نمیتوان مطمئن بود که یک شریک تجاری ایرانی، حامی تروریسم نباشد؛ مگر وقتی که دیگر خیلی دیر شده باشد.
نشریه «فارین پالسی» با اشاره به برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک نوشته است، «رهبران جهان به دنبال این هستند که آمریکا امنیت کافی برای شرکتهای کشورهایشان فراهم کند تا بتوانند با ایران وارد تجارت شوند».
به اعتقاد مایک پمپئو نویسنده این مقاله «حمایت ایران از تروریسم و نقض حقوق بشر و همچنین برنامه هستهای، سالها این کشور را با تحریمهای آمریکا و جهان درگیر کرده و همین موضوع باعث شد تا شرکتهای زیادی میلیاردها دلار برای دور زدن تحریمها جریمه شوند.»
به اعتقاد او دولت اوباما خواهان آن است تا به شرکتها و بانکها برای ورود به معاملات مالی با ایران– بزرگترین کشور حامی تروریسم در جهان- چراغ سبز نشان دهد، اما واقعیت این است که موفق نبوده است. دولت آمریکا از دامنه و مقیاس و میزان دسترسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مطلع نیست. سپاه پاسداران به طور کامل در اقتصاد ایران ریشه دوانده است و خطر گرفتار شدن در ریشههای درهم تنیده آن چیزی نیست که به راحتی قابل پیشبینی و محاسبه باشد.
فارین پالسی در ادامه مینویسد «حتی پس از برداشتن تحریمها نیز ممنوعیتهای وضع شده آمریکا علیه ایران همچنان باقی است. به طور مثال «تسهیل معاملهای مهم با سپاه پاسداران یا عوامل و اعضای آن» خلاف قانون است. آمریکا حدود ۱۰ سال پیش نیروی قدس را که بازوی عملیاتی سپاه است، به عنوان گروهی تروریستی تعیین کرد. مجازات تخلف از این قانون، حتی با تائید ضمنی آمریکا، حبس و زندان است؛ آن هم نه برای سرمایهداران و اعضا که برای تصمیم گیرندگان این تخلف. برای تولیدکنندگان هواپیمایی فرانسوی و شرکت حمل و نقل امارات حیاتی است که به منظور ادامه کار خود در سطح بینالمللی، خط قرمزهای آمریکا را نقض نکنند؛ خصوصاً این که آنها به شدت وابسته به بانکهای آمریکایی هستند. آمریکا ظاهراً برای حل این مشکل راه حلی دارد؛ دولت اوباما میگوید وارد تجارت با سپاه نشوید، اما ایران سرچشمه سودآوری برای شماست. با اینحال مدیران اجرایی و بانکداران در سراسر جهان میدانند که تجارت با ایران بسیار پیچیدهتر از اینهاست. اطمینان یافتن از این که یک نهاد ایرانی پاک و بیمشکل است حتی در توان قدرتمندترین سازمانهای اطلاعاتی هم نیست چه رسد به بانکها و شرکتها.»
مایک پمپئو که یکی از اعضای کمیته منتخب مجلس نمایندگان آمریکا در امور اطلاعاتی است میگوید که سازمان سیا، وزارت خزانهداری وآژانس امنیت ملی و نهادهای دیگر به دقت کار عملکرد سپاه پاسداران را تحت نظر دارند چرا که آنها مانند یک کارتل مواد مخدر یا گروه تبهکاران چندین دهه در جستجو و تلاش برای فرار از تحریمها بودهاند. یکی از روشهای موثر آنها، شرکتهای صوری بوده است، یعنی راهاندازی شرکتهای جعلی در ایران و دیگر کشورها برای مخفی کردن ارتباط با سپاه. وزارت خزانهداری در پوستری بزرگ ترسیم کرده که کدام اشخاص و مقامات دولتی و فرماندهان نظامی با تروریسم در پیوند هستند و از چه ساز و کارهای فراری استفاده میکنند. این پوستر نشان میدهد که شبکه پیشرفته سپاه در دهها صنعت مهم ایران مستقر است. اما این پوستر نقاط خالی و مبهمی هم دارد که با وجود نیرو و منابع عظیمی که در آمریکا به این موضوع اختصاص داده شده، همچنان ناشناخته هستند. با توجه به این شکافهای اطلاعاتی در مورد نحوه حضور سپاه در اقتصاد ایران، میتوان پی برد که چقدر غیر واقعبینانه است اگر انتظار داشته باشیم شرکتها برای سرمایهگذاری در ایران بیش از این اشتیاق داشته باشند.
این عضو کمیته منتخب در امور اطلاعاتی آمریکا، موقعیت کنونی سرمایهگذاری در ایران را برای شرکتهای خارجی بازی دو سر باخت میداند و میگوید، فرض کنید شرکتی بینالمللی که نمیتواند اطلاعات کافی از شریک ایرانیاش داشته باشد، با تشویق ایران و وعدهی سود، وارد معامله شود و پس از مدتی ارتباط این شرکت با سپاه در وزارت خزانه داری محرز شود. این شرکت بینالمللی در صورت ادامه تجارت در ایران تحریمها را نقض کرده و در نتیجه بازار آمریکا و بسیاری از کشورهای دیگر را از دست خواهد داد.
او شرح میدهد که در سفر اخیرش به اروپا با تاجران زیادی روبرو شده که میخواستند بدانند چطور میتوانند از خطرات تجارت با ایران در امان باشند و این سوال را طرح میکردند که اگر دولت آمریکا با تمام قدرتش قادر نیست بسیاری از پیوندهای شرکتهای ایرانی با سپاه را کشف کند، چطور از شرکتهای خارجی چنین انتظاری دارد؟
با وجود تمام این پیچیدگیها، اوباما و وزیر خارجهاش جانکری، انتظار دارند که شرکتها بتوانند با برگزاری جلساتی دوستانه بر تمام این خطرات فائق آیند. اما شرکتها باید به خاطر داشته باشند که این دو سیاستمدار خواهند رفت، ولی محکومیت این شرکتها از بین نخواهد رفت. هم نقشه وزارت خزانهداری از روابط اقتصادی سپاه پاسداران ایران گسترش خواهد یافت و هم تلاش ایران در جهت کشف راههای جدید برای فرار از محدودیتهای بینالمللی؛ اما شرکتها نیز همچنان در تلاش برای اجتناب از ارتباط با تروریسم تنها خواهند ماند.
ولی راهحل مسئولانه چیست؟ به نظر مایک پمپئو نویسندهی این مقاله در فارین پالیسی: اجتناب از تجارت با ایران!