احمد رافت (+عکس) سفر یک هفته‌ای محمد جواد ظریف به ۶ کشور آمریکای لاتین که با بازدید از کوبا آغاز شده بود، با دیدار از ونزوئلا به‌پایان رسید. هیاتی ۱۲۰ نقره که علاوه بر مقامات دولتی، کار‌آفرینان و نمایندگان نهاد‌های اقتصادی دولتی و خصوصی را نیز در بر می‌گرفت، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران را در این سفر به کوبا، نیکاراگوئه، اکوادور، شیلی، بولیوی و ونزوئلا همراهی می‌کرد.
سفر محمد جواد ظریف از کوبا، که از دیرباز دارای روابط بسیار نزدیک با جمهوری اسلامی ایران است، آغاز شد. در هاوانا، وزیرخارجه جمهوری اسلامی ایران نه تنها با همتای کوبائی‌اش برونو رودریگز پاریلا ملاقات داشت بلکه مورد استقبال گرم رائول کاسترو، رئیس جمهور کنونی این کشور آمریکای لاتین و برادر رهبر انقلاب کوبا، فیدل کاسترو نیز قرار گرفت.
از نظر سیاسی اما شاید مهم‌ترین پایتختی که محمد جواد ظریف در این سفر از آن بازدید کرد سانتیاگو در شیلی باشد. روابط دیپلماتیک ایران وشیلی پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۵۷ قطع شده بود و پس از ۳۶ سال، سال گذشته دو کشور دفاتر دیپلماتیک خود را در سانتیاگو و تهران بازگشائی کردند.
شیلی هنوز در جمهوری اسلامی ایران سفیر ندارد، اگرچه در جریان این سفر هرالدو مونیوز، وزیر خارجه شیلی، اعلام کرد به زودی رابطه با ایران را که در حال حاضر در سطح کاردار است با اعزام سفیری به این کشور ارتقاء خواهد داد.
سرمایه‌گذاری ایران در نیکاراگویه
در جریان سفر به این ۶ کشور آمریکای لاتین شماری تفاهم‌نامه و قرارداد اقتصادی نیز به امضاء رسیدند که بدون شک مهم‌ترین آنها تمایل ایران به شرکت در طرح ایجاد کانالی در نیکاراگوئه است. نیکاراگوئه سال گذشته ایجاد کانالی برای وصل کردن اقیانوس آرام به اقیانوس اطلس را به شرکت چینی HKND واگذار کرد. هزینه ایجاد این کانال که قصد رقابت با کانال معروف پاناما را دارد، بیش از ۵۰ میلیارد دلار برآورد شده است. هیات اقتصادی‌ای که محمد جواد ظریف را در این سفر همراهی می‌کرد، بنابرآنچه رسانه‌های محلی نیکاراگوئه نوشته‌اند، ابراز تمایل به سرمایه‌گذاری در این طرح کرد. روزاریو موریلو، سخنگوی دولت نیکاراگوئه، و همسر رئیس جمهور این کشور، این خبر را تائید کرد، ولی نخواست در مورد جزئیات آن اطلاعات دیگری را در اختیار رسانه‌ها قرار دهد. این کانال که ۲۷۶ کیلومتر طول و ۲۳۰ کیلومتر عرض آن خواهد بود، بزرگترین طرح اقتصادی کشور نیکاراگوئه در چند دهه اخیر است.
رسانه‌های جمهوری اسلامی بر دیدار محمد جواد ظریف از بولیوی نیز تاکید بسیاری داشتند. در لاپاز، رئیس جمهور این کشور، اوو مورالس که تا کنون بارها به ایران سفر کرده است، به دیدن محمد جواد ظریف در هتل محل اقامت هیات ایرانی رفت. امری که خارج از عرف رایج دیپلماتیک است. مورالس در همین هتل با بالاترین نشان ملی بولیوی از محمد جواد ظریف تقدیر به عمل آورد. عمل دیگری که نشان از اهمیتی دارد که بولیوی برای روابط با جمهوری اسلامی قائل است. ناگفته نماند که جمهوری اسلامی در سال‌های گذشته، به ویژه در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد، از این کشور آمریکای لاتین حمایت‌های مالی قابل توجهی نموده است. حمایت‌هائی که بنابر آنچه رسانه‌های محلی این کشور می‌نویسند در سال‌های آینده نیز ادامه خواهد یافت.
رافائل کورا ددلگادو، رئیس جمهور اکوادور نیز در دیداری که با وزیر خارجه جمهوری اسلامی داشت، از او خواست سرمایه‌داران کشورش را تشویق به سرمایه‌گذاری در این کشور آمریکای لاتین کند. در همین رابطه رئیس مجلس ملی اکوادور، گابریلا راوادنیرا گفت: «در صورت لزوم، قوانینی را برای تسهیل سرمایه‌گذاری ایران به تصویب خواهیم رساند».
نگرانی از گسترش حضور جمهوری اسلامی در آمریکای لاتین
سفر محمد جواد ظریف یه ۶ کشور آمریکای لاتین البته نگرانی‌هائی را نیز در این منظقه و در آمریکا به دنبال داشت. هومبرتو ایگلسیاس، مفسر سیاسی روزنامه «پاخینا ۱۲» از آرژانتین به کیهان لندن می‌گوید: «سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران در آمریکای لاتین با تغییر دولت در این کشور و دستیابی به توافق هسته‌ای با جامعه جهانی تغییری نیافته است و در امتداد سیاست‌های گذشته این کشور، در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد است». همین تحلیلگر آرژانتینی در گفتگو با کیهان لندن می‌افزاید: «اتفاقی نیست که وزیرخارجه ایران برای سفر به آمریکای لاتین کشورهائی را انتخاب کرده است که همگی توسط دولت‌های چپگرا و مخالف و منتقد آمریکا اداره می‌شوند و کشورهای مهمی چون آرژانتین، برزیل یا مکزیک در برنامه این سفر گنجانده نشده است».
هومبرتو ایگلسیاس در ادامه می‌افزاید: « به استثنای شیلی، دیگر کشورهائی که وزیرخارجه جمهوری اسلامی از آنها بازدید کرد، همگی در سطح جهانی در انزوا بسر می‌برند و در شرایط مشابهی با ایران قرار دارند و در ادبیات دیپلماتیک‌شان با لحنی آشفته و تهاجمی و جملاتی پر از تهدید، دیگر کشورها را مخاطب قرار می‌دهند». دیگر نقطه مشترک جمهوری اسلامی با کشورهائی که محمد جواد ظریف از آنها بازدید کرده است، به گفته این تحلیلگر آرژانتینی، «سیاست‌های ضد آمریکائی» آنهاست.
سفر وزیر امور خارجه دولت «تدبیر و امید» با واکنش انتقادی رهبران جوامع یهودیان این کشورها نیز روبرو شد. یوناتان نووگرودسکی، رهبر یهودیان شیلی، در دیدار با وزیر کشور شیلی، ماریو فرناندز، نگرانی خود را از «بسط شبکه‌های افراطی و تروریستی مورد حمایت جمهوری اسلامی چون حزب‌الله لبنان» ابراز کرد و افزود «ما واهمه داریم که افتتاح سفارت جمهوری اسلامی در سانتیاگو و حضور نمایندگان تهران، به تقویت این گروه‌ها منجر شود و ما چون آرژانتین شاهد عملیات تروریستی گسترده‌ای باشیم». اشاره رهبر یهودیان شیلی به بمب گذاری در سفارت اسرائیل در پایتخت آرژانتین در ۱۷ مارس ۱۹۹۲ است که منجر به کشته شدن ۲۲ نفر شد، و همچنین انفجار در مرکز یهودیان بونئوس آیرس در ۱۸ ژوئیه ۱۹۹۴ که ۸۵ قربانی بر جای گذاشت.
ایلیم پوبلتس، پژوهشگر انستیتو پژوهش‌های سیاسی دانشگاه کاتولیک واشنگتن که به مدت دو دهه با کمیته سیاست خارجی کنگره آمریکا همکاری داشته است نیز سفر محمد جواد ظریف را «تلاشی برای گسترش شبکه‌های شبه نظامی جمهوری اسلامی در حیاط خلوت آمریکا» می‌داند. خانم پوبلتس در مقاله‌ای که در «ژورنال مسایل بین‌المللی» منتشر شده است می‌نویسد: «همزمان با ورود وزیرخارجه ایران به هاوانا، جمهوری اسلامی تشکیل ارتش آزادیبخشی را تحت فرماندهی ژنرال قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس اعلام کرد. ارتش آزادیبخشی که به‌نظر می‌رسد قرار است نه تنها در کشورهای عربی بلکه در هر جا که لازم باشد وارد عمل شود».
حزب‌الله در پرو
همزمان با حضور محمد جواد ظریف در آمریکای لاتین، رسانه‌های پرو، دیگر کشور همین منطقه، صحبت از فعال شدن شاخه محلی حزب‌الله لبنان می‌کنند. در همین رابطه، الشرق الوسط می‌نویسدک «بسیاری از اعضای شاخه حزب‌الله در پرو در ایران تعلیمات نظامی دیده و پس از آن راهی این کشور آمریکا لاتین شدند». رسانه‌های آمریکای لاتین نیز نگران اظهارات عطا‌الله صالحی، فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی در رابطه با «حضور ناوگان دریائی این کشور در آب‌های دور و حتا در سواحل کشورهای دوست در آمریکای لاتین» هستند و سخنام این مقام ارتشی را تهدیدی برای منطقه ارزیابی می‌کنند.
ایلنا راس‌لهتینگ، نماینده جمهوری‌خواه ایالت فلوریدا و رئیس کمیته خاورمیانه و شمال آفریفای کنگره آمریکا می‌گوید: «عدم واکنش کاخ سفید به حضور چین و روسیه در حیاط خلوت ما باعث شد که ایران نیز تلاش های خود برای گسترش حضورش در آمریکای لاتین را افزایش دهد». خانم راس‌لهتینگ در گفتگو با دیلی بیست می‌افزاید: «من مصرانه از کاخ سفید می‌خواهم خطر ایران را دست کم نگیرد و اجازه ندهد کشوری که حامی تروریسم است در این منطقه برای خود بهشت برینی را تدارک ببیند». این نماینده کنگره هشدار می‌دهد که جمهوری اسلامی «در پوشش مراکز فرهنگی، سفارت و کنسولگری و همچنین همکاری‌های تجاری اقدام به شبکه‌سازی تروریستی خواهد کرد».
جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر با شبکه تلویزیونی اسپانیائی زبان «هیسپان تی وی»، سایت‌های اینترنتی به زبان اسپانیائی، مراکز ایران‌شناسی و همچنین مراکز تبلیغات اسلامی، تلاش‌های خود را برای نفوذ فرهنگی در کشورهای آمریکای لاتین افزایش داده است.
