه گردشگر اسرائیلی و یک ایرانی کشته و تعدادی نیز زخمی شدند. ماه ژانویه، یک نیروی داعش خودش را در منطقه سلطان‌احمد استانبول منفجر کرد. دوازده گردشگر آلمانی کشته شدند. دسامبر ۲۰۱۵ نیز انفجاری در باند یکی از فرودگاه‌های استانبول باعث مرگ یک نظافتچی و زخمی شدن دو تن دیگر شد.
این حملات که گفته می‌شود به دلیل درگیری میان نیروی نظامی ترکیه و گروه‌های مسلح کُرد و همچنین فعال شدن تروریست‌های داعش در این کشور روی می‌دهد، در ماه‌های گذشته نه تنها نظامیان ترکیه بلکه گردشگران خارجی را نیز هدف قرار داده است و کشور توریستی ترکیه به ویژه شهرهای بزرگ استانبول و آنکارا را به مناطقی ناامن برای توریست‌ها تبدیل کرده است.
برای ایرانیان نیز ترکیه یکی از نخستین گزینه‌های سفرهای خارجی در نظر گرفته می‌شود. وجود مرز زمینی، امکان سفر با خودروی شخصی، هزینه اسکان پایین و امکان خرید با قیمت‌هایی پایین‌تر از ایران، همه و همه باعث سفر تعداد زیادی گردشگر ایرانی به ترکیه در فصل‌های مختلف سال است.
بنابر گزارش‌ها تعداد گردشگران ایرانی که در سال ۲۰۱۳ از ترکیه دیدار کردند حدود دو میلیون و صد هزار نفر بوده است. اکنون با ناامن شدن کشور ترکیه این پرسش مطرح است که آیا تعداد گردشگران ایرانی که ترکیه را مقصد سفر خود قرار می‌دادند، کاهش می‌یابد یا خیر.
سیما که یک روز پیش از انفجار در فرودگاه آتاتورک استانبول برای یک هفته به استانبول رفته بود، سه روز پس از این حمله با انتشار عکسی در اینستاگرامش که یکی از شعبه‌های استارباکس استانبول را نشان می‌داد، نوشت: «یکی از برنامه‌های پیش‌بینی نشده این سفر، نشست در کافه‌ها و گرفتن عکس به طور ساعتی و ارسال آن برای مادرجان است تا از عدم انفجار من خیالشان راحت باشد».
مریم نیز که به همراه همسر و فرزند سه ساله‌اش در همان روز‌ها در استانبول بودند، چند روز پس از حمله تروریستی فرودگاه آتاتورک در فیس بوکش نوشته بود: «کیسه‌ها و پاکت‌های خرید در استانبول بلای جان شده است. پلیس با دیدن هر کیسه و بسته و پاکت خریدی طوری به شما نگاه می‌کند که باورتان می‌شود دو کیلو مواد منفجره با خود حمل می‌کنید ، تازه ایکس ری‌هایی که در ایستگاه‌های مترو فعال کرده‌اند کلی زمان ما را می‌گیرد و اعصاب خردکن شده است اما از گشت ارشاد اعصاب خردکن‌تر نیست».
امید هم صبح روز انفجار از اروپا به فرودگاه آتاتورک استانبول وارد شده است و ساعاتی پیش از او نامزدش از تهران به استانبول آمده بود. امید به کیهان لندن می‌گوید: «ما برای کارهای ثبت ازدواجمان قرار است یک ماه در استانبول بمانیم و در هفته آخر خانواده‌ها به ما می‌پیوندند تا مراسم کوچکی را به مناسبت ازدواجمان برگزار کنیم. اما بی‌تعارف بگویم این حادثه ما را دو سه روز حسابی شوکه کرد و تصور اینکه اگر در زمانی که یکی از ما در فرودگاه بودیم این انفجار رخ می‌داد، لرزه به تنمان می‌افتد. ما چند روز تمرکز نداشتیم و از برنامه‌هایمان عقب افتادیم و الان امیدواریم این یک ماه به خوبی و بدون حادثه سپری شود».
از سوی دیگر تنها یک روز پس از حملات تروریستی فرودگاه استانبول، تعدادی از شرکت‌ها و آژانس‌های مسافرتی به تبلیغ گسترده تورهای ترکیه با تخفیف‌های زیاد پرداختند. این مساله که نشان‌دهنده هراس آنان برای کساد شدن تورهای ترکیه بود، باعث واکنش برخی از ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی شد و حتی کمپینی با عنوان «تحریم سفر به ترکیه» در تلگرام راه اندازی شد که با صد‌ها عضو به فعالیت می‌پردازد. در بخشی از بیانیه آغاز به کار این کمپین آمده است: آژانس‌های مسافرتی «انتظار می‌رفت پس از تشدید ناامنی‌ها در هفته‌های گذشته، فعالیت خود در حوزه کشور ترکیه را متوقف کنند، اما نه تنها چنین نشد بلکه بلافاصله پس از حملات انتحاری فرودگاه آتاتورک ترکیه، بسته تورهای خود را با تخفیف‌های بالا به فروش گذاشتند. از آنجا که در مقابل این حرکت که سلامت و جان هموطنان را به خطر می‌اندازد، دولت نه تنها اقدامی نکرد بلکه مسئولان دولتی اعلام کردند که اگر فردی تور ثبت نام کرده نمی‌تواند آن را کنسل کند مگر همه خسارت‌های دفتر توریستی را بر اساس قانون بپردازد؛ خسارتی که در برخی موارد معادل ۱۰۰% قیمت تور به فروش رفته، ارزیابی می‌شود.»
آبتین یکی از گردانندگان کانال این کمپین در تلگرام پیرامون انگیزه راه‌اندازی این کمپین به کیهان لندن می‌گوید بیشترین انگیزه او و دوستانش برای راه اندازی این کمپین، بی‌تفاوتی دولت جمهوری اسلامی به در خطر افتادن جان هموطنان بوده است.
آبتین اضافه می‌کند: «ترکیه معمولا مقصد گردشگرانی است که توانایی پرداخت هزینه‌های زیاد برای سفرهای خارجی را ندارند، ما در این کمپین و کانال تلگرامی آن سعی کرده‌ایم مقاصد توریستی دیگری را به هموطنان معرفی کنیم با هزینه‌ای شبیه هزینه سفر به ترکیه، بتوانند به این کشور‌ها سفر کنند. کشورهای تاجیکستان، ترکمنستان، ازبکستان، ارمنستان و گرجستان کشورهایی در اطراف ایران هستند که ضمن اینکه امنیت دارند، جاذبه‌های توریستی و گردشگری زیادی در آنها وجود دارد و هزینه‌های سفر به این کشور‌ها نیز پایین است. ما هم در واقع داریم جاذبه‌های گردشگری این کشور‌ها را معرفی می‌کنیم».
اما برگزارکنندگان تورهای مسافرتی و لیدر‌ها معتقدند ترکیه به دلیل سیاست‌های حمایتی که از پذیرش گردشگران دارد، باعث شده هزینه تور برای برگزارکننده پایین و در نتیجه بتواند تور ترکیه را با قیمت پایین‌تری نسبت به تورهای مشابه در کشورهای دیگر آسیا بفروشد. نیما یکی از برگزارکنندگان تور برای کشورهای حوزه قفقاز در این زمینه به کیهان لندن می‌گوید: «اولین اختلاف در قیمت هتل‌ها و مقایسه آن با امکاناتشان است. مثلا هتل‌های سه ستاره ترکیه امکانات خیلی خوبی برای مسافر دارند و مسافران از هر نظر راضی هستند اما هتل‌های سه ستاره در کشورهای ارمنستان و گرجستان در مقابل این هتل‌ها و با وجود قیمت مشابه مانند مسافرخانه هستند. نکته دیگری که برگزارکنندگان تور ترکیه را ترجیح می‌دهند اینست که در ترکیه امکان خرید ارزان در کنار جاذبه‌های گردشگری وجود دارد و با توجه به افزایش قیمت‌ها و گرانی در ایران، این معیار مهمی برای گردشگر ایرانی به شمار می‌رود. همچنین برای ما برگزارکنندگان هم خدمات خوبی دارند مثلا اکثر هتل‌های ترکیه به لیدر و راننده اتوبوس و کمک‌راننده –اگر تور زمینی باشد- اتاق رایگان می‌دهند اما هتل‌های ارمنستان و گرجستان این کار را نمی‌کنند و ما باید برای لیدر و راننده و کمک راننده هزینه پرداخت کنیم».
همان طور که این برگزار کننده تور اشاره کرد، دولت ترکیه سیاست‌های هوشمندانه‌ای برای بالا نگه داشتن نرخ گردشگر ورودی در نظر می‌گیرد. برای نمونه در اسفندماه ۹۳ و در شرایط کاهش قیمت نفت و ارزش روبل، همچنین وجود رکود تورمی در ایران، ترکیه یارانه‌ای را برای عدم کاهش تعداد گردشگر از این دو کشور در نظر گرفت و بر اساس این یارانه ترکیه برای دو ماه در تامین هزینه سوخت هواپیماهای گردشگری ایران و روسیه به مقصد ترکیه با اختصاص مبلغ ۶ میلیون دلار کمک کرد.
حال باید دید دولت ترکیه که سال‌ها کوشیده تا این کشور را در جایگاه بالای یکی از توریستی‌ترین کشورهای دنیا نگه دارد، چه سیاستی را برای دفع حملات تروریستی از شهرهای بزرگ و توریستی این کشور در پیش خواهد گرفت.
