برای بیل گیتس، بنیانگذار شرکت عظیم مایکروسافت قابل درک نیست که چرا مردم نسبت به ماشین‌های هوش مصنوعی نگران نیستند. در حالی که او و اون ماسک، مدیر یکی از شرکت‌های بزرگ تکنولوژی، باور دارند که روبات‌های هوشمند می‌توانند تهدیدی بزرگ برای آینده‌ی بشریت باشند.
اریک هورویتز، مسئول تحقیقات مایکروسافت اما با این نگاه مخالف است. اینجاست که مشخص می‌شود نگرانی‌ها از اثرات اجتماعی و اقتصادی هوش‌های مصنوعی مرجع یک اختلافی عمیق در زمینه فن‌آوری‌های نوظهور است.
دلایل بسیاری در مخالفت با این فن‌آوری‌ها وجود دارد. کالستوس جوما، پروفسور توسعه بین‌المللی در دانشگاه هاروارد، در مقاله‌ای با اشاره به نکات بالا می‌نویسد، در کتاب جدیدم زیر عنوان «نوآوری و دشمنان آن: چرا مردم در مقابل تکنولوژهای جدید مخالفت می‌کنند» این استدلال را آورده‌ام که این احساس از آنچه به آن دروغ انسانی گفته می‌شود ریشه در شک و تردید ما در مورد نوآوری‌های دنیای تکنولوژی دارد.
این کتاب در ۶ جولای همزمان با شانزدهمین کنفرانس جامعه بین‌المللی شومپیتر Conference of the International Schumpeter Society در مونترال (کانادا) رونمایی شد. با توجه به نظر شومپیتر، نوآوری و کارآفرینی نمی‌تواند جایگاه مناسب‌تری پیدا کند. او یک بار گفته بود که کار آنها در زمینه پیشرفت فن‌آوری به طرد اجتماعی یا یک حمله مستقیم از سوی مردم خواهد انجامید. شومپیتر این نظریه را در سال ۱۹۱۲ مطرح کرده و تاکید کرده بود که ما با یک تاریخ طولانی از مقاومت در برابر پیشرفت‌های فن‌آوری روبرو خواهیم شد.
نگاه به گذشته برای یافتن پاسخ
این نگاهی دارد به ۶۰۰ سال درگیری‌های تاریخی از حمله به قهوه در قرون وسطای خاورمیانه و اروپا تا امروز و جدل‌های تاثیر احتمالی هوش مصنوعی در زندگی ما یا هواپیماهای بدون سرنشین، چاپگر‌های سه بعدی و حتی تغییرات ژنتیک در زندگی ما.
این استدلال وجود داد که زمانی جامعه به سمت رد فن‌آوری‌های جدید می‌رود که آنها نه به عنوان تقویت‌کننده جایگاه انسان بلکه جایگزینی برای انسان مطرح می‌شوند. ما مشتاقانه به استقبال آنها خواهیم رفت زمانی که آنها هدف‌ها، مشکلات و هم‌تراز با طبیعت از ما پشتیبانی کنند. ما حتی این کار را زمانی که آنها بزرگ، گران و وقت‌گیر باشند هم انجام خواهیم داد. برای مثال در روزهای اولیه معرفی تراکتور در ایالات متحده آمریکا به روشنی آن را نمونه‌ی کاملی از بهره‌وری در مزرعه نشان دادند. قدرت آنها کمی بیشتر از اسب‌ها نمایش داده شد اما برخی از مخالفان ورود تراکتور باور داشتند که ارزش‌های آنها با استفاده از اسب حفظ خواهد شد.
تکنولوژی در سراسر دنیا پیامدهای اجتماعی زیادی را به همراه داشته است. برای مثال وقتی موتورولا تلفن‌های همراه خود خود را در سال ۱۹۸۲ معرفی کرد به عنوان اسباب بازی پولدار‌ها شناخته می‌شد. آن زمان آنها ۴۰۰۰ دلار (معادل تقریبی ۱۰ هزار دلار امروز) قیمت، نزدیک به یک کیلوگرم وزن و بعد از ۱۰ ساعت شارژ تنها ۳۰ دقیقه امکان مکالمه داشتند. این اندازه‌ها و معیارها را در نظر داشته باشید و توجه کنید که چگونه امروز از این تلفن‌ها برای به روزرسانی وضعیت خود در فیس‌بوک استفاده می‌کنید. آنها زمانی به دلیل شکل و وزن خود به «تلفن پاره آجر» مشهور بودند.
امروز تلفن‌های همراه تنها یکی از ابزارهای ارتباطی‌ست (نقشی که الزاما در اوایل نداشتند). آنها از بانک‌ها تا مدارس، از درمانگاه‌ها و وسایل نقیله در خدمت شفافیت و دموکراسی قرار دارند. آنها حالا بر خلاف آنچه در سال‌های ابتدایی ۱۹۸۰ متصور بودند در تقویت نقش انسانی ما قرار دارند.
در حال حاضر ما در دستان خودمان چیزی بیشتر از یک تلفن همراه در دست داریم. ما در دورانی هیجان‌انگیز زندگی می‌کنیم که در آن تنوع تکنولوژی و خلاقیت با ارائه فرصت‌های بی‌حد و حصر به گسترش ظرفیت‌های بشر کمک می‌کند.
زمانی که تکنولوژی تسلیم می‌شود
نوآوری و دشمنان آن نشان می‌دهند که مقاومت در برابر تکنولوژی‌های جدید زمانی افزایش پیدا می‌کند که مردم منافع حاصل از آنها را تنها به بخش کوچکی از جامعه متعلق بدانند. اینجاست که حتی اگر شرکت‌های بزرگ آنها را تبلیغ کنند باز هم مردم در برابر آن ایستادگی می‌کنند.
همچنین فن‌آوری‌های جدید اگر دستاوردهای آنها در کوتاه‌مدت دیده نشود و به روی مزایای بلندمدت آنها تبلیغ شود باز هم مردم به دیده‌ی تردید به آنها نگاه می‌کنند.
پس آینده چه خواهد شد؟ جواب ممکن از در «کارآفرینی اجتماعی» خلاصه شود. برای بسیاری این عنوان تنها کار در سازمان‌ها خیره یا غیردولتی معنی می‌شود. اما آنچه واقعا مورد نیاز است توجه به این موضوع است که موضوع «اجتماعی» را بتوانیم به «کارآفرینی» متصل کنیم. در واقع بررسی راه‌های جدید توسط شرکت‌هایی که بتوانند به منافع مشترک کمک برسانند. سرنوشت فن‌آوری‌های جدید به توازن قدرت در جامعه وابسته است. برای نزدیک به ۴۰۰ سال سلاطین عثمانی با چاپ قرآن مخالفت کردند. انجام این کار نقش رهبران مذهبی به عنوان منابع فرهنگی را تضعیف کرد. اما زمانی که اجازه چاپ قرآن صادر شد، نشان داده شد که این موضوع به تدریج به تقویت قدرت حاکمان حتی پیش از صدور فتوای عدم انتشار چاپی آن منجر شد.
فن‌آوری‌های جدید به تقویت رشد اقتصادی، رفع نیازهای بشر و حفاظت از محیط زیست خواهند انجامید. تکنولوژی انرژی‌های پاک مانند سلول‌های فتوولتائیک و توربین‌های بادی و خورشیدی به کاهش دی‌اکسید کربن و دیگر مشکلات زیست محیطی یاری خواهد رساند.
جان کیج، آهنگساز آمریکای جنوبی به خوبی می‌گوید: «من نمی‌دانم مردم چرا از ایده‌های جدید می‌هراسند. من اما بیشتر از آنانی وحشت دارم که قدیمی‌هستند!»
* منبع: مجمع جهانی اقتصاد
* نویسنده: کالستوس جوما، پروفسور توسعه بین‌المللی در دانشگاه هاروارد
* ترجمه و تنظیم: کامیار بهرنگ
