احمد رافت (+عکس) جهان آشپزی هم جایزه نوبل خودش را به راه انداخت. البته بر‌خلاف آنچه می‌توان تصور کرد، این جایزه به آشپزی که بهترین غدا را اختراع کرده باشد تعلق نمی‌گیرد.
جایزه ۱۰۰ هزار یوروئی نوبل پخت و پز به آشپزی تعلق می‌گیرد که مبتکر بهترین طرح اجتماعی باشد که ربطی با آشپزی و غذا دارد. اولین برنده این جایزه، که توسط مرکز آشپزی باسک در اسپانیا، اولین دانشگاهی که به طور کامل به آشپزی و غذا اختصاص دارد راه‌اندازی شده، یک آشپز ونزوئلائی است. ماریا فرناندا دی جاکوبه، دریافت کننده اولین جایزه نوبل آشپزی منتخب هیات داورانی است که از آشپزهای ۷ کشور (اسپانیا، ایتالیا، آمریکا، ژاپن، مکزیک و بریتانیا)، یک استاد تغذیه ایتالیائی، دو نویسنده یکی مکزیکی و دیگری آمریکائی، یک کارشناس حقوق بین‌الملل اسپانیائی و نماینده کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان تشکیل شده بود.
آشپزی برای تغییر جامعه
دلیل انتخاب این آشپز ونزوئلائی، آنچنان که در بیانیه هیات داوران آمده است «نقش این آشپز در تغییر مثبت در جامعه در مرحله‌ای از بحران اقتصادی است». ونزوئلا در شرایط اقتصادی بسیار بدی بسر می‌برد و صف‌های کیلومتری مردم این کشور برای تهیه نیازمندی‌های روزانه‌شان از طریق تلویزیون‌ها و رسانه‌های اجتماعی جهانی شده‌اند. خانم دی جاکوبه در این چنین شرایطی برای تولید کنندگان کاکائو در کشورش موقعیتی به وجود آورد که بتوانند فعالیت‌های اقتصادی‌شان را با وجود بحران و رکود به پیش ببرند.
این خانم آشپز از طریق استفاده از کاکائوی تولید شده در ونزوئلا توسط گروه‌های غیر وابسته به شرکت‌های فرا ملیتی در تولیدات آشپزی‌اش، از تعطیل شدن شرکت‌های تعاونی جلوگیری می‌کند. دی جاکوبه بین ۱۱۰ کاندیدا از ۳۰ کشور جهان برای دریافت اولین نوبل آشپزی انتخاب شد. این آشپز ونزوئلائی علاوه بر این مدرسه‌ای را مدیریت می‌کند که در آن تا کنون ۱۵۰۰ نفر در رشته تولید کاکائو و استفاده از آن در آشپزی و شیرینی‌پزی فارغ‌التحصیل شده‌اند.
نوبل آشپزی برای حرکت‌های اجتماعی
جایزه نوبل آشپزی از حمایت نام‌های برجسته جهان آشپزی در کشورهای مختلف برخوردار است. از جمله حامیان این جایزه می‌توان به آشپز معروف بریتانیائی با شهرت جهانی، جیمی الیور و یا آشپز دانمارکی پنج ستاره‌ای، رنه ردزپی، اشاره کرد. آلیس والتر و دان باربر، دو آشپز بسیار معروف آمریکائی و همتای ایتالیایی‌شان ماسیمو بوتورا هم از جمله دیگر حامیان نوبل آشپزی هستند.
خوزه ماری آیزگا، بنیانگذار مرکز آشپزی باسک و از آشپزهای معروف اسپانیا، در گفتگوئی تلفنی با کیهان لندن می‌گوید: «برنده اولین نوبل آشپزی با فعالیت‌هایش نشان داد که هنر آشپزی می‌تواند بر روند‌های اجتماعی تاثیرگذار باشد و از چهار دیواری آشپزخانه خارج شود». البته این صدهزار یوروئی که برنده دریافت می‌کند برای مصرف شخصی او نیست، بلکه با نظارت مرکز آشپزی باسک هزینه طرحی خواهد شد که برنده انتخاب کند.
در رابطه با نقشی که آشپزی و آشپزها می‌توانند در تغییر جامعه داشته باشند، خوزه ماری آیزگا به کیهان لندن می‌گوید: «اخیرا یک نظرسنجی در رابطه با غذا و سلامتی در بریتانیا انجام گرفت که بر مبنای آن قوانین و تبلیغات دولت تنها به مقدار ۱۰ درصد بر عادات غذائی مردم تاثیر داشتند، در حالی که پیام‌های آشپزهای شناخته شده این کشور مورد توجه ۳۱ درصد از بریتانیائی‌ها قرار گرفته‌اند. این آمار گویای این امر است که هنر آشپزی می‌تواند در تغییر رفتار جامعه نقش مهمی را ایفا کند». این آشپز اسپانیائی در ادامه می‌افزاید: «آشپز و آشپزی می‌تواند در زمینه‌هائی چون حفظ محیط زیست و یا گسترش اقتصاد محلی نقش بسزائی را ایفا کند و البته مبارزه با تمام عاداتی که سلامت انسان را به خطر می‌اندازند».
مرکزی برای آموزش تغذیه سالم
مرکز آشپزی باسک که خوزه ماری آیزگا مدیریت آن را عهده‌دار است، تنها یک کلاس آشپزی در سطح بالا و دانشگاهی نیست. در این مدرسه عالی که مدرک پایانی آن ارزش ماستر یا فوق لیسانس (کارشناسی ارشد) دارد و در عمده کشورهای جهان مورد قبول است، دانشجویان علاوه با یادگرفتن آخرین فن‌اوری ها در رشته آشپزی و مدیریت یک رستوران، موظفند دوره‌هائی را در رابطه با حفظ محیط زیست، جلوگیری از هدر رفتن مواد غذائی، استفاده بهینه از محصولات، تهیه منوهائی که اعتدال بین مواد غذائی مختلف را رعایت می‌کنند را نیز بگذرانند.
خوزه ماری آیزگا در ادامه‌ی گفتگو با کیهان لندن می‌افزاید: «هدف ما تبدیل آشپزخانه به محلی برای تغییر جامعه و بازنگری در آن رسم و رسومی است که با زندگی روزانه انسان سروکار دارند. آشپزی تنها یک هنر نیست، بلکه باید در زمینه تغذیه و فرهنگ تغذیه و همچنین فرهنگ جامعه در سطوح اقتصادی و مبارزه با فقر و گرسنگی فعال باشد».
