موج گرمایی که در تابستان دیررس امسال، فرانسه و اروپا را فرا گرفت رکورد گرمای سال ۲۰۱۵ را شکست و به عنوان گرمترین تابستانی که تا کنون به ثبت رسیده دست یافت.
بر اساس گزارش مدیریت هواشناسی فرانسه، درجۀ گرمای هوا از سال ۲۰۱۴ همچنان رو به فزونی است. روز ۲۱ ژوئیه ۲۰۱۶ در میترباه (منطقهای در کویت) درجه حرارت ۵۴ درجه ثبت شده است. چنانچه این دمای ثبت شده مورد تأیید سازمان هواشناسی جهان قرار گیرد این درجه حرارت بالاترین درجه دمای ثبت شده در قاره آسیاست. نزدیک به آن محل، در جنوب شرقی عراق حرارت ۹/۵۳ درجهای ثبت شده که آن نیز رکورد جدیدی برای گرما است.
این گرمای استثنایی سال ۲۰۱۶ چنانچه مورد تأیید آژانس وارسی اقیانوس و آتمسفر قرار گیرد از سال ۱۸۸۰ تا کنون گرمترین ماه ژوییه است که جهان به خود دیده و به میزان ۸۷/۰ درجه از حد متوسط قرن بیستم بیشتر بوده است.
نظر به این که ماه ژوییه به طور متوسط ماهی است که درجه حرارت جهانی به حداکثر گرما میرسد بنابراین میتوان گفت که ماه ژوییه سال ۲۰۱۶ گرمترین ژوییهای است که تا کنون به ثبت رسیده است.
تعدد رکورد موج گرما
آژانس آمریکایی وارسی اقیانوس و اتمسفر چنین نتیجه میگیرد که حد متوسط جهانی گرما در ماههای ژانویه و ژوییه بالاترین درجۀ حرارتی است که ثبت شده است. این درجهبندی گرمای اروپا در مورد قارههای آسیا و اقیانوسیه و آمریکای شمالی نیز واقعیت دارد. قارههای آفریقا و آمریکای جنوبی به ترتیب در دومین وسومین مرتبه قرار دارند. رکورد در مورد این دو قاره بسیار جدید است زیرا بالاترین گرمای آن در سال ۲۰۱۰ بوده است.
درجه گرمای دو قاره آسیا و اقیانوسیه به نحوی استثنایی بالا بوده است. این گرمای بیسابقه در اقیانوس منجمد شمالی تا ماه مه و موج گرما در شبه جزیره هندوچین در ماه آوریل و در ترکیه و اروپای شرقی درماه ژوئن حاکم بوده است.
در سال ۲۰۱۶ بعضی از نقاط جهان مانند بخش بزرگی از آسیای شرقی در ماه ژانویه بالاترین درجه سرما ثبت شده است. بالاترین درجۀ سرما امسال در ۲۴مرکز هواشناسی چین به ثبت رسیده است.
تکرار رکورد گرما در جهان
از سال ۱۸۸۰ که درجۀ گرما و سرمای هوا ثبت میشود، سال ۲۰۱۵ گرمترین سال در ۱۳۵سال گذشته بوده و به طور روشنی رکورد قبلی را که در ۲۰۱۴ ثبت شده بود، شکسته است. از سال ۱۹۹۸ رکورد گرما به طور متوسط، هر چهار یا پنج سال شکسته شده است.
حد متوسط گرمای تابستان به چه میزان است؟
تلاش کنیم تا به کمک دادههای علمی که دراختیار ماست حد متوسط گرمای جهانی سال ۲۰۱۶ را به دست آوریم.
بر پایۀ هر یک از دادههایی که در اختیار ماست حد متوسط گرما بین ماههای ژانویه و ژوئن۰۳/۱ درجه بالاتر از متوسط گرما در تمام قرن بیستم بوده است. از این برداشت میتوان چنین نتیجه گرفت که حد متوسط جهانی گرما باید بین ۹۲/۰ تا ۱۴/۱ درجه بالاتر از حد متوسط گرمای قرن بیستم باشد؛ بهعبارت دیگر، محتمل است که سال ۲۰۱۶ رکورد گرمای سال ۲۰۱۵ را حدود ۹۰/۰ درجه بشکند.
باید یادآوری کرد که هواشناسان انتظار داشتند که سال ۲۰۱۶ گرمترین سالی باشد که تا کنون ثبت شده است.
در این رابطه باید نقش آنچه را که دانشمندان «اِل نینو» (EL NINO) مینامند، از نظر دور نداشت که عبارت از تحولی است که هر ۲ تا ۷ سال از اوایل ماههای آوریل و مه در قسمت استوایی اقیانوس آرام به وجود میآید. در این دوره آب اقیانوس گرمتر میشود و در اواخر سال به آخرین درجۀ خود میرسد و سپس به سردی میگراید و در اواسط سال بعد به حال عادی بازمیگردد.
دورۀ دوام اِلنینو دو سال است که در جریان آن، درجۀ گرمای جهان حالتی تبآلود به خود میگیرد. شاید ترکیب بالا رفتن درجه، حرارت جهانی و اِلنینو موجب گرمای بسیار زیاد سال ۲۰۱۶ شده است.
اقدام بشر و تغییرات آب و هوایی
در جریان ۱۵سالی که گرمترین سالها از زمان ثبت تغییرات جوَی دیده شده، ۱۳سال آن از سال ۲۰۰۰ به وقوع پیوسته است.
بر اساس پژوهشی که به تازگی انجام یافته تکرار سالهای گرم ممکن است یک در دههزار مورد در آب و هوای مستقر و پابرجای بدون تغییرات جوّی درازمدت اتفاق افتد. با این احوال از زمان ثبت تغییرات جوّی هیچ عامل خاصی که در آ ب و هوا اثرگذار باشد اتفاق نیفتاده است.
این پژوهش نشان میدهد که بسیار غیرمحتمل است که آب و هوا بدون دخالت بشر تا این میزان دچار تغییر شود. تغییرات جوّی از سال ۱۸۸۰ تا دهۀ ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ صورت یکنواختی داشت. از سال ۱۹۵۰ تا ۱۹۹۰ تحول شدت یافت و در ۲۰۱۶ به حد اعلای خود رسید. بنابراین هرگونه تغییر و تحول جوّی عادی محال است که چنین گرمایی را همراه داشته باشد مگر آن که تأثیرات گلخانهای که بشر در جوّ زمین به وجود آورده در آن تأثیر بگذارد. به عبارت دیگر، افزایش گرمای هوا که از ابتدای قرن بیستم سالی یک درجه سانتیگراد بوده تنها ممکن است به دست انسان تغییر پذیرد و بیشتر شود. این گرمای به وجود آمده موجب شده است که در سال ۱۹۵۰ روزهای گرم در سال افزایش یابد و در مقابل تعداد روزهای سرد کاهش پیدا کند.
و اکنون:
لزوم محدود ساختن گرمایش هوا اکنون کاملا روشن شده و در موافقتنامه پاریس که در دسامبر سال ۲۰۱۵ در کنفرانس بینالمللی معروف به COP 21 (کنفرانس گروهی که به کنوانسیون ملل متحد درباره تغییرات جوَی پیوستند و یازدهمین کنفرانس گروهی است که به پروتکل کیوتو ملحق شدند) به تصویب رسید و مورد قبول تمام کشورهای جهان قرار گرفت.
این موافقتنامه از دولتهای عضو دعوت میکند که تمام تلاش خود را برای محدود ساختن افزایش گرمای هوا به میزان ۵/۱ درجه سانتیگراد بیشتر از درجۀ گرمای دوران قبل از صنعتی شدن به کار برند و اطمینان داشته باشند که رسیدن به این هدف، خطر تغییرات جوّی را به نحو محسوسی کاهش خواهد داد.
در این موافقتنامه از سازمانهای وابسته تقاضا شده است که در سال ۲۰۱۸ گزارشی دربارۀ اثرات افزایش گرمای ۵/۱درجه و تحولات میزان آثار گلخانهای تدوین کنند.
حتی در صورتی که تولید گاز کربنیک به وسیلۀ بشر در سال ۲۰۱۶ به صفر برسد باز باید منتظر آن بود که با وجود این کاهش، گرمای کرۀ زمین تا آخر این قرن یک درجه افزونتر یعنی دو درجه بیشتر از دوران قبل از صنعتی شدن شود.
*منبع: ۲۰۱۶is likely to be the world’s hottest year: here’s why
