با خروج آخرین گروه از اعضای سازمان مجاهدین خلق از عراق، پرونده سی ساله حضور این سازمان در این کشور همسایه ایران بسته شد.
سازمان مجاهدین خلق که پس از خروج رهبرانش از ایران در حومه پاریس مستقر شده بود، در سال ۱۳۶۵، در پی فشارهای دولت فرانسه و اعلام آمادگی دولت عراق، مقرّ اصلی خود را به بغداد منتقل کرد. این تصمیم پس از دیداری در پاریس میان مسعود رجوی و طارق عزیز که در آن سال‌ها معاونت ریاست جمهوری عراق را عهده‌دار بود اعلام شد. دولت صدام حسین منطقه‌ای را که بعد نام «اشرف» بر آن گذاشتند، در ۸۰ کیلومتری مرز ایران و عراق در اختیار سازمان مجاهدین خلق قرار داد تا تشکیلات و اعضای خود را در آنجا مستقر سازد. نام اشرف، به یاد اشرف بدیعی، همسر اول مسعود رجوی انتخاب شد که در ۱۹ بهمن ۱۳۶۰ همراه بیش از ۲۰ تن از اعضای مجاهدین در یک خانه تیمی در تهران کشته شد. البته در شهر بغداد، در مقابل زندان مخوف ابوغریب نیز ساختمانی در اختیار مجاهدین گذاشتند که در آن عمدتا رهبری این سازمان اسکان داده شده بود.
شهرکی به نام اشرف
«اشرف» که توسط مجاهدین به مجتمعی با خوابگاه، غذاخوری، سالن ورزشی، ایستگاه رادیویی و تلویزیونی، بیمارستان و حتی گورستان تبدیل شده بود، پس از سقوط رژیم صدام حسین، توسط نیروهای آمریکایی محاصره شد و ساکنان آن خلع سلاح شدند. در این مقطع زمانی برخی از اعضای رهبری مجاهدین بلافاصله این شهرک را ترک کردند. گروهی با مریم قجرعضدانلو، همسر سوم مسعود رجوی، مجددا به پاریس بازگشتند و در حومه این شهر مستقر شدند (همسر دوم مسعود رجوی، فیروزه بنی‌صدر دختر ابوالحسن بنی‌صدر نخستین رییس جمهوری اسلامی ایران بود که پس از مدتی از او جدا شد). گروهی دیگر در جریان حملات نیروهای عراقی و شبه نظامیان شیعه، البته در همکاری مستقیم با نهاد‌های نظامی و امنیتی جمهوری اسلامی، کشته شدند. بقیه به اردوگاه جدیدی در حومه بغداد که نام «لیبرتی» بر آن گذاشتند منتقل شدند.
اردوگاه اشرف تا سال ۲۰۰۸ میلادی تحت حفاظت نیروهای آمریکایی قرار داشت، ولی پس از آن نیروهای عراقی مقر مجاهدین را تحویل گرفتند. از زمانی که این شهرک نظامی در اختیار نیروهای عراقی قرار گرفت، بارها به آن حمله شد و در این حملات ده‌ها نفر از اعضای این سازمان جان خود را از دست دادند. آخرین حمله پس از انتقال عمده ساکنان «اشرف» به «لیبرتی» در سپتامبر سال ۲۰۱۳ انجام گرفت. از ۱۰۰ مجاهدی که در اشرف باقی مانده بودند، ۵۲ نفر کشته شدند و ۷ نفر نیز دستگیر و به ایران تحویل داده شدند.
مسعود رجوی، رهبر نامریی
از ماه‌ها قبل از حمله نهایی به «اشرف»، خبری از مسعود رجوی، رهبر این سازمان، در دست نیست. هزاران شایعه بر سر زبان‌ها افتاد تا اینکه چند هفته پیش در جریان نشست سالانه «شورای ملی مقاومت» در حومه پاریس، شاهزاده سعودی ترکی الفیصل که میهمان ویژه این تجمع بود در سخنرانی‌اش دو بار از «مرحوم مسعود رجوی» نام برد. اگرچه سخنگوی شورای مقاومت در خاتمه این نشست مرگ مسعود رجوی را تکذیب کرد، ولی شاهزاده سعودی تا کنون صحبت‌های آن روز خود را تکذیب نکرده است، علاوه بر اینکه سازمان مجاهدین نیز هیچ مدرک تصویری و یا حتی صوتی که بر این شایعات نقطه پایانی بگذارد ارائه نداده است.
در سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۴ اردوگاه «لیبرتی» مورد حمله خمپاره‌ای قرار گرفت. حملاتی که یک گروه شبه نظامی شیعه عراقی رسما مسئولیت آن را بر عهده گرفت. در هر حمله ده‌ها نفر کشته و زخمی شدند ولی با این وجود مجاهدین در عمل هیچ گونه اقدامی برای انتقال اعضای این سازمان به خارج از عراق انجام ندادند. با فشار دولت عراق و جمهوری اسلامی، و وساطت دولت آمریکا، در سال ۱۳۹۲ گروهی ۱۶نفره از اعضای این سازمان راهی تیرانا، پایتخت آلبانی شدند تا شرایط را برای انتقال گروه بزرگتری به آن کشور آماده سازند. ادی راما، نخست‌وزیر آلبانی در توافقی با آمریکا پذیرفت میزبان مجاهدین انتقالی از عراق بشود و محوطه‌ای را در حومه تیرانا برای اسکان این افراد آماده ساخت. دو سال پیش اولین گروه که ۶۰۰ نفر را در بر می‌گرفت به آلبانی رفت. با ورود گروه‌های بعدی گویا شمار مجاهدینی که به این کشور واقع در بالکان منتقل شده‌اند به دوهزار نفر می‌رسد.
پیروزی مجاهدین و شکست جمهوری اسلامی؟
مریم رجوی، بسته شدن پرونده حضور مجاهدین در عراق پس از سه دهه را «موفقیت بزرگی برای مقاومت» و شکست بزرگتری برای «حکومت آخوندی» خواند. البته مریم رجوی که هوادارانش او را «رئیس جمهور منتخب» می‌خوانند نه دلایل «موفقیت بزرگ» را برشمرد و نه به چگونگی شکست «حکومت آخوندی» اشاره کرد. خروج از عراق بعد از سال‌ها بلاتکلیفی و کشته شدن چند صد عضو غیرمسلح که در حملات مختلف جان خود را از دست دادند و با خروج آنها در سال‌های قبل می‌شد جلوی این کشتار را گرفت، چرا نشان از پیروزی دارد، پرسشی است که رهبری مجاهدین دیر یا زود باید پاسخ آن را به اعضای باقیمانده و خانواده‌های کشته‌شدگان بدهد.
خروج مجاهدین از عراق و انتقال آنها به کشوری که چند هزار کیلومتر با مرزهای ایران فاصله دارد، مدت ها یکی از خواست‌های جمهوری اسلامی از دولت بغداد و آمریکا بود. چرا دور شدن مجاهدین از مرزهای ایران شکستی برای جمهوری اسلامی باید تلقی شود هم، پرسش دیگری است که شاید اعضای این سازمان بیش از هر نیرو و فرد دیگری در انتظار شنیدن آن باشند.
تلاش آمریکا برای انتقال مجاهدین از عراق
جان کری، وزیر خارجه آمریکا نیز به نوبه خود خروج کامل مجاهدین از عراق را پیروزی بزرگی برای دیپلماسی واشنگتن خواند. البته تکیه جان کری بر جنبه‌های انسانی خروج مجاهدین از عراق و انتقال آنها به آلبانی است. وزیر خارجه آمریکا در یک نشست مطبوعاتی بسته شدن پرونده حضور مجاهدین در عراق را نتیجه «ابتکار عمل چشمگیر دیپلماسی آمریکا» خواند که از این طریق توانستند «امنیت بیش از سه هزار نفر را که جانشان در خطر بود» تامین کند.
پرونده حضور مجاهدین در عراق ۹ شهریورماه ۱۳۹۵ بسته شد. با بسته شدن این پرونده و انتقال اعضای باقی‌مانده‌ی مجاهدین در عراق به آلبانی و چند کشور اروپایی دیگر چون ایتالیا، نروژ، بریتانیا، فنلاند و آلمان، شاید با افتتاح پرونده جدیدی همراه باشد. مجاهدین چگونه خواهند توانست انسجام سازمان‌یافته‌ای را که در یک اردوگاه با دیوارهای بلند وجود داشت، در آلبانی و دیگر کشور‌ها حفظ کنند؟ این افراد که در «اشرف» و «لیبرتی» فقط درگیر حفظ جان خود و یک زندگی بلاتکلیف بودند و فرصت زیادی برای فکر کردن نداشتند و اطلاعات محدود و دستچین شده‌ای دریافت می‌کردند، با قرار گرفتن در فضایی نسبتا بازتر تا چه حد به رهبری که سال‌هاست غیب شده و از او خبری ندارند وفادار خواهند ماند؟
